Soạn văn cánh diều 6 bài: Trong lòng mẹ

[toc:ul]

1. Chuẩn bị

Xem lại phần kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này

Đọc trước đoạn trích Trong lòng mẹ tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyên Hồng và hồi kí những ngày thơ ấu

Câu 1: Khi đọc hồi kí các em cần chú ý:

• Tác giả viết về ai, về sự việc gì? Viết như thế nhằm mục đích gì?
• Những yếu tố nào của văn bản cho biết tính xác thực của điều được kể?
• Cảm xúc thái độ của người kể chuyện đối với sự viếc và các nhân vật trong đó như thế nào?

Trả lời:

* Tác giả viết về cậu bé Hồng về cuộc đối thoại giữa Hồng và bà cô và giây phút em gặp lại mẹ

=> Nhằm mục đích: thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, những rung động mãnh liệt của một tâm hồn trẻ thơ nhạy cảm và vạch trần hiện thức xã hội phong kiến cổ hủ với những thói nhỏ nhen độc ác của đám thị dân tiểu tư sản.

* Việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất chứ không phải thứ ba khiến cho câu chuyện xác thực hơn do góc nhìn đặt ở những suy nghĩ tình cảm của nhân vật chính

* Cảm xúc của các nhân vật trong truyện:

• Hồng với bà cô: ghét cay ghét đắng những lời nói xúc xỉa của bà cô khi nói xấu mẹ
• Bà cô với Hồng: luôn tìm cách bôi nhọ người mẹ tốt đẹp trong lòng Hồng
• Hồng dành cho mẹ: tình cảm yêu thương, nhớ thương, tôn trọng mẹ mặc cho bà cô có nói xấu như thế nào chăng nữa
• Bà cô với mẹ Hồng: ghét, luôn tìm cách bôi nhọ nói xấu

2. Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:

Câu 1: Phần 1 cho biết hoàn cảnh của nhân vật "tôi" như thế nào?

Trả lời:

Hoàn cảnh của nhân vật tôi trong phần 1:

   Hồng là kết quả của một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Cha mất sớm. Người mẹ vì cùng túng quá phải tha hương cầu thực. Chú phải sống xa mẹ, sống cùng họ hàng ở bên nội. Nhưng cậu lại không hề được yêu thương. Cậu phải sống trong sự ghẻ lạnh và cay nghiệt của những người được gọi là thân thích.

Câu 2: Phản ứng của nhân vật:" tôi" trước lời kể của người cô như thế nào?

Trả lời:

Phản ứng của nhân vật:" tôi" trước lời kể của người cô:

• Toan muốn trả lời là có khi bà cô hỏi:" Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mợ mày không?" nhưng chợt ngân ra ngay ý nghĩa cay độc trong lời nói của bà cô lặng lẽ cúi đầu không đáp
• Cười đáp lại người cô là không muốn vào vì cuối năm kiểu gì mẹ cũng về

Câu 3: Phần 3 kể về việc gì? Đây có phải là nội dung chính của văn bản không? Có liên quan gì đến nhan đề văn bản?

Trả lời:

   Phần 3 kể về cuộc gặp mặt của mẹ con Hồng sau bao ngày xa cách. Đây là nội dung chính của văn bản và có liên quan đến nhan đề :" Trong lòng mẹ"

Câu 4: Tìm các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ?

Trả lời:

Các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ: 

- " Chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giống giống mẹ", " tôi liền đuổi theo gọi bối rối:" Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!

- Sợ rằng chỉ là nhầm lẫn:" Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn.....sa mạc"

- " Tôi đuổi kịp"," thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại"

-" Oà lên khóc rồi cứ thể nức nở"

-" tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp ,,,,sung túc"

-" đùi áp đùi mẹ tôi"," đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi", ngửi hương quần áo thơm tho lạ thường.

Câu 5: Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của:" tôi" như thế nào?

Trả lời:

Người mẹ hiện lên trongc ái nhìn của " tôi":

• không còm cõi xơ xác quá như lời cô tôi nhắc lại lời người họ nôi của tôi nói"
• " gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn màng làm nổi bật màu hông của hai gò má"
• quần áo thơm tho, khuôn miệng xinh xắn nhai trầu

Câu 6: Tranh minh họa gợi cho em suy nghĩ gì về tình mẫu tử?

Trả lời:

Từ hình ảnh minh họa ta nhận thấy tình cảm mẫu tử thật thiêng liêng không gì có thể sánh được. 

=> Tình yêu thương con của những người mẹ là rộng lớn mênh mông vô cùng. Yêu thương con, mẹ có thể làm tất cả vì con, hy sinh để dành những điều tốt nhất cho con. Và đáp lại là tình thương yêu của con dành cho mẹ mãi mãi không đổi dời

Câu 7: Tình mẫu tử thể hiện như thế nào qua hành động, cảm xúc của " tôi"?

