Giải Công nghệ 8 sách VNEN bài 5: Một số phương pháp gia công cơ khí bằng tay

A. Hoạt động khởi động

Với kiến thức đã được học và hiểu biết thực tiễn, hãy trả lời các câu hỏi sau:

1. Đặc điểm khác biệt chủ yếu  giữa phương pháp gia công kim loại bằng tay và phương pháp gia công kim loại bằng máy là gì?

Trả lời:

1. Đặc điểm khác biệt chủ yếu  giữa phương pháp gia công kim loại bằng tay và phương pháp gia công kim loại bằng máy là:

• Phương pháp gia công kim loại bằng tay, lực gia công chủ yếu là sức người.
• phương pháp gia công kim loại bằng máy, lực gia công chủ yếu là máy móc, sức người chỉ phụ hoặc máy tự động gia công theo chương trình mà con người lập ra. 

2. Hãy mô tả cấu tạo của cưa sắt, đục sắt và dũa?

Trả lời:

Mô tả cấu tạo của cưa sắt, đục sắt và dũa là:

• Cưa sắt có nhiều loại, được cấu tạo khác nhau nhưng nhìn chung đều có một số bộ phận chính là: khung cưa, lưỡi cưa, tay nắm và vít điều chỉnh.
• Đục sắt được làm bằng thép tốt, gồm 3 phần: đầu, thân và lưỡi đục.
• Dũa có cấu tạo đơn giản, bao gồm lưỡi dũa và tay nắm (còn gọi là cán dũa hoặc chuôi dũa).

3. Có thể dùng cưa gỗ để cưa sắt được không? Vì sao?

Trả lời:

Không thể dùng cưa gỗ để cưa sắt được vì lưỡi cưa gỗ có răng cưa lớn hơn và thưa hơn so với cưa sắt. Nên khi sử dụng cưa gỗ để cưa sắt sẽ làm cho răng cưa dễ bị uốn méo hoặc gãy. Do đó, ta cần phải sử dụng cưa sắt, nó có lưỡi cưa làm bằng loại thép tốt, răng cưa nhỏ.

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Cắt kim loại bằng cưa sắt cầm tay

(1). Tìm những điểm giống nhau và khác nhau về cấu tạo của ba loại cưa trên các ảnh a, c và d trong hình 5.1?

Trả lời:

• Giống nhau: Đều có các bộ phận cấu tạo chung của cưa sắt là khung cưa, vít điều chỉnh, lưỡi cưa và tay nắm.
• Khác nhau:
• Hình a: Tay nắm ngang màu đen, khung cưa dẹt màu đen
• Hình c: Tay nắm nghiêng màu đỏ, khung cưa dẹt màu bạc
• Hình d: Tay nắm nghiêng màu xanh, khung dạng ống.

(2). Tại sao khi lắp lưỡi cưa phải lắp để răng cưa ngược hướng với tay nắm?

(3). Tại sao răng cưa của lưỡi cưa rất nhỏ so với răng cưa của lưỡi cưa gỗ?

Trả lời:

2. Khi lắp lưỡi cưa phải lắp để răng cưa ngược hướng với tay nắm vì như vậy sẽ đảm bảo an toàn cho con người khi sử dụng.

3. Răng cưa của lưỡi cưa rất nhỏ so với răng cưa của lưỡi cưa gỗ vì sắt cứng nên để mỗi lần cưa, răng cưa dễ ăn sâu vào sắt một cách từ từ nên răng cưa phải nhỏ

2. Đục kim loại

Đọc thông tin và quan sát hình 5.2

• Nêu quy trình kĩ thuật khi thực hiện đục kim loại?
• Tại sao hướng đánh búa cần vuông góc với má kẹp ê tô?

Trả lời:

Quy trình kĩ thuật khi thực hiện đục kim loại là:

• Kẹp chặt vần cần đục bằng ê tô. Độ cao của ê tô phải phù hợp với tầm vóc người gia công.
• Tay thuận cầm búa, nắm chắc cán búa bằng 5 ngón tay, cách chuôi cán búa khoảng 20 - 30mm. Tay còn lại cầm đục bằng năm ngón tay, cách đầu đục khoảng 20 - 25mm.
• Đặt đục vào vị trí cần đục và thực hiện. Nếu chặt đứt vật thì đặt đục vuông góc với bề mặt gia công, còn nếu đục hời hợt một lượng dư gia công thì đặt đục nghiêng so với bề mặt gia công góc nghiêng khoảng 30 - 45 độ.

