Giải Công nghệ 8 sách VNEN bài 9: Mạng điện trong nhà - thiết bị đóng cắt và lấy điện trong nhà...

A. Hoạt động khởi động

Vận dụng những kinh nghiệm, hiểu biết của bản thân, quan sát nhà em ở và lớp học, hãy trả lời các câu hỏi sau:

(1) Để trong nhà có điện, em thấy mạng điện gồm có những gì?

(2) Để lấy điện đun nước, nấu cơm em cắm dây vào vị trí nào trong nhà?

(3) Khi dùng dụng cụ điện, em có xem nó phù hợp với điện áp của mạng điện trong nhà không?

Trả lời:

(1) Để trong nhà có điện, em thấy mạng điện gồm có: một mạch chính và các nhánh.

Mạch chính lấy điện từ mạng điện phân phối, qua công tơ điện vào trong nhà. Tiếp đó, điện từ mạch chính rẽ ra các mạch nhánh để cung cấp điện cho các thiết bị trong gia đình.

(2) Để lấy điện đun nước, nấu cơm em cắm dây vào phích cắm hoặc ổ cắm ở bảng điện.

(3) Khi dùng dụng cụ điện, em thường xem nó phù hợp với điện áp của mạng điện trong nhà không. Bởi vì nếu thiết bị không phù hợp với mạng điện sẽ dẫn đến trường hợp cháy nổ, làm hỏng thiết bị.

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Mạng điện trong nhà

• Kể tên những đồ dùng điện của gia đình mà em biết?
• Em hãy tìm hiểu mạng điện trong gia đình em gồm có những công tắc, ổ cắm nào và nêu công dụng của chúng.
• Em mong muốn mạng điện của gia đình em cần sửa cho đẹp hơn ở chỗ nào?

Trả lời:

• Tên những đồ dùng điện của gia đình em là: quạt điện, bếp điện, nồi cơm điện, lò vi sóng, máy giặt, tủ lạnh, ti vi, ...
• Trong mạng điện gia đình em, công tắc chủ yếu là công tắc bóng đèn, giúp tắt và bật đèn nhanh chóng và an toàn. Ổ căm trong mạng điện nhà em gồm có ổ cắm ở mạch điện chính và ổ cắm từ các mạch nhỏ. Ổ cắm là nơi ta có thể cắm các thiết bị điện có dây cắm để hoạt động các thiết bị. 
• Vì bố em là một kĩ sư điện nên khi xây nhà hầu hết mạch điện trong nhà được bố thiết kế chi tiết, hợp lý với các thiết bị điện trong nhà nên em cảm thấy hài lòng về mạch điện của gia đình.

2. Thiết bị đóng cắt và lấy điện trong nhà

• Em hãy kể tên và công dụng của công tắc điện của gia đình mà em biết?
• Các cầu dao, công tắc điện được mắc ở vị trí nào trong nhà và tại sao?

Trả lời:

Tên và công dụng của công tắc điện của gia đình mà em biết là:

• Công tắc bật
• Công tắc giật dây
• Công tắc bấm
• Công tắc xoay

=> Công dụng: là thiết bị đóng cắt dòng điện bằng tay thường được sử dụng trong các mạch điện chiếu sáng hay đi kèm các đồ dùng điện.

Vị trí lắp đặt cầu dao, công tắc điện trong gia đình:

• Cầu dao mắc vào dây pha trước công tắc và ổ lấy điện
• Cầu chì mắc vào dây pha trước công tắc và ổ lấy điện
• Công tắc thường được lắp trên dây pha nối tiếp với tải và sau cầu chì

3. Thiết bị lấy điện: Ổ điện và phích cắm điện

• Kể tên một số ổ điện trong gia đình và cách sử dụng chúng?
• Ổ điện kéo dài có nhiệm vụ gì và sử dụng chúng như thế nào?
• Khi chọn ổ điện và phích cắm điện, em cần quan tâm đến những thông tin gì?

Trả lời:

(1) Tên một số ổ điện trong gia đình là: ổ cắm gắn tường và ổ cắm rời (hình 9.5 sgk)

Cách sử dụng:

• Đối với ổ cắm tường thông thường sẽ luôn có nguồn điện. Do đó, khi tả cần sử dụng thiết bị điện thì chỉ cần lấy phích cắm điện của thiết bị cắm vào ổ cắm điện là có thể sử dụng.
• Đối với ổ cắm rời: ta bấm vào công tắc để nó sáng lên, nghĩa là lúc đó ổ cắm đã có nguồn điện. Lúc này, ta chỉ cần lấy phích cắm điện của thiết bị cắm vào ổ cắm điện là có thể sử dụng.