Trả lời:

   Qua hành động và cảm xúc của nhân vật tôi ta nhận ra được tình mẫu tử thiêng liêng, tình yêu dành cho mẹ vẫn dạt dào, mãnh liệt. Chính tình yêu thương mẹ khiến cậu có những suy nghĩ mạnh mẽ, dứt khoát, muốn hết lòng bảo vệ mẹ. Tình thương mẹ của bé Hồng như viên kim cương lấp lánh trong tác phẩm và trong lòng người đọc.

Câu 8: Vì sao" câu nói ấy bị chìm ngay đi"?

Trả lời:

    "câu nói ấy bị chìm ngay đi" là do lúc này Hồng đã được gặp mẹ, được ở trong lòng mẹ, được cảm nhận hơi ấm của mẹ, chính vì thế lúc này đây những câu nói độc ác ấy chìm ngay đi, em chẳng để tâm tới nó nữa

* Câu hỏi cuối bài:

Câu 1: Sự việc chính mà tác giả kể lại ở đoạn trích Trong lòng mẹ là gì? Sự việc ấy được tập trung thể hiện ở phần nào của văn bản?

Trả lời:

Sự việc chính của đoạn trích:

• Cuộc đối thoại cay nghiệp giữa Hồng và bà cô về mẹ ( phần 2)
• Giây phút thiêng liêng khi Hồng gặp lại mẹ phần 3

Câu 2: Hình ảnh người mẹ qua lời kể của người cô và trong suy nghĩ, tình cảm của nhân vật “tôi” có gì khác nhau?

Trả lời:

Hình ảnh người mẹ:

   Qua lời kể của bà cô: mẹ Hồng là nột người đàn bà gáo chồng, nợ nần cùng túng, bỏ con bỏ cái đi tha phương cầu thực, đi bán bóng đèn, vàng hương ở chợ, không hỏi han con cái hay gửi lấy một đồng quà

   Trong tâm trí Hồng: Mẹ Hồng là một người đáng thương phải chịu đựng mọi dèm pha, dè bỉu, xã hội khinh khi, miệt thị, chồng mất, nhà chồng coi kinh, nợ nần chồng chất phải bỏ đi tha phương cầu thực để lại đứa con thơ cho đằng nội nuôi lớn.

Câu 3: Dẫn ra một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại mẹ. Từ đó, hãy nêu nhận xét về nhân vật này.

Trả lời:

Một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại mẹ:

• " Chiều hôm đó, tan buổi học trường xa, tôi chợt thoáng thấy.... Mợ ơi! Mợ ơi!..."
• " Nếu người quay lại ấy là người khác.... sa mạc"

* Nhận xét: Hình ảnh nhân vật chú bé Hồng khiến người đọc xúc động với tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý. Khi “thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo”, chú bé đã vội vã chạy đuổi theo từ đây ta thấy được tâm trạng hồi hộp, niềm khát khao mong được gặp mẹ của Hồng. Tâm trạng cô đơn khi thiếu vắng mẹ và mong ước cháy bỏng được gặp lại mẹ của Hồng được bộc lộ rõ qua những suy nghĩ, những giả thiết ngây thơ, trong sáng mà chứa đựng nhiều nỗi đau.

Câu 4: Chỉ ra một số biểu hiện của đặc điểm thể loại hồi kí trong đoạn trích.

Trả lời:

   Một số biểu hiện của đặc điểm thể loại hồi kí trong đoạn trích: Trong lòng mẹ thuộc hồi kí là một thể của kí dùng để ghi chép lại những sự việc, những quan sát, nhận xét và tâm trạng có thực mà tác giả đã trải qua bởi văn bản là dòng suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật bé Hồng kể lại cuộc trò chuyện với bà cô và những suy nghĩ của cậu bé trong giây phút gặp lại mẹ

Câu 5: Viết khoảng 4 - 5 dòng nêu lên tình cảm và suy nghĩ của em sau khi đọc đoạn trích Trong lòng mẹ của nhà văn Nguyên Hồng.

Trả lời:

Bài viết tham khảo

   Trích đoạn ngắn Trong lòng mẹ, với ngôn từ giản dị, hình ảnh so sánh đặc sắc, giọng văn trữ tình tình cảm, là một minh chứng điển hình cho tình mẫu tử bất diệt. Nguyên Hồng đã mở ra trước mắt chúng ta một thế giới tâm hồn phong phú. Thế giới ấy luôn làm chúng ta ngạc nhiên vì ánh sáng nhân đạo lấp lánh của tình người. Trong lòng mẹ chính là lời khẳng định chân thành đầy cảm động về sự bất diệt của tình mẫu tử! Tình cảm thiêng liêng, cao cả ấy lay động đến hàng triệu trái tim và như một lời nhắc nhở đến mỗi người con phải luôn biết yêu thương và kính trọng cha mẹ.