3. Dũa kim loại

Trả lời câu hỏi sau:

• Nếu trong quá trình dũa mà dũa không được giữ thăng bằng thì bề mặt gia công sẽ như thế nào?
• Khi đang dũa mà người dũa dùng tay gạt phoi trên bề mặt gia công sẽ xảy ra những hậu quả gì?
• Tại sao tay cầm cán dũa phải là tay thuận?

Trả lời:

• Nếu trong quá trình dũa mà dũa không được giữ thăng bằng thì bề mặt gia công sẽ không bằng phẳng, nó sẽ bị chỗ thấp chỗ cao, không đạt đúng yêu cầu.
• Khi đang dũa mà người dũa dùng tay gạt phoi trên bề mặt gia công sẽ xảy ra những hậu quả:

• Khi đang dũa, đưa tay vào sẽ gây trầy xước da tay
• Dùng tay gạt phoi trên bề mặt dễ bị đâm vào tay vì đó là kim loại, sắc và cứng.
• Tay cầm cán dũa phải tay thuận vì khi làm tay thuận, ta sẽ dễ dàng giữ được cân bằng tốt hơn, giúp cho quá trình dũa diễn ra nhanh hơn và đáp ứng được yêu cầu của sản phẩm.

C. Hoạt động luyện tập

Đọc lại nôi dung ở hoạt động trên và thực hiện yêu cầu sau:

• Nêu cách chọn êtô khi cưa, đục và dũa kim loại
• Nêu kĩ thuật cơ bản khi cưa, đục và dũa kim loại
• Nêu những điều cần chú ý để đảm bảo an toàn khi cưa, đục và dũa kim loại

Trả lời:

• Cách chọn êtô khi cưa, đục và dũa kim loại là: Độ cao của êtô phải phù hợp với tầm vóc người gia công. 
• Kĩ thuật cơ bản khi cưa, đục và dũa kim loại là:

Những điều cần chú ý để đảm bảo an toàn khi cưa, đục và dũa kim loại:

D. Hoạt động vận dụng

Tìm hiểu thực tiễn địa phương và trả lời các câu hỏi sau:

Mô tả một vài hoạt động của người thợ ở địa phương khi gia công cưa, đục và dũa kim loại mà em biết. Nhận xét về những điểm được và không được về kĩ thuật, về an toàn lao động.

Đề xuất ý kiến để khắc phục những hạn chế mà em vừa nêu trên.

Trả lời:

Ví dụ:

Hoạt động của người thợ khi cưa:

• Để làm một chiếc giá sắt, bác thợ đã đo và tiến hành cưa từng đoạn thép dày.
• Đầu tiên bác kẹp chặt thanh thép thật chăt bằng ê tô rồi sau đó tay cầm cưa và bắt đầu cưa. Khi cầm cưa một tay bác cầm vào tay nắm, một tay cầm vào đầu còn lại.
• Khi đầy cưa lên, bác dùng sức và đẩy mạnh lưỡi cưa để làm cho lưỡi cưa vừa đẩy lên vừa tì vào thanh thép. Sau đó, bác nhẹ nhàng rút lưỡi cưa lại. Lần rút về lưỡi cưa ko tì quá nhiều vào thanh thép mà chỉ đi lướt một cách rất nhanh. Cứ như vậy, bác thao tác như vậy cho đến khi cưa đứt thanh thép.
• Sau khi cưa xong, bác bỏ thanh thép cắt xong vào một chỗ, lấy chiếc chổi lông, gạt gạt nhẹ những mạt kim loại vừa cắt vào một cái thùng nhỏ.

=> Như vậy, em thấy bác thợ đã thực hiện việc cắt kim loại bằng cưa sắt rất đúng quy trình và đảm bảo an toàn khi thực hiện.