Hướng dẫn giải nhanh Khoa học 4 CTST bài 8: Nguồn sáng và sự truyền ánh sáng

BÀI 8. NGUỒN SÁNG VÀ SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG

Câu 1: Em có nhận xét gì về đường đi của ánh sáng trong hình 1?

Trả lời:

Trong hình 1, em nhận thấy ánh sáng được truyền đi theo đường thẳng.

1. Vật phát sáng và vật được chiếu sáng

Câu 1: Thí nghiệm:

Trong hình 2a, bạn An có nhìn thấy rõ mọi vật trong phòng không? Để thấy rõ mọi vật trong phòng, bạn An phải làm gì? Vì sao?Chúng ta có thể thấy rõ cảnh vật trong hình 3a hay 3b? Vì sao?

Nếu gọi vật phát ra ánh sáng là vật phát sáng (hay nguồn sáng) và vật nhận ánh sáng chiếu đến là vật được chiếu sáng thì trong các hình 2b và 3b, vật nào là vật phát sáng, vật nào là vật được chiếu sáng?

Tìm một số ví dụ về nguồn sáng trong tự nhiên.

Trả lời:

Theo em, trong thí nghiệm 2a, bạn An không nhìn thấy rõ mọi vật trong phòng. Để thấy rõ mọi vật trong phòng, bạn An cần phải bật đèn lên. 

Chúng ta có thể nhìn thấy rõ cảnh vật trong hình 3b, vì ở hình 3b có ánh sáng chiếu vào nên ta có thể nhìn thấy cảnh vật rõ nét. 

Theo em, nếu gọi vật phát ra ánh sáng là vật phát sáng (hay nguồn sáng) và vật nhận ánh sáng chiếu đến là vật được chiếu sáng thì trong các hình 2b và 3b có các vật phát sáng và vật được chiếu sáng là:

Một số ví dụ về nguồn sáng trong tự nhiên là: sao, mặt trăng, chớp động đá nhấp nháy, đom đóm.

Câu 2: Hãy kể tên một số vật phát sáng và vật được chiếu sáng trong lớp học của em và chia sẻ với bạn.

Trả lời:

Một số vật phát sáng và vật được chiếu sáng trong lớp học của em là: 

2. Vật cho ánh sáng truyền qua và vật cản ánh sáng

Câu 1: Ánh sáng sẽ truyền qua được cuốn sách hay tấm kính trong? Hãy đề xuất cách thực hiện thí nghiệm để kiểm chứng dự đoán của em.

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Một tấm kính trong, một cuốn sách, một đèn pin.

Thực hiện:

• Chiếu đèn pin để tạo vệt sáng trên mặt bàn.

• Lần lượt lấy tấm kính và cuốn sách chắn trước đèn pin (hình 3a và 3b).

Thảo luận:

• Khi dùng tấm kính chắn trước đèn pin, em thấy gì trên mặt bàn. Vì sao?

• Điều gì xảy ra khi dùng cuốn sách chắn trước đèn pin?

• Kết luận được gì về sự truyền của ánh sáng qua tấm kính và qua cuốn sách?

Trả lời:

Theo dự đoán của em, ánh sáng sẽ truyền qua được tấm kính trong. 

Thảo luận:

• Khi dùng tấp kính chắn trước đèn pin, em thấy trên mặt bàn có ánh sáng xuyên qua tâm kính chiếu. Lý do là vì ánh sáng chiếu qua được vật trong suốt như tấm kính.

• Khi dùng cuốn sách chắn trước đèn pin, ta sẽ không còn thấy ánh sáng chiếu trên mặt bàn nữa.

• Từ thảo luận trên, em thể kết luận được rằng ánh sáng truyền qua được những chất trong suốt như tấm kính, thủy tinh, và không truyền qua được quyển sách.

Câu 2: Hoàn thành bảng theo gợi ý dưới đây và chia sẻ với bạn.

Vì sao ta có thể nhìn thấy những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời vào những đêm bầu trời trong và không có mây?

Vì sao vào ban ngày, mặc dù trời sáng nhưng đôi khi ta không nhìn thấy Mặt Trời?

Trả lời:

Từ gợi ý, em có thể hoàn thành bảng như sau: 

Theo em, chúng ta có thể nhìn thấy những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời vào những đêm bầu trời trong và không có mây vì khi đó bầu trời không có mây làm vật cản ánh sáng nên ta có thể nhìn ngôi sao một cách rõ ràng.

