Soạn chi tiết Ngữ văn 9 Cánh diều bài 7: Nhật kí đô thị hoả (Mai Văn Phấn)

CHUẨN BỊ

Câu 1: Đọc trước bài thơ Nhật kí đô thị hoá; tìm hiểu thêm thông tin về nhà thơ Mai Văn Phấn.

Soạn chi tiết:

Nhà thơ Mai Văn Phấn sinh năm 1955 tại huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình; hiện sống và sáng tác tại Hải Phòng. Từ tập thơ đầu tay xuất bản năm 1992, đến nay, ông đã xuất 14 tập thơ và 1 tập phê bình-tiểu luận tại Việt Nam; 13 tập thơ ở nước ngoài và trên mạng phát hành sách của Amazon

Câu 2: Em hiểu đô thị hoá là gì? Tìm và ghi lại một số thông tin về quá trình đô thị hoá ở địa phương em (nếu có) từ thực tế cuộc sống và các nguồn tài liệu (sách. báo, Internet... ).

Soạn chi tiết:

Đô thị hóa là quá trình phát triển rộng rãi lối sống thị thành thể hiện qua các mặt: dân số, mật độ dân số, chất lượng cuộc sống...

Quá trình đô thị hóa ở địa phương em (Hà Nội): Tỷ lệ dân số đô thị tăng cao: Theo số liệu năm 2023, tỷ lệ dân số đô thị của Hà Nội đạt 82,3%, cao hơn nhiều so với mức trung bình cả nước (39,2%).

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Em hiểu nhan đề của bài thơ như thế nào?

Soạn chi tiết:

Nhật kí đô thị hóa là sự thay đổi về cơ sở hạ tầng, thay đổi trong cơ cấu kinh tế để cải thiện chất lượng cuộc sống.

Câu 2: Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ?

Soạn chi tiết:

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là nhân vật “tôi”.

Câu 3: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là nhân vật “tôi”.

Chú ý những hình ảnh thuộc về “ngày thơ ấu"

Soạn chi tiết:

- Lỗ đáo

- Đôi chân cò lội nước

- Nơi chó đá đầu làng

- Bến sông

Câu 4: Biện pháp tu từ nào được dùng trong khổ thơ này?

Soạn chi tiết:

Biện pháp tu từ được dùng trong khổ thơ này là: so sánh.

Câu 5: Chú ý những hình ảnh thể hiện suy nghĩ của tác giả ở các dòng thơ 13 - 20.

Soạn chi tiết:

- “Làm ngọn nến mùa thu đi rước đuốc"

- “Ngôi nhà là chiếc đèn lồng"

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Chỉ ra bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong bài thơ Nhật kí đô thị hóa.

Soạn chi tiết:

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1 (12 dòng thơ đầu): ký ức về thời thơ ấu gắn liền với quê hương, với hình bóng mẹ.

+ Phần 2 (còn lại): thách thức của đô thị.

Câu 2. Về “ngôi nhà của mẹ”, “chạm phải tay mình ngày thơ ấu”, người con đã hồi tưởng về những kỉ niệm gì và có những cảm xúc nào?

Soạn chi tiết:

- Về “ngôi nhà của mẹ”, “chạm phải tay mình ngày thơ ấu”, người con đã hồi tưởng về những kỉ niệm: hình ảnh ngôi nhà như chiếc bánh không nhân, hình ảnh đồng xu cũ, chó đá đầu làng, tiếng gọi, hình ảnh mẹ ra bến sông.

- Cảm xúc của tác giả: tiếc nuối, buồn tủi khi miêu tả dấu vết của thời gian đồng thời cho thấy tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước.

Câu 3: Trước “những bước chân đô thị”, người con có suy nghĩ gì?

Soạn chi tiết:

Trước “những bước chân đô thị”, người con cảm thấy bất an trước sự thay đổi của cuộc sống đô thị, tiếc nuối cho những giá trị xưa cũ, những nét đẹp của thời thơ ấu.

Câu 4: Phân tích tác dụng của những biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ.

Soạn chi tiết:

- Biện pháp tu từ ẩn dụ: “bóng tối dẫn tôi về ngôi nhà của mẹ”.

- Biện pháp tu từ so sánh: “ngôi nhà như chiếc bánh không nhân” 

-> Thể hiện được sự thiếu vắng, lạc lõng trước sự thay đổi của thực tại.

Câu 5: Xác định cảm hứng chủ đạo và tư tưởng của tác giả thể hiện trong bài thơ.

Soạn chi tiết:

- Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ: trân trọng những giá trị của gia đình, truyền thống trong môi trường hiện đại. 

- Tư tưởng của tác giả: niềm tự hào, trân trọng các giá trị truyền thống. Bày tỏ sự tiếc nuối trước sự thay đổi của cuộc sống. Ngoài ra tác giả còn thể hiện tình cảm sâu sắc đối với gia đình và ký ức thời thơ ấu. 

Câu 6: Từ bài Chiều xuân (Anh Thơ) và bài Nhật kí đô thị hoá (Mai Văn Phấn), hãy nêu cảm nghĩ của em khi được đứng trước một cảnh đồng quê yên bình.

Soạn chi tiết:

Khi đứng trước cảnh đồng quê yên bình, em cảm thấy bản thân như đang hòa mình trước thiên nhiên thực tại. Dường như bản thân như thuộc về cảnh vật nơi đây với tất cả sự trong trẻo, dễ chịu của nó. Không có khói bụi của thành phố, sự ồn ào của tiếng xe mà thay vào đó là hình ảnh cánh cò bay lả dập dờn, đàn trâu thung thăng gặm cỏ. Tiếng gió hòa cùng với tiếng sáo tạo nên một bản nhạc du dương, trầm bổng. Còn gì tuyệt hơn khi được thả diều trên mảnh đất quê hương, cánh diều bay cao, xa mãi chở đầy cả tuổi thơ của em.