Soạn chi tiết Ngữ văn 9 KNTT bài 1 Dế chọi (Bồ Tùng Linh)

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: 

Câu 1:  Em đã chơi hay quan sát trò chọi dế bao giờ chưa? Em hiểu gì về trò chơi này?

Bài làm chi tiết: 

- Em đã từng quan sát trò chơi chọi dế. 

- Một số điều về trò chơi:

+ Chọi dế đã có mặt tại Trung Quốc hơn 1000 năm trước. 

+ Là trận đấu của những chú dế đực trưởng thành, hung hăng, có tiếng gáy to thi đấu với nhau. Dế được cho vào sân đấu, nơi chúng sẽ chống càng, cắn, ghì, đá hậu để hạ gục đối thủ. Dế nào bỏ chạy, lăn ngửa, hoặc chết là thua. 

Câu 2. Em suy nghĩ thế nào về hậu quả của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế?

Bài làm chi tiết: 

Hậu quả của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế: Đó là điều tai hại cho bản thân vua, triều đình và đất nước. Vua sẽ lãng phí thời gian, sức lực, lơ là việc triều chính, khiến đất nước suy thoái. Uy tín của vua giảm sút, dân chúng bất mãn, triều đình rối ren, mâu thuẫn nội bộ gia tăng. Nền kinh tế trì trệ, quân đội yếu ớt, an ninh bất ổn, đất nước dễ bị xâm lược. 

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Thời gian, không gian và sự việc liên quan đến nhan đề của truyện.

Bài làm chi tiết: 

- Về thời gian: Đời Tuyên Đức nhà Minh

- Không gian: huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây. 

- Các sự việc liên quan: 

+)  Nhà vua vô cùng thích việc chọi dế, quan lại túm lại bắt dế nhằm nịnh hót lấy lòng vua.

+) Thành hiền lành nên phải tự đi tìm dế vì không dám sách nhiễu dân chúng.

+) Cuối cùng Thành cũng có con dế nộp quan nhờ đi xem bói, biết được nơi bắt dế chọi.

+) Sau khi con trai tỉnh dậy, Thành cũng bắt được một con dế chọi khác.

+) Con dế chọi chọi với thanh niên cùng thôn, con dế thắng.

+) Con dế được cống vua, vua vô cùng vui mừng và thích thú thưởng hậu hĩnh cho Thành.

Câu 2: Hoàn cảnh của nhân vật chính trong truyện.

Bài làm chi tiết: 

- Thành đã dự khoa Đồng tử nhưng lâu không thi đỗ. 

- Tính chất phác nên đã tìm đủ cách chối từ khi bị bọn lí dịch gian giảo ép làm chức lí chính, nhưng mà không được.

- Kết quả: chưa đầy một năm thì chút ít gia sản đã cạn kiệt.

Câu 3: Bà đồng bói toán có liên quan đến những sự việc nào trong truyện?

Bài làm chi tiết: 

Bà đồng bói toán liên quan đến việc vợ Thành đến xem và được cô đồng chỉ dẫn bằng một bức vẽ có liên quan đến việc bắt con dế đầu tiên.

Câu 4: Điều gì sẽ xảy ra sau khi con Thành sống lại nhưng “thần thái ngây ngốc như người gỗ, cứ ngủ mê mệt"?

Bài làm chi tiết: 

Thành sẽ tìm được một con dế khác, con dế tuy nhỏ nhưng vô cùng mạnh mẽ, có thể chọi thắng tất cả các con dế khác.

Câu 5: Con dế mới bắt được có gì kì lạ?

Bài làm chi tiết: 

Con dế mới bắt được có chút kì lạ là: vừa nhỏ vừa ngắn màu tía, hình dáng như con chó, cánh hoa mai, đầu vuông chân dài.

Câu 6: Điều em dự đoán ở trên có chính xác không?

Bài làm chi tiết: 

Điều em dự đoán phía bên trên là chính xác. Con dế đáp ứng đủ yêu cầu mà quan trên đưa ra, hơn nữa còn khiến nhà vua thích thú. Nó đã mang đến cho Thành nhiều bổng lộc cũng như tước vị.

SAU KHI ĐỌC TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Nêu các sự kiện tạo nên cốt truyện và nhận xét ngắn gọn về không gian, thời gian, nhân vật chính trong truyện.