Đôi khi ta không thấy Mặt Trời vì nó bị che khuất bởi các đám mây, khói bụi, sương mù và các vật thể khác trên bầu trời, hoặc bị che khuất bởi Mặt Trăng trong những lần có nhật thực. Khi có nhật thực, ta không nhìn thấy Mặt Trời, vì lúc đó Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất, ta nằm trong vùng bóng tối của Mặt Trăng

Câu 3: Rèm cửa thường dùng để làm gì?

Bể nuôi cá cảnh thường được làm bằng gì? Vì sao?

Trả lời:

Theo em, rèm cửa thường được dùng để chắn ánh sáng từ ngoài vào, giúp đồ vật bên trong được bảo quản tốt. 

Theo em, bể nuôi cá thường làm bằng kính trong suốt để có thể cung cấp ánh sáng cho cá và có thể quan sát cá ở bên trong.

3. Sự truyền thẳng của ánh sáng.

Câu 1: Thí nghiệm:

Chuẩn bị:

Ba tấm bìa kích thước khoảng bằng cuốn vở có khoét lỗ tròn nhỏ ở giữa, đất nặn, đèn pin, một sợi dây mềm.

Thực hiện:

Đặt ba tấm bia thẳng đứng trên đất nặn. Căng dây xuyên qua ba lỗ tròn sao cho ba lỗ tròn cùng nằm trên một đường thẳng (hình 4).

Dùng đèn pin chiếu vào tấm bìa phía trước để có vệt sáng trên tường (hình 5).

Kéo tấm bìa ở giữa lệch sang một bên.

Thảo luận:

• Vì sao khi ba lỗ tròn thẳng hàng, ta thấy có vệt sáng trên tường?

• Vì sao không thấy vệt sáng trên tường khi tấm bìa giữa bị lệch sang một bên?

• Có thể kết luận gì về đường truyền của ánh sáng?

Trả lời:

Khi ba lỗ tròn thẳng hàng, ta thấy có vệt sáng trên tường vì ánh sáng của đèn pin đi xuyên qua 3 lỗ tròn ở giữa tấm bìa.

Chúng ta không thấy vệt sáng trên tường khi tấm bìa giữa bị lệch sang một bên vì ánh sáng không thể đi xuyên qua tấm bìa

Từ thí nghiệm trên, ta có thể kết luận được rằng trong không khí, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng và ánh sáng không thể đi qua vật cản ánh sáng được.

2. Ánh sáng và bóng của vật

Câu 1: Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Đèn pin, tấm bìa, hộp đựng bút.

Thực hiện:

• Dùng đèn pin chiếu sáng tấm bìa.

• Đặt hộp bút vào khoảng giữa đèn pin và tấm bìa (hình 6).

• Di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa.

Thảo luận:

• Em nhìn thấy gì trên tấm bìa khi có hộp bút giữa tấm bìa và đèn pin? Vì sao?

• Hình dạng và kích thước bóng của hộp bút trên tấm bìa thay đổi như thế nào khi di chuyển đèn pin hoặc hộp bút ra xa và lại gần tấm bìa?

• Em rút ra được kết luận gì về sự thay đổi của bóng khi vị trí của vật hoặc nguồn sáng thay đổi?

Trả lời:

• Sau khi thực hiện xong thí nghiệm, em thấy bóng của hộp bút in trên tấm bìa. Bởi vì ánh sáng không thể xuyên qua hộp bút nên nó đã tạo bóng của vật cản ở phía sau vật đó.

• Từ thí nghiệm, em nhận thấy hình dạng và kích thước bóng của hộp bút trên tấm bìa to hơn khi di chuyển đèn pin lại gần tấm bìa và nhỏ hơn khi di chuyển ra xa tấm bìa.

• Em có thể kết luận được như sau: bóng của vật cản ánh sáng có hình dạng tương tự với vật và có thể lớn hoặc nhỏ hơn vật. Kích thước bóng của vật thay đổi khi thay đổi vị trí của vật và nguồn sáng.

Câu 2: Đố em:

Xác định hướng của Mặt Trời trong các hình 7a và 7b.

Để tránh nắng, em sẽ chọn đứng ở vị trí nào?

Trả lời:

Em nhận thấy, mặt trời tại hình 7a có hướng chiếu từ bên trái chiếu sang bên phải, còn hình 7b có hướng chiếu từ trên xuống.

Theo em, để tránh nắng em sẽ đứng dưới gốc cây của hình 7b vì ở đó có bóng râm