Giải chi tiết kinh tế pháp luật 11 chân trời mới Bài 17 Quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Theo em, bạo lực học đường có phải là hành vi vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm không? Vì sao?

Đúng vậy, bạo lực học đường là một hành động vi phạm quyền được pháp luật bảo vệ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm. Bất kỳ hành vi bạo lực, thù địch, lăng mạ hoặc làm tổn thương tinh thần thế hệ trẻ đều không được chấp thuận. Học đường là môi trường học tập, vui chơi và hòa đồng. Chính vì thế, trường học và xã hội có trách nhiệm cùng nhau giải quyết vấn đề bạo lực trong học đường, nhằm đảm bảo một môi trường học tập an toàn và lành mạnh cho các em học sinh.

Trong trường hợp 1, hành động của anh K đã vi phạm quy định pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, sức khỏe của chị H. Anh K bị phải chịu trách nhiệm về việc gây ra tai nạn và bồi thường thiệt hại cho chị H.

Trong trường hợp 2, việc viết bài xuyên tạc thông tin của anh T và chị D vi phạm quy định pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về danh dự, nhân phẩm của ông M. Tuy nhiên, ông M không có quyền bắt buộc chị V thay đổi nội dung bài đăng.

Các quy định pháp luật khác liên quan đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm bao gồm:

- Điều 21 Hiến pháp năm 2013 quy định về quyền riêng tư.

- Điều 29 Luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định về quyền tại ngoại của người bị bắt, tạm giữ.

- Điều 130 Bộ luật lao động năm 2019 quy định về bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động.

- Điều 21 Luật bảo vệ môi trường năm 2014 quy định về tác động đến sức khỏe của người dân từ các hoạt động gây ô nhiễm môi trường.

Trường hợp 1: Hành vi của vợ chồng anh M. là không đúng pháp luật. Họ không có bằng chứng xác định rõ mà chỉ dựa vào giả thiết để ép buộc, đe dọa và đưa ra kết luận không cơ sở rằng H là người trộm cắp. Việc quay lại, ghi hình lại quá trình tra hỏi và lan truyền thông tin sai sự thật là hành vi xâm phạm đến danh dự, thân phận và uy tín của H.

Trường hợp 2: Hành vi của anh C và chị B cũng là bất hợp pháp. Dùng tay đánh vào mặt anh A, khiến anh A chảy máu mũi, là hành vi xâm phạm đến tính mạng và sức khoẻ của anh A. Ép buộc anh A lên ô tô là hành vi bắt cóc trái phép, xâm phạm đến tính mạng, thân thể.

Những hành vi xâm phạm đến thân thể, tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm khác mà tôi biết bao gồm: đánh đập, tra tấn, ném đá, xúc phạm, buồn chán và che giấu sự thật, phân biệt chủng tộc, địa vị xã hội, giới tính và hành vi cưỡng bức.

3. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm và trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện quyền này.

a. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm.

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

THÔNG TIN

- Điều 134 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác mà tỉ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người

b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;

c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

d) Đối với ông, bà, cha, mẹ thầy giáo, cô giáo của mình người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;

đ) Có tổ chức

e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn

g) Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang chấp hành biện pháp xử lí vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;

h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê,

i) Có tính chất côn đồ;

k) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc lí do công vụ của nạn nhân”.

- Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây thì bị phạt tiền từ 10 000 000 đồng đến 150 000 000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt từ 03 tháng đến 01 năm;

a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điếu biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi ích hợp pháp của người khác.

b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

- Điều 157 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định:

“1. Người nào bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 153 và Điều 377 của Bộ luật này thì phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm”.

- Khoản 3 Điều 7 Nghị định số 14/2071/NĐ-CP quy định xử lí vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phòng, chống tệ nạn xã hội, phòng chá,y chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ, phòng, chống bạo lực gia đình quy định:

3. Phạt tiền từ 2 000 000 đồng đến 3 000 000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

a) Có hành vi khiêu khích, trêu ghẹo, xúc phạm, lăng mạ, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 21 và Điều 54 Nghị định này,

b)Tổ chức, thuê, xúi giục, lôi kéo, dụ dỗ, kích động người khác cố gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác hoặc xâm phạm danh dự, nhân phẩm của người khác nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự".