Bài làm chi tiết: 

Các sự kiện tạo nên cốt truyện: 

- Trong cung, vua rất mê trò chọi dế. Từ lí dịch đến quan lại bắt người dân tìm bắt và nộp dế chọi lại cho mình để mình nộp lên cho vua hòng lây lòng vua. 

- Thành - một người có hiểu biết - bị ép giữ chức nhỏ trong làng với nhiệm vụ chính là thúc dân kiếm dế để nộp; do không đáp ứng được yêu cầu của quan trên nên đã bị đánh đập tàn tệ 

- Thành đã bắt được một con dế quý theo sự chỉ dẫn của bà đồng gù làm nghề bói toán.

- Cha mẹ đi vắng, đứa con trai của Thành tò mò mở lồng xem, để dế nhảy mất; sợ bị cha đánh, nó bỏ trốn, rơi xuống giếng.

- Ban đầu nghe tin mất dế quý, Thành tức giận, nhưng thấy con chết, vợ chồng Thành rất đau xót, đêm định liệm xác con đem chôn thì chợt phát hiện con vẫn còn sống, mặc dù thần thái đờ đẫn, ngây ngốc, ngủ mê mệt 

- Nghe tiếng gáy của một con dế trong nhà, Thành đuổi theo, bắt được, hoá ra là một con dế nhỏ,không đủ tiêu chuẩn nộp quan.

- Có người đem dế tốt đến thách, Thành đưa dế ra chọi, không ngờ nó thắng con dế kia, lại còn thắng luôn cả con gà lao vào mổ nó 

- Thành mừng rỡ đưa dế lên nộp quan, con dế tuy nhỏ, nhưng luôn dành chiến thắng những con khác, do đó Thành được quan thưởng

- Con dế được dâng lên vua, trong cung, nó trở thành con dế vô địch; đã thế lại còn biết nhảy mỗi khi có nhạc nổi lên 

- Các quan sau khi được vua trọng thưởng đã nâng đỡ để Thành đỗ được tú tài 

- Hơn một năm sau, con trai Thành bình phục, kể rằng chính mình đã hoá thành con dế.

Nhận xét về không gian và thời gian: 

+ Không gian gắn với sinh hoạt của các nhân vật, có xác thực

+ Thời gian cũng có sự tương ứng với đặc điểm của không gian. Đứa con trai của Thành biến thành dế chỉ “hơn một năm” và cũng chỉ "sau vài năm”, nhờ được trọng thưởng và nâng đỡ, Thành phất lên, có cơ ngơi bề thế, giàu sang phú quý tột bậc. Điều đáng chú ý: toàn bộ câu chuyện diễn ra trong thời điểm xác định của lịch sử (đời Tuyên Đức nhà Minh). Sự chính xác về thời điểm lịch sử như vậy đã bao hàm thái độ mỉa mai của tác giả đối với xã hội.

+ Trong truyện có nhiều thành phần khác nhau: các thành viên của gia đình Thành, bà đồng làm nghề bói toán, những người dân có liên quan đến chuyện bắt dế, lí dịch, tri huyện, tuần phủ, vua. Duy nhất có đức con trai của Thành hoá thành dế, đó là nhân vật liên quan đến yếu tố kì ảo ít ỏi trong truyện. Đây là những yếu tố làm nên giá trị riêng của truyện Dế chọi.

Câu 2. Vì dế chọi mà gia đình Thành lâm vào cảnh ngộ như thế nào? Cũng nhờ dế chọi mà sau đó gia đình Thành được hưởng những gì? Phân tích ý nghĩa của sự đối lập giữa hai tình huống.

Bài làm chi tiết: 

- Vì dế chọi mà:

+ Thành bị đánh đến mức chảy máu.

+ Con trai suýt mất mạng.

- Nhưng cũng nhờ có dế chọi mà Thành được thưởng tiền bạc, miễn sai dịch, được nâng đỡ để đỗ tú tài.

- Sự đối lập của hai tình huống trên đã thể hiện sự phi lý. Là sự vô lối của những kẻ cầm quyền khi chỉ biết ăn chơi hưởng lạc, đẩy nhân dân vào cảnh cùng cực khổ đau, những vị quan thanh liêm cũng bị chèn ép nặng nề.

