Giải SBT HĐTN 8 cánh diều chủ đề 2: Khám phá bản thân

1. Tính cách và cảm xúc của tôi

Bài tập 1: Ghi lại những nét đặc trưng trong tính cách của em và biểu hiện cụ thể của nét tính cách đó trong các hoạt động hàng ngày 

Hướng dẫn trả lời:

Bài tập 2: Suy ngẫm

a) Trong các tính cách của em, những tính cách nào là tích cực, cần phát huy? Những tính cách nào là chưa tích cực, cần rèn luyện để thay đổi, cải thiện?

b) Xác định biện pháp em cần thực hiện để thay đổi, cải thiện những tính cách chưa tích cực của bản thân.

Hướng dẫn trả lời:

a) 

Những tính cách tích cực cần phát huy:

• Thân thiện, hòa đồng

• Tự tin

• Sáng tạo

• Chăm chỉ

• Trung thực

• Tốt bụng

Những tính cách nào là chưa tích cực cần rèn luyện: tự ti, nóng nảy, thiếu kiên nhẫn, rụt rè

b) 

Bài tập 3: Ghi lại và chia sẻ với các bạn về một vài tình huống cụ thể em đã trải qua cảm xúc tiêu cực trong quá khứ và cách ứng xử của em trong tình huống đó.

Hướng dẫn trả lời:

Bài tập 4: Ghi lại ý kiến của em và kết quả thảo luận về cách điều chỉnh cảm xúc theo hướng tích cực.

a) Ý kiến của em: 

b) Kết quả thảo luận: 

Trả lời:

a) Ý kiến của em: 

+ Cần lấy lại bình tĩnh, hít thở thật sâu, đi dạo cùng bạn thân/người thân để kiểm soát lại tâm trạng.

+ Duy trì suy nghĩ lạc quan trong các tình huống gặp khó khăn, trở ngại

+ Khoan dung với sai sót, lỗi lầm của người khác

b) Kết quả thảo luận: 

- Thực hành hít thở sâu là cách hiệu quả để duy trì tinh thần và tạo sự thư giãn trong cuộc sống hàng ngày.

- Tư duy tích cực là một yếu tố quan trọng để xử lý các tình huống khó khăn và trở ngại. Chúng ta có thể học cách nhìn vào những khía cạnh tích cực và tìm cách giải quyết vấn đề một cách xây dựng.

- Khoan dung và tha thứ đối với lỗi lầm của người khác có thể giúp cải thiện mối quan hệ và giảm căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày.

Bài tập 5: Viết một đoạn thơ ngắn, bài vè mang tính chất vui vẻ, hài hước, hoặc trình diễn một tiết mục kịch câm vui nhộn,... để giới thiệu với các bạn trong nhóm, lớp về những nét đặc trưng trong tính cách của em. 

Em cảm thấy như thế nào khi giới thiệu với người khác về những nét đặc trưng trong tính cách của mình? 

Hướng dẫn trả lời:

“Tính cách tớ, đôi khi hơi hậu đậu,

Quên mất chìa khoá, lẫn lộn cả đường.

Mang lại niềm vui cho cả trường,

Những lúc vụng về, cười đùa không ngừng”

Khi giới thiệu tính cách của mình với người khác, tớ cảm thấy tự hào về những đặc trưng riêng của mình. Tớ không ngại chia sẻ về sự vui vẻ, hài hước, và tinh thần lạc quan của mình với bạn bè và người thân. Tớ hy vọng rằng những phẩm chất tích cực này có thể lan tỏa và làm cho mọi người xung quanh cảm thấy vui vẻ và lạc quan hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Bài tập 6: Đề xuất cách điều chỉnh cảm xúc tiêu cực phù hợp cho các nhân vật trong những trường hợp dưới đây: 

Trường hợp 1. Nhóm của Huy được phân công thiết kế một sự kiện để kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20 – 11. Mỗi bạn trong nhóm đều đưa ra ý tưởng của mình để cả nhóm cùng trao đổi. Huy đã rất hào hứng, dành nhiều thời gian suy nghĩ và tâm đắc, tự tin với ý tưởng đề xuất của mình. Nhưng cuối cùng, sau khi cân nhắc kĩ các phương án, nhóm đã thống nhất lựa chọn phương án của bạn Kiên. Cho rằng các bạn thiên vị Kiên vì bạn ấy là lớp phó phụ trách văn thể nên Huy rất buồn và thất vọng. Huy vùng vằng tuyên bố hôm tới sẽ không tham gia sự kiện nữa.

