[toc:ul]
* Tìm hiểu khái niệm dẫn xuất halogen
Dẫn xuất halogen là hợp chất hữu cơ có nhóm thế halogen ngoài gốc hydrocarbon
Phân loại dẫn xuất halogen
- Halogen khác nhau tạo nên những dẫn xuất khác nhau: dẫn xuất fluorine, dẫn xuất chlorine, dẫn xuất bromine và dẫn xuất iodine của hydrocarbon
- Số lượng khác nhau thuộc cùng một halogen tạo ra dẫn xuất monohalogeno, dihalogeno, trihalogeno,...; có thể có từ 2 halogen khác nhau trong một phân tử dẫn xuất halogen.
- Dựa vào đặc điểm cấu tạo gốc hydrocarbon: có các loại dẫn xuất halogen của gốc hydrocarbon no, hydrocarbon không no và hydrocarbon thơm
* Tìm hiểu về công thức cấu tạo và cách gọi tên các dẫn xuất halogen
- Đồng phân cấu tạo của dẫn xuất halogen gồm đồng phân vị trí nhóm thế halogen, đồng phân mạch carbon, đồng phân vị trí liên kết đôi, liên kết ba.
- Tên theo danh pháp thay thế của dẫn xuất halogen:
Số chỉ vị trí nhóm thế – Tên nhóm thế halogeno + tên hirocacbon
- Tên gốc chức:
Tên gốc hiđrocacbon + halide
* Tìm hiểu tính chất vật lí dẫn xuất halogen
- Nhiệt độ sôi của các dẫn xuất halogen có xu hướng tăng dần theo chiều tăng khối lượng phân tử.
- Dẫn xuất halogen không tan trong nước, nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ như alcohol, ether, benzene.
4.1. Phản ứng thế nguyên tử halogen bằng nhóm OH
* Tìm hiểu thí nghiệm thủy phân bromoethane
- Dẫn xuất halogen mà nguyên tử halogen liên kết với nguyên tử carbon no có phản ứng thế nhóm -OH trong dung dịch kiềm, đun nóng.
4.2. Phản ứng tách hydrogen halide
* Tìm hiểu phản ứng tách hydrogen halide
- Các dẫn xuất halogenoalkane có thể bị tách hydro halide (HX) để tạo thành alkene.
- Trường hợp có nhiều alkene được tạo thành thì sản phẩm chính được xác định theo quy tắc Zaitsev.
- Quy tắc Zaitsev: Trong phản ứng tách hydro halide (HX) ra khỏi dẫn xuất halogen, nguyên tử halogen (X) ưu tiên tách ra cùng với nguyên tử hydrogen (H) ở nguyên tử carbon bên cạnh có bậc cao hơn, tạo ra sản phẩm chính.
- Dẫn xuất halogen được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như: làm dung môi hữu cơ, sản xuất các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc tăng trưởng thực vật, chất dẻo, sử dụng trong công nghiệp nhiệt lạnh,…
- Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật và thuốc kích thích tăng trưởng thực vật gây tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng
- Thay thế các dẫn xuất halogen chứa chlorine bằng fluoride trong công nghiệp nhiệt lạnh làm giảm tác hại đến tầng ozone