Câu 3:  Truyện có những yếu tố kì ảo nào? Các yếu tố kì ảo đó có ý nghĩa, vai trò gì trong truyện?

Bài làm chi tiết: 

- Trong truyện xuất hiện 2 sự việc mang yếu tố kỳ ảo: 

+ Sự kiện bà đồng chỉ dẫn vợ chồng Thành nơi có thể bắt con dế. 

+ Đứa con trai 9 tuổi của Thành đã hóa thân thành con dế, tuy nhỏ, nhưng có thể thắng bất cứ con dế nào.

- Ý nghĩa, vai trò: Các yếu tố kỳ ảo có tác dụng móc nối các sự kiện lại với nhau, đẩy câu truyện trở nên cao trào và tập trung tháo gỡ bế tắc của nhân vật. Điều này cũng vẽ nên câu truyện lên giá trị hiện thực về một xã hội tàn bạo, đè nén gây ra bao đau thương cho người dân hiền lành lương thiện. Đồng thời thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, đồng cảm với số phận người dân không quyền không thế.

Câu 4: Tính chất hiện thực của truyện được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào? Em có suy nghĩ gì về thái độ của tác giả khi miêu tả các chi tiết, sự việc đó?

Bài làm chi tiết: 

Tính chất hiện thực của truyện được thể hiện qua những chi tiết, sự việc: Đây là câu chuyện có thời gian và địa điểm xác thực. Cách hành xử của quan lại phản ánh đúng bản chất của xã hội phong kiến, nơi mà quyền lực lên ngôi, thưởng phạt tùy theo tâm trạng của mỗi người.

Tác giả đã cho ta thấy được sự phê phán nghiêm khắc của một chế độ phong kiến tiền – quyền làm chủ. Đồng thời cũng mang thái độ châm biếm, mỉa mai của bản thân với việc miêu tả hiển nhiên của sự phi lý, vô lối ở thời bấy giờ.

Câu 5: Phân tích lời người kể trong đoạn văn từ “Thành giở đi giở lại” đến “kì hạn nộp quan”. 

Bài làm chi tiết: 

Phân tích lời người kể trong đoạn văn: 

- Đây là đoạn văn kể về sự kiện Thành được bà đồng chỉ lối để đi bắt dế. 

- Tác giả với ngôi kể thứ 3, ngoài cuộc, khách quan khi vừa dẫn lời nhân vật, vừa miêu tả cảnh vật nhưng cũng vừa kể lại diễn biến của sự việc. 

Câu 6: Những đặc điểm nào của truyện truyền kì được thể hiện trong truyện Dế chọi?

Bài làm chi tiết: 

Từ đầu đến cuối truyện mọi tình tiết đều xoay quanh câu chuyện dế chọi.

- Cốt truyện được thể hiện theo một dòng thời gian hợp lý

- Có sự kết hợp giữa hiện thực và kỳ ảo, các yếu tố kỳ ảo gắn liền với những bước ngoặt cuộc đời của nhân vật.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) nêu nhận xét của em về tính chất kì ảo của truyện Dế chọi.

Bài làm chi tiết: 

Dế chọi đã cho thấy hiện thực về một xã hội tàn bạo, đè nén gây ra bao đau thương cho người dân hiền lành lương thiện. Đồng thời thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, đồng cảm với số phận người dân không quyền không thế. Các nhân vật trong truyện Dế chọi là người thực, tuy nhiên cũng có 2 yếu tố kì ảo là bà đồng xem bói và người con trai của Thành hóa thành dế. Đây cũng là yếu tố chủ đạo trong cuốn Liêu Trai chí dị. Dế chọi đã bóc trần một mảng hiện thực đầy u ám và tăm tối, nơi con người dễ dàng bị mê muội bởi quyền lực và tiền bạc. Yếu tố kỳ ảo gắn liền với Thành – một người liêm khiết nhưng bị chế độ chèn ép, chà đạp. Mặc dù sử dụng những chi tiết kỳ ảo như vậy nhưng giá trị hiện thực của Dế chọi mang lại cho người đọc vẫn không hề thay đổi mà ngược lại còn đem lại sự hấp dẫn, mới mẻ, thú vị cho người đọc.