Trường hợp 2. Thấy bố mẹ mới thu hoạch hồ tiêu, Hiền xin bố mẹ tiến mua xe đạp điện mới để đi học. Nhưng bố mẹ có ý định dành tiền để sửa sang, gia cố lại ngôi nhà vì mùa mưa bão sắp đến. Bố mẹ cũng bảo Hiền cứ yên tâm đi tạm xe đạp cũ, vụ sau bố mẹ sẽ mua xe mới cho. Hiền rất buồn, tủi thân vì nghĩ rằng bố mẹ không quan tâm đến mình nên khóc và dõi không ăn cơm,…

Hướng dẫn trả lời:

Trường hợp 1. Huy nên suy nghĩ lại sự việc theo hướng tích cực, đó là: Mỗi ý tưởng đều có cái hợp lí, không hợp lí. Các bạn trong nhóm đã trao đổi, cân nhắc rất kĩ rồi mới lựa chọn ý tưởng của Kiên vì đó là ý tưởng tối ưu hơn cả, chứ không phải vì thiên vị Kiên hơn các bạn khác, trong đó có Huy. 

Trường hợp 2. Hiền nên suy nghĩ về những tình cảm yêu thương mà bố mẹ dành cho mình; những vất vả, khó khăn mà bố mẹ đang gặp phải để cảm thông với bố mẹ phải lo nhiều việc, trong đó có việc phải dành tiền cho việc sửa nhà là công việc quan trọng nhất để giúp gia đình an toàn khi mùa mưa bão đến.

Bài tập 7: Ghi lại và chia sẻ với bạn một vài tình huống em có cảm xúc tiêu cực (cột 1) nhưng đã biết điều chỉnh suy nghĩ một cách lạc quan, tích cực (cột 2) và thể hiện được cảm xúc một cách phù hợp trong tình huống đó (cột 3)

Hướng dẫn trả lời:

Bài tập 8: Ghi lại kết quả rèn luyện khả năng điều chỉnh cảm xúc của bản thân theo hướng tích cực trong các tình huống thực tiễn

Hướng dẫn trả lời:

• Cảm thấy hài lòng hơn về cuộc sống hàng ngày.
• Có khả năng chịu đựng tốt hơn trước áp lực và khó khăn, giúp bạn vượt qua thách thức một cách hiệu quả hơn.
• Giúp bạn hiểu rõ hơn về cảm xúc của người khác và tạo ra mối quan hệ tốt đẹp hơn với họ.
• Giảm căng thẳng và lo âu, làm cho tâm trạng của bạn ổn định hơn và tạo ra môi trường tinh thần khỏe mạnh.

2. Khả năng tranh biện, thương thuyết của tôi

Bài tập 1: Ghi lại chia sẻ của em về các tình huống em đã tham gia tranh biện, thương thuyết để bảo vệ quan điểm của bản thân.  

Hướng dẫn trả lời:

Trong gia đình, có thời điểm em phải thương thuyết để bảo vệ ý kiến của mình trong các vấn đề như việc chọn định hướng nghề nghiệp, lựa chọn hoạt động ngoại khóa, hoặc kế hoạch du lịch. Em học cách lắng nghe ý kiến của người khác và chứng minh rằng quan điểm của mình có lý do.

Bài tập 2: Ghi lại cách tranh biện hiệu quả để bảo vệ quan điểm của bản thân. 

Hướng dẫn trả lời:

• Trình bày, lập luận rõ ràng, chặt chẽ

• Nắm vững quan điểm của bản thân

• Tự tin, cởi mở, thẳng thắn

• Tôn trọng, lắng nghe ý kiến đối phương

Bài tập 3: Viết lại những việc cần thực hiện và cách thực hiện khi thương thuyết để bảo vệ quan điểm của bản thân. 

Hướng dẫn trả lời:

• Nêu những yêu cầu cụ thể của mình, những gì mình muốn hoặc không muốn. 

• Lắng nghe yêu cầu của đối phương và đưa ra một thoả hiệp tương xứng. 

• Trong trường hợp nảy sinh mâu thuẫn, tim một cách giải quyết khác mà cả hai bên cùng chấp nhận được. 

• Chốt lại ý kiến đồng thuận của cả hai bên.

