Giải lịch sử 8 bài 28: trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam giữa thế kỉ XIX:

• Chính trị: Nhà Nguyễn thực hiện chính sách nội trị, ngoại giao lạc hậu, lỗi thời, bộ máy chính quyền mục rỗng
• Kinh tế : Nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp, tài chính cạn kiệt.
• Xã hội: Đời sống nhân dân vô cùng khó khăn, mâu thuẫn giai cấp và dân tộc ngày càng gay gắt thêm

=>Giữa thế kỉ XIX, nền kinh tế - xã hội Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng.

Nguyên nhân dẫn đến những cuộc khởi nghĩa nông dân chống triều đình phong kiến trong nửa cuối thế kỉ XIX: Vào những năm 60 của thế kỉ XIX, thực dân Pháp ráo riết mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược Nam Kì, chuẩn bị tấn công xâm lược toàn bộ nước ta. Trong khi đó, triều đình Huế lại thi hành chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời, lạc hậu, kìm hãm sự phát triển của đất nước về kinh tế và xã hội.

Đất nước ngày càng nguy nan, xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân, muốn cho nước nhà giàu mạnh, có thể vững vàng để đương đầu với cuộc tấn công ngày càng dồn dập của kẻ thù, một số quan lại, sĩ phu yêu nước đã mạnh dạn đưa ra những đề nghị cải cách, thay đổi về chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của triều đình Huế.

Những sĩ phu tiêu biểu trong phong trào cải cách ở nửa cuối thế kỉ XIX: Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điền, Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch.

Nội dung chính trong đề nghị cải cách của các sĩ phu, quan lại yêu nước là:

• Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế (1868): xin mở cửa biển Trà Lí (Nam Định).
• Đinh Văn Điền (1868) xin đẩy mạnh việc khai khẩn đất hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.
• Nguyễn Trường Tộ (1863 - 1871): đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại. phát triển công, thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục.
• Nguyễn Lộ Trạch (1877-1882): đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước

Những đề nghị cải cách cuối thể kỉ XIX của các sĩ phu, quan lại yêu nước đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó, có tác động tới cách nghĩ và làm củ một bộ phận quan lại triều đình. Tuy nhiên, nó vẫn còn có nhiều hạn chế như vẫn còn mang tính rời rạc, chưa giải quyết được mâu thuẫn cơ bản của xã hội Việt Nam lúc đó.

• Những nhà cải cách tiêu biểu trong phong trào cải cách ở nửa cuối thế kỉ XIX: Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điền, Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch.
• Nội dung chính trong đề nghị cải cách của các nhà cải cách đó là:
• Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế (1868): xin mở cửa biển Trà Lí (Nam Định).
• Đinh Văn Điền (1868) xin đẩy mạnh việc khai khẩn đất hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.
• Nguyễn Trường Tộ (1863 - 1871): đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại. phát triển công, thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục.
• Nguyễn Lộ Trạch (1877-1882): đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.

Các đề nghị cải cách ở nước Việt Nam cuối thế kỉ XIX không được thực hiện vì triều đình nhà Nguyễn bảo thủ, không muốn thay đổi hiện trạng đất nước. Biết được thực trạng của đất nước nhưng họ vẫn từ chối mọi cải cách, kể cả những cải cách có khả năng thực hiện. Chính vì vậy đã khiến cho đất nước luẩn quẩn trong vòng lạc hậu, bế tắc của chế độ phong kiến đương thời.