Trường hợp

 Do có mâu thuận cá nhân với anh A, anh B đã đăng nhiều bài vết trên các trang mạng xã hội bịa đặt thông tin, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của anh A. Sau khi anh B đăng tài thông tin, đã có nhiều người bình luận, chia sẻ. Thấy việc làm nói trên của anh B ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm của mình nên anh A đã làm đơn đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lí. Cơ quan chức năng đã ra quyết định xử phạt hành chính anh B về hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác với mức phạt tiền là 3 000 000 đồng.

Câu hỏi:

- Theo em, hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ danh dự và nhân phẩm sẽ để lại hậu quả gì cho cá nhân và xã hội?

 - Cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được pháp luật bảo hộ về tính mạng sức khỏe, danh dự và nhân phẩm sẽ phải gánh chịu những trách nhiệm pháp lí gì?

 - Em có suy nghĩ gì về hành vi của anh B trong trường hợp trên?.

b. Trách nhiệm thực hiện quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức , danh dự và nhân phẩm.

Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu

Trường hợp 1: Chị A, chị B và một số bạn bè thường xuyên đóng góp tài chính để cùng nhau tổ chứuc hoạt động từ thiện cứu trợ người nghèo. Trong quá trình hoạt động, giữa chị A và chị B phát sinh mâu thuẫn về các khoản chi tiêu chưa có giấy tờ xác nhận, chị B đưa các thông tin không đúng sự thật về chị A lên tài khoản mạng xã hội của mình. Biết được viẹc này, anh C khuyên chị B không nên làm như vậy vì đó là hành vi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm của người khắc. Sau đó, chị B đã hiểu vấn đề và gỡ các bài đăng.

Trường hợp 2: Anh G đặt bốn vé xe khách nhưng khi lên xe chỉ còn lại ba chỗ trống. Do bức xúc, anh đã có hành vi lăng mạ, chửi bới nhân viên nhà xe và yêu cầu chủ xe để giải quyết. Thấy sự việc trên, một hành khách đi cùng xe đã lên tiếng can ngăn anh G.

Câu hỏi:

- Em hãy đánh giá về cách xử sự của nhân vật trong các trường hợp trên.

- Cho biết vì sao mọi người phải tôn trọng quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm.

- Cho biết em cần làm gì để bảo vệ bản thân trước nguy cơ bị xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm.

LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

a. Hành vi xâm phạm đến sức khỏe của người khác thì luôn bị xử lí về hình sự.

b. Chia sẻ các thông tin không đúng sự thật thì phải chịu trách nhiệm hành chính.

c. Ai cũng có quyền bắt người nếu có thông tin cho rằng người đó đã thực hiện hành vi phạm tội.

d. Cơ quan điều tra tạm giữ hình sự người phạm tội đúng pháp luật thì không xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể.

e. Pháp luật quy định quyền bất khả xâm phạm về thân thể là nhằm mục đích ngăn chặn hành vi bắt, giữ người tùy tiện.

Em đồng tình với nhận định:

• d. Cơ quan điều tra tạm giữ hình sự người phạm tội đúng pháp luật thì không xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể. Bởi vì cơ quan nhà nước có thẩm quyền bắt giữ người nếu có căn cứ và đúng pháp luật.

Em không đồng tình với nhận định:

• a. Hành vi xâm phạm đến sức khỏe của người khác thì luôn bị xử lí về hình sự. Bởi vì nếu nạn nhân thương tật dưới 11% thì bị xử lý hành chính.

  b. Chia sẻ các thông tin không đúng sự thật thì phải chịu trách nhiệm hành chính. Bởi vì nếu chia sẻ các thông tin sai sự thật gây hậu quả nghiêm trọng và đặc biệt sẽ bị xử lý hình sự.

  c. Ai cũng có quyền bắt người nếu có thông tin cho rằng người đó đã thực hiện hành vi phạm tội. Bởi vì bất kì ai cũng chỉ được bắt giữ người khác khi phạm tội quả tang.