Bài tập 4: Tranh biện với bạn về các quan điểm sau: 

a) Mạng xã hội là nơi kết bạn tốt nhất của giới trẻ. 

b) Lạm dụng trò chơi điện tử sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của bản thân. 

c) Người giàu có, quyền lực chưa chắc đã có hạnh phúc.. 

d) Đi một ngày đàng, học một sàng khôn (Tục ngữ Việt Nam)

Hướng dẫn trả lời:

a) Mạng xã hội là nơi kết bạn tốt nhất của giới trẻ:

- Quan điểm của em: Mạng xã hội có thể là một nơi tốt để kết bạn và tìm hiểu về thế giới, nhưng nó không thể thay thế hoàn toàn mối quan hệ xã hội trong cuộc sống thực. Nó có thể tạo ra mối kết nối với nhiều người, nhưng chất lượng của mối quan hệ này không phải lúc nào cũng tốt.

- Tranh biện: Em có thể trình bày ví dụ về tình bạn thực tế của mình để minh chứng cho quan điểm này.

b) Lạm dụng trò chơi điện tử sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của bản thân:

- Quan điểm của em: Lạm dụng trò chơi điện tử có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nếu nó trở thành một thói quen gây lãng phí thời gian quý báu. Tuy nhiên, nếu được quản lý một cách hợp lý, trò chơi điện tử cũng có thể mang lại lợi ích như cải thiện tư duy chiến lược, tăng cường kỹ năng xã hội qua trò chơi đa người, và thậm chí là cơ hội để học hỏi thông qua các trò chơi giáo dục.

- Tranh biện: Em sẽ tranh biện rằng quan trọng là thực hiện một quản lý thời gian cẩn thận để tránh lạm dụng trò chơi điện tử. Em cũng có thể đề cập đến các nghiên cứu cho thấy một số trò chơi có thể cải thiện tư duy và kỹ năng, và nó cũng có thể là một phần thú vị của cuộc sống nếu được sử dụng một cách cân nhắc.

c) Người giàu có, quyền lực chưa chắc đã có hạnh phúc:

- Quan điểm của em: Tiền bạc và quyền lực có thể đem lại tiện nghi và sự an lành vật chất, nhưng chúng không thể tạo ra hạnh phúc thực sự nếu không kết hợp với tình yêu, sự hài lòng với bản thân, và mối quan hệ xã hội tốt. Hạnh phúc không chỉ là về tài sản và vị trí xã hội.

- Tranh biện: Em sẽ tranh biện rằng hạnh phúc thực sự đến từ bên trong con người và cách họ đối diện với cuộc sống. Có nhiều ví dụ về người nổi tiếng và giàu có có cuộc sống không hạnh phúc, trong khi có những người đơn giản và không giàu có lại sống hạnh phúc và ý nghĩa. Em có thể đề cập đến tâm lý học và nghiên cứu về hạnh phúc để minh chứng cho quan điểm này.

d) Đi một ngày đàng, học một sàng khôn (Tục ngữ Việt Nam):

- Quan điểm của em: Em tin rằng việc học hỏi và phát triển kiến thức là một quá trình liên tục và quan trọng trong cuộc sống. Không có điểm dừng trong việc học tập và trí tuệ.

- Tranh biện: Em sẽ tranh biện rằng tục ngữ này thể hiện sự giá trị của việc học hỏi và phát triển kiến thức, và nó là một phần quan trọng của việc trở nên thông thái hơn và thành công trong cuộc sống. Em có thể đề cập đến ví dụ về những người nổi tiếng và thành công trong lĩnh vực của họ nhưng luôn giữ tinh thần học hỏi và khao khát phát triển.

Bài tập 5: Đóng vai thực hành kĩ năng thương thuyết trong các tình huống sau: 

Tình huống 1. Còn vài ngày nữa là đến Tết Nguyên đán. Hai chị em Lam được bố mẹ phân công trang trí nhà cửa để đón Tết. Chị của Lam muốn mua cả quất, đào và một chậu mai khá lớn để bày trong phòng khách của gia đình với lí do cả năm mới có một ngày Tết nên nhà cửa phải thật đẹp. Nhưng Lam chỉ muốn mua một chậu hoa đào hoặc chậu mai vừa phải vì cho rằng phòng khách nhà mình khá hẹp, hơn nữa, kinh tế gia đình Lam cũng không phải là khá giả, trong khi giá cả ngày Tết cái gì cũng đắt đỏ,... 

