Ôn tập kiến thức Lịch sử 11 Cánh diều bài 10: Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông (Thế kỉ XV)
Ôn tập kiến thức lịch sử 11 Cánh diều bài 10: Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông (Thế kỉ XV). Nội dung ôn tập bao gồm cả lí thuyết trọng tâm và bài tập ôn tập để các em nắm chắc kiến thức trong chương trình học. Hi vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em ôn luyện và kiểm tra. Kéo xuống để tham khảo
[toc:ul]
1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ
Đất nước từng bước ổn định, tuy nhiên, bộ máy hành chính bộc lộ hạn chế:
- Cấp trung ương:
+ Quyền lực tập trung chủ yếu trong tay quan đại thần – võ quan, công thân trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã ảnh hưởng đến tính tập quyền nhà nước.
+ Quan lại lộng quyền, tham nhũng phổ biến, mâu thuẫn trong nội bộ triều đình (vụ án oan “Lệ Chi Viên” với gia đình Nguyễn Trãi).
- Cấp địa phương: Đất nước rộng lớn nhưng chỉ được chia thành 5 đạo.
→ Mầm mống xu hướng phân tán quyền lực.
→ Sau khi lên ngôi, vua Lê Thánh Tông đã từng bước cải cách nhằm tăng cường quyền lực của hoàng đế và bộ máy nhà nước.
2. NỘI DUNG CẢI CÁCH
Lĩnh vực | Nội dung chính |
Hành chính | - Ở trung ương: xóa bỏ hầu hết các chức quan đại thần có quyền lực lớn, chỉ giữ lại một số ít quan đại thần để cùng vua bàn công việc khi cần thiết. + Vua nắm mọi quyền hành và trực tiếp chỉ đạo các cơ quan chuyên môn. + Tổ chức hoàn thiện cơ cấu, chức năng của Lục Bộ (sáu bộ), đồng thời đặt ra Lục Tự (sáu tự) để giúp việc cho Lục Bộ, Lục Khoa (sáu khoa) để theo dõi, giám sát hoạt động của Lục Bộ. - Ở địa phương: + Đến năm 1466, xóa bỏ 5 đạo, chia đất nước thành 12 đạo thừa tuyên và phủ Trung Đô (Thăng Long); năm 1469, đổi tên một số đại thừa tuyên; năm 1471, đặt thêm đạo thừa tuyên thứ 13 là Quảng Nam. Đứng đầu thừa tuyên là Đô ty, Thừa Ty và Hiến ty có quyền ngang nhau, cùng quản lí công việc chung. Dưới đạo thừa tuyên là phủ, huyện, châu và cuối cùng là xã. - Quan lại trong bộ máy nhà nước được tuyển chọn chủ yếu thông qua khoa cử. Nhà nước chú trọng xây dựng đội ngũ quan lại có năng lực và phẩm chất tốt. |
Pháp luật | Chú trọng hoàn thiện hệ thống pháp luật để quản lí đất nước: Năm 1483, ban hành bộ Quốc triều hình luật (Luật Hồng Đức) gồm 722 điều với nhiều quy định định mang tính dân tộc sâu sắc như các điều luật bảo vệ phụ nữ, người già, người tàn tật, trẻ em, bảo vệ sản xuất nông nghiệp,… |
Quân đội và quốc phòng | - Năm 1466, tiến hành cải tổ hệ thống quân đội. Quân đội được chia làm hai loại: quân thường trực bảo vệ kinh thành gọi là cấm bính hay thân binh và quân các đạo, gọi là ngoại binh. - Nhà nước cũng rất chú ý đến rèn luyện quân đội như duyệt binh sĩ hằng năm, quy định cứ 3 năm tổ chức một kì thi võ nghệ của quân sĩ và định lệ thưởng phạt,... |
Kinh tế | Ban hành các chính sách phát triển kinh tế như: chế độ lộc điền và chế độ quân điền. |
Văn hóa và giáo dục | - Coi trọng biên soạn quốc sử. - Việc sử dụng lễ, nhạc, quy chế thi cử,... được luật hoá nghiêm túc. - Chú trọng giáo dục và khoa cử để đào tạo, tuyển dụng nhân tài; cho xây dựng lại Văn Miếu, mở rộng nhà Thái Học và lập trường học ở nhiều địa phương. Thời kì trị vì của vua Lê Thánh Tông, Nhà nước đã tổ chức được 12 khoa thi Hội, lấy đỗ hơn 500 tiến sĩ. |
3. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA
- Kết quả:
+ Làm cho bộ máy nhà nước trở nên quy củ, chặt chẽ, tập trung cao độ, để cao quyền hành toàn diện của vua.
+ Các chức danh được quy định rõ ràng, hệ thống giám sát được tăng cường, hạn chế sự tập trung quyền lực dẫn đến chuyên quyền và nguy cơ cát cứ.
+ Các chính sách về ruộng đất góp phần khẳng định quyền sở hữu tối cao của Nhà nước tạo nền tảng cho kinh tế nông nghiệp phát triển.
+ Chính sách giáo dục, khoa cử đã đào tạo được hệ thống quan lại trí thức có tài, đủ năng lực quản lí đất nước.
- Ý nghĩa:
+ Làm chuyển biến toàn bộ các hoạt động của quốc gia.
+ Tạo cơ sở cho Vương triều Lê sơ phát triển vững mạnh, đất nước hưng thịnh.