(2) Ổ cắm dài có nhiệm vụ cung cấp dòng điện ổn định để truyền điện đến các thiết bị điện khác thông qua phích cắm điện.

Cách sử dụng của ổ cắm dài cũng chính là cách sử dụng đối với ổ cắm rời ở ý (1)

(3) Khi chọn ổ điện em cần quan tâm đến những thông tin:  nên cân nhắc sử dụng chúng trong những trường hợp nào, và dùng để kết nối thiết bị sử dụng nào với nguồn điện thông qua chúng, bởi mỗi ổ cắm dài sẽ có công suất chịu tải nhất định và khác nhau. Và nguyên tắc là trong quá trình sử dụng thì tổng công suất của các thiết bị sử dụng điện thường phải tuân thủ nhỏ hơn công suất chịu tải cho phép của ổ cắm dài. Ngoài ra, chúng ta cũng nên quan tâm đến một số thương hiệu uy tín, đảm bảo chất lượng để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Còn khi chọn phích cắm, ta nên chọn những phích cắm có số lượng chân cắm, kích thước và hình dáng phù hợp với ổ cắm điện.

4. Thiết bị bảo vệ của mạng điện trong nhà

• Em hãy cho biết khi cầu chì bị cháy (đứt dây chảy) cần phải kiểm tra những gì trước khi thay dây chảy mới?
• Tại sao cần thay dây chảy của cầu chì đúng giá trị cho phép? Nếu thay dây chảy có trị số nhỏ hơn hoặc lớn hơn điều gì sẽ xảy ra?

Trả lời:

- Dây cầu chì bị nổ là do có trục trặc ở tải, và cầu chì đã làm tốt việc của nó. Trước khi ta thay cầu chì mới, phải kiểm tra và khắc phục vấn đề ở tải. Một khi dây chì đang dùng làm việc tốt, tại sao ta phải thay bằng một cái khác để phải đặt câu hỏi và suy nghĩ. Dây đồng độ dẫn khác, nhiệt độ nóng chảy khác, và người ta sẽ dùng làm dây cầu chì cho một loại cầu chì khác.

- Cần thay dây chảy của cầu chì đúng giá trị cho phép vì dây chảy thường được làm bằng chì và có quy định dòng điện định mức. Nếu thay dây chảy có trị số nhỏ hơn vì dây chảy sẽ nóng chảy và làm đứt mạch điện vì dòng điện tăng quá dòng định mức. Ngược lại, ta cũng không thay dây chảy có trị số lớn hơn vì như thế có thể gây ra đám cháy.

C. Hoạt động luyện tập

Em hãy tính toán lựa chọn aptomat cho một gia đình sử dụng điện có cường độ dòng điện tiêu thụ trung bình là 5 A, khi dùng bình nước nóng cường độ dòng điện tổng cộng là 15 A. Hãy lựa chọn aptomat có cường độ dòng điện phù hợp.

Trả lời:

Theo em, chúng ta nên lựa chọn Aptomat có cường độ dòng điện 18 A

Vì thông thường, khi lựa chọn giá trị dòng điện định mức của Aptomat lớn hơn giá trị của dòng điện làm việc khoảng 20%. Trong trường hợp này, dòng điện làm việc là 15 A. 

D. Hoạt động vận dụng

2. Xác định một số cách sử dụng thiết bị điện trong nhà an toàn, tiết kiệm

Trả lời:

Một số cách sử dụng thiết bị điện trong nhà an toàn:

• Lắp đặt đầy đủ thiết bị đóng cắt, bảo vệ
• Thiết bị điện lắp ở vị trí thích hợp tránh tầm với trẻ em.
• Khi sửa chữa điện nên ngắt các thiết bị đóng cắt điện như cầu dao, cầu chì lại.
• Thường xuyên kiểm tra đường dây; thiết bị đóng cắt, bảo vệ điện và các thiết bị sử dụng điện trong nhà.
• Thay mới những thiết bị hư hỏng...

Một số cách sử dụng thiết bị điện trong nhà tiết kiệm:

• Thường xuyên lau chùi, vệ sinh thiết bị điện
• Khi sử dụng cần tắt thiết bị điện
• Không mở cửa tủ lạnh nhiều lần khi không cần thiết
• Không là quần áo khi đang ướt
• Không bật điều hòa ở nhiệt độ quá thấp trong phòng
• Sử dụng bình nước nóng dùng năng lượng mặt trời...