• e. Pháp luật quy định quyền bất khả xâm phạm về thân thể là nhằm mục đích ngăn chặn hành vi bắt, giữ người tùy tiện. Bởi vì đây còn là việc nhà nước tôn trọng các quyền cơ bản của công dân như quyền được sống,...

Bài tập 2: Em có nhận xét gì về hành vi của các nhân vật trong những tình huống sau:

a. M vượt đèn đỏ, đâm xe vào ông N, khiến ông bị gãy chân.

b. Chị V trình báo với các cơ quan chức năng về hành vi thường xuyên đánh đập hành hạ con mình của anh H.

c. Anh D do chưa đòi được khoản tiền mà chị C vay nên đã chặn đường bắt giữ chị C, đồng thời quay phim, chụp ảnh nói chị C lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

d. Chị A lên cơ quan điều tra tố giác anh B có hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của chị.

a. Hành vi của M là rất nguy hiểm và gây tổn thương cho người khác. M vượt đèn đỏ là vi phạm luật giao thông và mang tính chất nguy hiểm cao. Sự thiếu trách nhiệm của m đã khiến ông n bị gãy chân. M cần chịu trách nhiệm về hành vi của mình và bồi thường cho thiệt hại gây ra.

b. Hành vi của anh H là rất nặng nề, vi phạm các quyền của trẻ em và là bạo hành gia đình. Chị V đã đúng khi trình báo với cơ quan chức năng để bảo vệ quyền lợi và an toàn của con mình. Anh H cần chịu trách nhiệm về hành vi của mình và phải bị trừng phạt theo pháp luật.

c. Hành vi của anh D là hành vi bắt cóc, đe dọa và quấy rối, làm mất an ninh trật tự của công cộng. Anh D không được phép tự ý chặn đường và bắt giữ người khác. Anh D cần chịu trách nhiệm về hành vi của mình và bị trừng phạt theo pháp luật.

d. Hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác là vi phạm pháp luật. Chị A có quyền lên cơ quan điều tra tố giác để bảo vệ quyền lợi và danh dự của mình. Nếu hành vi của anh B được chứng minh là vi phạm pháp luật thì anh B cần chịu trách nhiệm hình sự và bị trừng phạt theo quy định của pháp luật.

Bài tập 3: Em hãy chỉ ra hậu quả của hành vi trong các trường hợp sau:

a. Nghi ngờ anh M tổ chức cho người khác nhập cảnh trái phép, ông N là công an viên đã gửi giấy triệu tập, yêu cầu anh M tới trụ sở Cơ quan công an để lấy lời khai. Mặc dù anh M đã cung cấp các bằng chứng chứng minh mình ngoại phạm, không liên quan đến hành vì vi phạm nhưng ông N vẫn giữ anh M ở tại trụ sở Cơ quan công an trong 48 giờ mà không ra bất kì quyết định tạm giữ theo quy định của pháp luật. Việc làm của ông N đã xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của anh M.

b. Anh H và chị K là hàng xóm của nhau. Một hôm, thấy chị K vứt rác sang nhà mình nên anh H đã nhắc nhở. Hai bên lời qua tiếng lại. Nghe thấy cãi vã, vợ anh H chạy ra dùng hung khí đánh vào đầu chị K, khiến chị bị thương tật vĩnh viễn 15%. Hành vi của vợ anh H bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị phạt một năm tù giam.

a. Hành vi của ông N đã xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của anh M. Nếu không ra bất kỳ quyết định tạm giữ theo quy định của pháp luật trong vòng 48 giờ thì ông N đã vi phạm quyền tự do cá nhân của anh M. Anh M có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi này gây ra.

