Hướng dẫn giải nhanh Khoa học 4 CTST bài 31: Vai trò của thực vật trong chuỗi thức ăn

BÀI 31. VAI TRÒ CỦA THỰC VẬT TRONG CHUỖI THỨC ĂN

Câu 1: Quan sát hai ví dụ về chuỗi thức ăn và cho biết các chuỗi thức ăn này bắt đầu bằng sinh vật nào. Điều gì sẽ xảy ra nếu như không còn cỏ?

Trả lời:

Sau khi quan sát hai ví dụ trên, em nhận thấy các chuỗi thức ăn này bắt đầu bằng cỏ. Nếu như không có cỏ thì chuỗi thức ăn sẽ bị đứt gãy, các sinh vật phía sau không có thức ăn để ăn và không thể duy trì sự sống.

1. Vai trò của thực vật đối với việc cung cấp thức ăn cho con người và động vật.

Câu 1: Quan sát hình dưới đây và trả lời các câu hỏi:

Quan sát các hình dưới đây và trả lời câu hỏi:

Con người sử dụng các bộ phận nào của thực vật để làm thức ăn?

Ngoài việc cung cấp thức ăn, thực vật còn có vai trò gì đối với con người?

Trả lời:

Sau khi quan sát các hình, em nhận thấy con người sử dụng các bộ phận của thực vật để làm thức ăn như: lá, củ, thân, hạt, quả. 

Ngoài việc cung cấp thức ăn, thực vật còn có vai trò khác như: là nguồn thuốc chữa bệnh cho con người, nguồn thức ăn cho các loài động vật.

Câu 2: Quan sát hình dưới đây và trả lời các câu hỏi:

Các chuỗi thức ăn bắt đầu từ sinh vật nào?

Nếu không có thực vật, các sinh vật khác trong chuỗi thức ăn này có tồn tại không? Vì sao?

Trả lời:

Sau khi quát sát hình trên, em nhận thấy các chuỗi thức ăn đều bắt nguồn từ thực vật như: cỏ, lúa, rong. 

Nếu không có thực vật, các sinh vật khác trong chuỗi thức ăn này không thể tồn tại vì thực vật là mắt xích đầu tiên của chuỗi, nếu thực vật không có tức là mắt xích sẽ không thể hình thành, các sinh vật khác sẽ không thể tồn tại. 

Câu 3: Hãy thử tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra nếu không có thực vật trên Trái Đất?

Trả lời:

Theo em, nếu không có thực vật trên Trái Đất thì tất cả mọi thứ trên trái đất bao gồm động vật và con người, chúng ta sẽ không thể tồn tại bởi không có thức ăn để phát triển và sinh sôi. 

2. Giữ cân bằng trong chuỗi thức ăn trong tự nhiên. 

Câu 1: Quan sát hai hình vẽ mô phỏng số lượng các sinh vật trong ruộng lúa trước và sau khi phun thuốc trừ sâu sinh học.

Hoàn thành phiếu quan sát theo gợi ý sau.

Khi số lượng bọ xít bị giảm sẽ ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của ếch như thế nào? Ếch có bị giảm số lượng không? Vì sao?

Giải thích vì sao số lượng côn trùng giảm đột ngột đã làm mất cân bằng chuỗi thức ăn trong ruộng lúa.

Trả lời:

Sau khi quan sát hai hình trên, em nhận thấy sau khi phun thuốc trừ sâu thì số lượng bọ xít bị giảm đi 3 lần so với trước khi phun thuốc trừ sâu.

Từ sự quan sát đó, em có thể điền phiếu quan sát như sau: 

Theo em, khi số lượng bọ xít bị giảm thì nguồn thức ăn của ếch cũng giảm. Bởi bọ xít là thức ăn của ếch, ếch hiện tại tuy không bị giảm số lượng nhưng về lâu dài thì số lượng ếch sẽ bị suy giảm do số lượng bọ xít giảm gây ra tình trạng khan hiếm nguồn thức ăn của ếch.

Theo em, số lượng côn trùng giảm đột ngột đã làm mất cân bằng chuỗi thức ăn trong ruộng lúa vì khi côn trùng là thức ăn của ếch, lượng thức ăn của ếch giảm thì nó sẽ không có thức ăn để sinh sôi và phát triển, từ đó dẫn đến chết và gây mất cân bằng chuỗi thức ăn.

Câu 2: Khi rừng bị cháy hoặc bị chặt phá, số lượng cây xanh giảm mạnh. Điều này có ảnh hưởng gì đến các loài động vật sống trong rừng không? Giải thích.