Tình huống 2. Lớp Thanh chuẩn bị tổ chức đi dã ngoại một ngày. Trong tiết sinh hoạt lớp, các bạn sôi nổi cùng nhau thảo luận về địa điểm đến. Nhiều bạn trong lớp đề xuất đi thăm một khu du lịch nổi tiếng, ở cách trường hơn 100 km. Còn Thanh thì muốn đến một vùng biển cách trường không xa lắm để cùng các bạn vừa cắm trại, tắm biển, vừa thi đấu môn bóng chuyền trên bãi biển và kết hợp tổ chức hoạt động nhặt rác, làm sạch bãi biển. 

Hướng dẫn trả lời:

Tình huống 1: Lam nên đưa ra các lí do xác đáng sau đây khi thương thuyết với chị: 

• Với diện tích hạn hẹp của phòng khách trong nhà chỉ phù hợp trang trí một chậu đào hoặc mai vừa phải. 

• Mua nhiều chậu cây lớn vào dịp Tết sẽ rất tốn kém, trong khi gia đình mình không dư giả tiền nong. 

• Trang trí đẹp là sự phù hợp chứ không phải là trưng bày nhiều, chậu cây phải to và đắt tiền. 

Tình huống 2: Thanh nên đưa ra các lí do sau khi thương thuyết với các bạn về địa điểm đi dã ngoại:

• Quãng đường hơn 100 km không phù hợp với thời gian đi dã ngoại một ngày. Đi như vậy sẽ khiến mọi người mỏi mệt. 

• Khu du lịch nổi tiếng nên vé vào cửa sẽ rất đắt so với khả năng kinh tế của nhiều bạn trong lớp.

• Đi theo phương án của Thanh sẽ không mất tiền vé, tiết kiệm được chi phí và lại tổ chức được nhiều hoạt động vui, tăng cường sức khoẻ và có ý nghĩa cộng đồng.

Bài tập 6: Ghi lại những điểm mạnh, điểm hạn chế của bản thân khi tham gia tranh biện, thương thuyết và những biện pháp rèn luyện em sẽ thực hiện về khả năng tranh biện; thương thuyết của bản thân. 

a) Điểm mạnh: 

b) Điểm hạn chế: 

c) Biện pháp rèn luyện:

Hướng dẫn trả lời:

a) Điểm mạnh:

- Em có khả năng tư duy logic tốt, giúp em đưa ra các lý lẽ chặt chẽ trong quá trình tranh biện.

-  Em tự tin khi phải thể hiện quan điểm của mình và thường không sợ trước áp lực của cuộc tranh biện.

-  Em có khả năng lắng nghe tốt và hiểu rõ quan điểm của người khác, giúp em đưa ra các phản biện phù hợp.

b) Điểm hạn chế:

- Em có thể trở nên nóng giận hoặc nhanh chóng mất kiên nhẫn trong cuộc tranh biện khi gặp sự phản đối hoặc tranh cãi.

-  Mặc dù có tư duy logic, em thường không biết cách thuyết phục người khác một cách hiệu quả, đặc biệt trong các tình huống phức tạp.

-  Đôi khi, em chưa có đủ kiến thức sâu rộng về các chủ đề, khiến cho tranh biện của em còn yếu hơn.

c) Biện pháp rèn luyện:

- Em có thể rèn luyện khả năng kiên nhẫn bằng cách tham gia vào các hoạt động yêu thích đòi hỏi sự kiên nhẫn, chẳng hạn như học một ngôn ngữ mới hoặc tham gia một khóa học thể thao.

-  Em có thể đọc sách và tài liệu về kỹ năng thuyết phục, tham gia các khóa học hoặc tập trung vào việc thực hành thuyết phục trong cuộc sống hàng ngày.

-  Em nên đầu tư thời gian để nghiên cứu và học thêm về các chủ đề mà em quan tâm

Bài tập 7: Ghi lại kết quả rèn luyện khả năng tranh biện, thương thuyết của em

Hướng dẫn trả lời:

• Em đã trở nên tự tin hơn khi phải thể hiện quan điểm của mình và tranh luận với người khác. 

• Em đã học cách lắng nghe kỹ hơn và hiểu rõ hơn quan điểm của người khác. Điều này giúp em làm cho các cuộc tranh biện trở nên xây dựng hơn và thú vị hơn.

• Khả năng tranh biện yêu cầu tư duy logic và sử dụng lý lẽ rõ ràng. Em đã phát triển kỹ năng này và có khả năng đưa ra các lí lẽ để ủng hộ quan điểm của mình.