b. Hành vi của vợ anh H gây thương tích vĩnh viễn cho chị K nên bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Bắt giữ và kết án tù là một biện pháp phù hợp với tội danh này. Nếu ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của chị K, vợ anh còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Bài tập 4: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

a. Nhà ông M thường xuyên bị mất trộm. Một lần nọ, A vào nhà ông M trộm cắp tài sản nhưng bị ông Mi phát hiện và bắt giữ. Thay vì báo cho cơ quan công an để giải quyết thì ông M đã trói A lại để tra hỏi về các lần mà nhà ông M bị mất tài sản trước đây. Mặc dù A chỉ thừa nhận vào nhà ông M trộm cắp tài sản lần này, nhưng ông M vẫn giữ A tại nhà mình một ngày, sau đó ông M mới giao nộp A cho Cơ quan công an để xử lí.

b.Trong một lần đi dự tiệc sinh nhật của A, do có mâu thuẫn từ trước với anh H, anh C đã có lời lẽ lăng mạ anh H. Do bị xúc phạm trước đám đông, anh H bức xúc, rủ thêm các anh D, anh E chặn đường đánh anh C. Anh D từ chối tham gia vì đó là hành vi vi phạm pháp luật.

Câu hỏi:

- Em có nhận xét gì về hành vi của nhân vột trong các trường hợp trên?

- Nếu em là anh H, em sẽ đưa ra phương án để giải quyết như thế nào?

Đối với trường hợp a, ông M đã vi phạm pháp luật bằng cách tự mình bắt giữ và tra hỏi kẻ trộm thay vì giao nộp cho cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, việc trói ai đó lại là một hành động bất đồng với luật pháp và ảnh hưởng đến quyền của người bị trói.

Đối với trường hợp b, các hành động đánh người là bất hợp pháp và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Anh D đã hành động đúng khi từ chối tham gia vào hành vi đánh người.

Nếu em là anh H, em sẽ cố gắng kiềm chế cảm xúc và không trả đũa bằng cách đánh người. Thay vào đó, em có thể cố gắng trò chuyện để giải quyết mâu thuẫn, hoặc sau khi điều chỉnh được tâm trạng của mình, có thể lên tiếng xin lỗi và làm việc để cải thiện quan hệ với anh C.

VẬN DỤNG

Bài tập 1: Em hãy thiết kế một sản phẩm tuyên truyền về nội dung quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh tự và nhân phẩm.

Gợi ý: Hình thức sản phẩm có thể là áp phích, tờ gấp,...

Để tuyên truyền về quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhân phẩm, chúng ta có thể thiết kế một sản phẩm như sau:

- Một poster hoặc banner quảng cáo với hình ảnh người mẫu tươi cười, kèm theo thông điệp "Tôi có quyền bảo vệ thân thể và danh dự của mình".

- Một video clip giới thiệu về quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhân phẩm. Video có thể sử dụng những hình ảnh về các hoạt động vui chơi, giải trí, học tập của các bạn trẻ, kèm theo những cảnh báo về những hành vi xâm phạm tới quyền này, từ các trường hợp bạo lực gia đình đến sự xâm hại tình dục.

- Một cuốn sách nhỏ hoặc brochure giới thiệu về quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhân phẩm, tập trung vào những trường hợp xâm phạm phổ biến và cách bảo vệ quyền của mình.Đồng thời, sử dụng ví dụ từ thực tế để giải thích cụ thể hơn và giúp độc giả hiểu rõ hơn về vấn đề.

- Một chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội (Social media).

Sử dụng hashtag #MyBodyMyChoice (#ThânThểCủaTôiLàQuyềnLợiCủaTôi) để lan toả thông điệp. Bằng cách chia sẻ những thông tin và hình ảnh liên quan đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhân phẩm, đồng thời mời mọi người tham gia khuyến khích và bảo vệ quyền của mình.

Tham khảo: 

Bài tập 2: Vận dụng một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm, em đánh giá những hành vi vi phạm quyền này mà em sưu tầm được.