Trả lời:

Theo em, khi rừng bị cháy hoặc bị chặt phá, số lượng cây xanh giảm mạnh, điều này có ảnh hưởng rất lớn đến các loài động vật sống trong rừng. Bởi vì khi rừng bị cháy hoặc bị chặt phá thì sẽ khiến cho số lượng cây giảm, từ đó dẫn đến lượng thức ăn của các loài động vật trong rừng cũng giảm theo. Bên cạnh đó, số lượng cây giảm cũng khiến nơi ở của chúng cũng thu hẹp, 

Câu 3: Quan sát các hình vẽ dưới đây và cho biết việc làm nào có thể giữ cân bằng chuỗi thức ăn, việc làm nào có thể làm mất cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên. Vì sao?

Kể một số việc làm của em hoặc người thân có thể giữ cân bằng chuỗi thức ăn.

Trả lời:

Sau khi quan sát các hình trên, em nhận thấy như sau: 

• Việc làm ở hình 7, 10 có thể giữ cân bằng chuỗi thức ăn, vì những hành động này duy trì sự sống của các mắt xích trong chuỗi thức ăn. 

• Việc làm ở hình 8, 9 có thể làm mất cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên vì những việc làm đó có thể làm chết các sinh vật và làm mất môi trường sống của chúng, từ đó dẫn đến tình trạng chuỗi thức ăn bị đứt đoạn.

Một số việc làm của em hoặc người thân có thể giữ cân bằng chuỗi thức ăn là: bảo vệ và trồng cây xanh, hạn chế phun thuốc trừ sâu, bảo vệ động vật hoang dã,…

Câu 4: Xử lí tình huống:

Nếu em là người chứng kiến trong các trường hợp sau, em có ý kiến gì để bảo vệ và giữ cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên?

Trả lời:

Nếu em là người chứng kiến trong các trường hợp sau, em sẽ có những ý kiến để bảo vệ và giữ cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên như sau: 

• Hình 11: Em sẽ ngay lập tức khuyên bạn không được bắn các loài chim bởi việc làm này sẽ khiến các loài chim ngày càng khan hiếm, gây mất cân bằng trong tự nhiên.

• Hình 12: Em sẽ khuyên các ngư dân rằng sau khi thu lưới thì hãy thả lại những con cá còn bé trở lại biển để chúng tiếp tục sống và sinh sôi, từ đó có thể giúp cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên. 

Câu 5: Trò chơi: “Sắp xếp chuỗi thức ăn dưới nước và trên cạn"

Thực hiện:

Sắp xếp các thẻ hình sinh vật dưới đây và vẽ thêm mũi tên để tạo thành các chuỗi thức ăn hoàn chỉnh trên cạn và dưới nước với ba hoặc bốn mắt xích.

Thảo luận:

Trong hai chuỗi thức ăn dưới nước và trên cạn đã được sắp xếp, hãy quan sát và cho biết:

• Sinh vật nào là sinh vật có thể tự tổng hợp chất dinh dưỡng bằng cách sử dụng nước và khí các-bô-níc thông qua năng lượng ánh sáng mặt trời.

• Sinh vật nào là động vật ăn thực vật, động vật ăn thịt.

Nếu mặt hồ bị che ánh sáng, tảo nhỏ bị chết dần do thiếu ánh sáng thì chuỗi thức ăn trong hồ sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Trả lời:

Em có thể sắp xếp các thể trên trở thành chuỗi thức ăn hoàn chỉnh ở trên cạn và dưới nước với ba hoặc bốn mắt xích như sau: 

• Chuỗi thức ăn trên cạn: Rau xà lách → Sâu → Chim sâu → Diều hâu.

• Chuỗi thức ăn dưới nước: Tảo nhỏ → Động vật phù du → Tôm → Cá trê.

Theo em, sinh vật có thể tự tổng hợp chất dinh dưỡng bằng cách sử dụng nước và khí các-bô-níc thông qua năng lượng ánh sáng mặt trời là: Xà lách, tảo nhỏ.

• Sinh vật là động vật ăn thực vật: sâu, động vật phù du.

• Sinh vật là động vật ăn động vật: chim sâu, diều hâu, tôm, cá trê. 

Theo em, nếu mặt hồ bị che ánh sáng, tảo nhỏ bị chết dần do thiếu ánh sáng thì chuỗi thức ăn trong hồ sẽ bị đứt đoạn, bởi tảo nhỏ là mắt xích đầu tiên của chuỗi, nếu tảo nhỏ không còn thì những sinh vật khác cũng không còn thức ăn để tiếp tục sống và sinh sôi, dần dần sẽ không thể tồn tại nữa.

Câu 6: Em tập làm tuyên truyền viên

• Vẽ hoặc sưu tầm các tranh ảnh về những việc làm bảo vệ môi trường và giữ cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên. Chia sẻ với các bạn.

• Vận động gia đình cùng thực hiện các việc làm giữ cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên.

Trả lời:

Em có thể sưu tầm các tranh ảnh về những việc làm bảo vệ môi trường và giữ cân bằng chuỗi thức ăn trong tự nhiên như sau: