Giải địa lí 11 cánh diều mới Bài 8 Thực hành: Viết báo cáo về tình hình phát triển kinh tế - xã hội ở cộng hòa liên bang Bra-xin

I. CHUẨN BỊ

- Thu thập, chọn lọc, xử lí thông tin về tình hình phát triển kinh tế và những vấn đề xã hội của Bra-xin.

- Xây dựng đề cương báo cáo

Hướng dẫn trả lời: 

* Tình hình phát triển kinh tế:

• Bra- xin có nền kinh tế phát triển nhất Nam Mĩ.
• Quá trình phát triển kinh tế trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm.
• Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Giảm tỉ trọng khu vực I và II, tăng tỉ trọng khu vực III.
• Các trung tâm công nghiệp tập trung chủ yếu ở phía Đông Nam, ven bờ Đại Tây Dương.
• Các ngành công nghiệp chủ yếu: Luyện kim, cơ khí, dệt, hóa chất, điện tử viễn thông, khai khoáng.

II. NỘI DUNG THỰC HÀNH

Đề bài: Viết một báo cáo ngắn về tình hình phát triển kinh tế và những vấn đề xã hội cần giải quyết ở Bra-xin

Gợi ý:

- Tình hình phát triển kinh tế: đặc điểm chung của nền kinh tế Bra-xin (GDP, tốc độ tăng trưởng GDP, cơ cấu GDP, GDP/người)

- Một số vấn đề về xã hội: quá trình đô thị hóa, sự chênh lệch giàu nghèo, văn hóa.

Hướng dẫn trả lời: 

1. Khái quát chung về Bra-xin 

Bra-xin là quốc gia lớn thứ năm trên thế giới về diện tích lẫn dân số với hơn 217 triệu người. Bra-xin là quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha duy nhất ở châu Mỹ và lớn nhất trên thế giới.

Nước này tiếp giáp với 11 quốc gia và vùng lãnh thổ Nam Mỹ: giáp với Venezuela, Guyana, Suriname và Guyane thuộc Pháp về phía bắc, Colombia về phía tây bắc, Bolivia và Peru về phía tây, Argentina và Paraguay về phía tây nam và Uruguay về phía nam. Phía đông Bra-xin là một đường bờ biển dài 7.491 km tiếp giáp với Đại Tây Dương. Lãnh thổ Bra-xin bao gồm nhiều quần đảo như Fernando de Noronha, Đảo san hô Rocas, Saint Peter và Paul Rocks, và Trindade và Martim Vaz. Bra-xin tiếp giáp với tất cả các nước ở Nam Mỹ khác trừ Ecuador và Chile.

2. Tình hình phát triển kinh tế 

Sở hữu nền nông nghiệp, khai mỏ, gia công và lĩnh vực dịch vụ lớn ở mức độ phát triển cao, cũng như một lực lượng lao động dồi dào, GDP (theo sức mua tương đương) của Bra-xin vượt xa nhiều quốc gia Mỹ Latinh khác, và là nền kinh tế chủ chốt của khối Mercosur. Bra-xin hiện nay đã mở rộng sự hiện diện của mình trong nền kinh tế thế giới. Các sản phẩm xuất khẩu chính gồm máy bay, cà phê, xe cộ, đậu nành, quặng sắt, nước cam, thép, dệt may, giày dép và thiết bị điện tử.

Theo Quỹ tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới năm 2017, Bra-xin là nền kinh tế lớn thứ tám thế giới theo sức mua tương đương. GDP bình quân đầu người (PPP) của Bra-xin trong năm 2017 là 15,919 USD, xếp hạng thứ 77 trên thế giới. Bra-xin có nền kinh tế đa dạng ở mức thu nhập trung bình với mức độ phát triển rất khác nhau. Đa số các ngành công nghiệp lớn nằm ở phía nam và phía đông nam. Đông Bắc là vùng nghèo nhất Bra-xin, nhưng hiện đang thu hút được nhiều đầu tư nước ngoài.

Bra-xin có lĩnh vực công nghiệp phát triển nhất Mỹ Latinh. Chiếm một phần ba GDP, các ngành công nghiệp đa dạng của Bra-xin từ sản xuất ô tô, thép, hóa dầu tới máy tính, máy bay và các sản phẩm tiêu dùng. Công nghiệp tập trung cao độ ở các thành phố São Paulo, Rio de Janeiro, Campinas, Porto Alegre và Belo Horizonte. Với nền kinh tế phát triển ổn định nhờ Kế hoạch Real, các công ty Bra-xinvà các công ty đa quốc gia đầu tư mạnh vào công nghệ và thiết bị mới, một phần lớn trong số đó được nhập khẩu từ các công ty Bắc Mỹ.

Bra-xin cũng sở hữu một nền công nghiệp dịch vụ đa dạng và có chất lượng cao. Những năm đầu thập niên 1990, lĩnh vực ngân hàng chiếm tới 16% GDP. Dù trải qua một quá trình tái cơ cấu rộng lớn, công nghiệp dịch vụ tài chính nước này đã cung cấp tiền vốn cho nhiều công ty trong nước sản xuất ra các loại hàng hóa phong phú, lôi cuốn nhiều nhà đầu tư nước ngoài mới, kể cả các công ty tài chính lớn của Mỹ.

Theo bản báo cáo mới của Ngân hàng Thế giới, mức độ thuận lợi trong kinh doanh tại các thành phố nước này rất khác nhau. Thời gian và chi phí để đăng ký tài sản tại các thành phố ở Bra-xin ở mức tốt. Nhưng dù có những quy định như nhau trên toàn lãnh thổ, thời gian cần thiết để chuyển đổi tài sản vẫn khác biệt nhiều tại từng thành phố.

Dù nền kinh tế Bra-xịn có kích thước và tầm quan trọng lớn trong khu vực, những vấn đề đang ngày càng phát triển như tham nhũng, nghèo đói và mù chữ vẫn là những cản trở lớn cho sự phát triển.

3. Một số vấn đề xã hội 

Tỷ lệ thất nghiệp ở Bra- vẫn ở mức cao, đạt 11,9% vào năm 2019, một sự cải thiện nhỏ so với mức 12,3% của năm 2018. Tuy nhiên, chính phủ cho rằng số liệu thực tế cao hơn đáng kể, vì một cuộc khảo sát thất nghiệp chính thức cho thấy 28,3 triệu người không làm việc hoặc làm việc ít hơn họ có thể. Ngoài ra, ngay cả những người đang đi làm, cũng thường có những công việc không chính thức.

Theo dự báo của IMF (2020) tỷ lệ thất nghiệp sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi tác động kinh tế tiêu cực của đại dịch COVID-19, tỷ lệ này hiện được ước tính sẽ tăng lên 14,7% vào năm 2020 và giảm nhẹ xuống 13,5% vào năm 2021. Hơn nữa, quốc gia này tiếp tục đối mặt với các vấn đề xã hội và có một trong những mức độ bất bình đẳng cao nhất trên thế giới. Mặc dù Brazil đã đưa 28 triệu người thoát nghèo trong 15 năm qua, 10% dân số vẫn sống trong cảnh nghèo đói, trong khi 5% người giàu nhất nước này có thu nhập tương đương với 95% còn lại.

Năm 2020, dịch bệnh càng làm gia tăng sự chênh lệch thu nhập giữa các khu vực tỷ lệ phạm pháp và tội phạm bạo lực.

Ngoài ra, Bra-xin còn có sự chênh lệch lớn về mức sống giữa một số ít người giàu và phần lớn người nghèo; ô nhiễm không khí và nước ở một số thành phố lớn, nợ nước ngoài nhiều và có sự khác biệt lớn giữa các vùng về trình độ phát triển kinh tế và thu nhập.