Nhật Bản là một quốc đảo nằm ở khu vực Đông Á. Đất nước này có ít tài nguyên khoáng sản; nhiều thiên tai (núi lửa, động đất, sóng thần, bão,...); số dân đông; cơ cấu dân số già;...Những đặ điểm đó đã ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Nhật Bản?
Hướng dẫn trả lời:
- Có điều kiện thuận lợi cho giao thương quốc tế và phát triển kinh tế, phát triển tổng hợp kinh tế biển.
- Chịu tác động của nhiều thiên tai ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất.
+ Dân số đông => thị trường tiêu thụ nội địa mạnh tuy nhiên dân số già gây ra sự thiếu hụt về lực lượng lao động.
+ Tỉ lệ dân thành thị cao, tập trung ở các vùng đô thị => các vấn đề về nhà ở, việc làm,…
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 22.1, hãy:
-Xác định bốn đảo lớn của Nhật Bản trên bản đồ.
-Trình bày vị trí địa lí của Nhật Bản.
-Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.
Hướng dẫn trả lời:
- Quần đảo Nhật Bản nằm ở Đông Á, gồm 4 đảo lớn : Hô-cai-đô, Hôn-, Xi-cô-cư, Kiu-xiu và hàng nghìn đảo nhỏ => tạo điều kiện thuận lợi để quốc gia này giao thương với thế giới bằng đườngthủy cũng như là phát triển các ngành kinh tế biển.
- Nhật Bản có vị trí quan trọng về mặt quân sự đối với toàn cầu => khiến Mĩ coi Nhật là một đồng minh vô cùng quan trọng, tài trợ cũng như là rót vốn vào đất nước hàng chục tỉ đô
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 22.1, hãy:
- Trình bày điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Nhật Bản
- Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.
Hướng dẫn trả lời:
* Địa hình, địa chất: chủ yếu là đồi núi( 80%), nhiều núi lửa. Đồng bằng ít nhỏ hẹp, phân bố ở ven biển
* Khí hậu: phía bắc có khí hậu ôn đới gió mùa, phía nam có khí hậu cận nhiệt.
* Sông ngòi, bờ biển: sông ngòi ngăn dốc, đường bờ biển dài 12000 km.
* Lâm nghiệp: có diện tích rừng rộng
* Khoáng sản: nghèo nàn, trữ lượng rất ít.
* Điều kiện tự nhiên đã đem lại cho Nhật Bản những:
- Thuận lợi: Có điều kiện giao lưu hợp tác với các quốc gia, có điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế biển, tiềm năng du lịch rất lớn.
- Khó khăn: phải đối mặt với nhiều thiên tai, giao thông gặp nhiều khó khăn, tốn chi phí nhập khẩu nguyên liệu do tài nguyên thiên nhiên nghèo nàn.
1. Dân cư
Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát các hình 22.2, 22.3 và dựa vào bảng 22, hãy:
-Trình bày đặc điểm dân cư của Nhật Bản.
-Phân tích tác động của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.
Hướng dẫn trả lời:
* Đặc điểm dân cư Nhật Bản
- Đông dân, tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên thấp và giảm, cơ cấu dân số già, dân sư phân bố không đồng đều.
- Người lao động cần cù, tự giác và tích cực, chú trọng đầu tư cho giáo dục.
* Tác động:
- Thuận lợi: nguồn lao động dồi dào, đầu tư cho giáo dục là động lực cho phát triển kinh tế.
- Khó khăn: Dân số già gây thiếu nguồn lao động trong tương lai, chi phí an ninh cao do dân số già.
2. Xã hội
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy :
- Trình bày đặc điểm xã hội của Nhật Bản
- Phân tích tác động của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.
Hướng dẫn trả lời:
* Đặc điểm xã hội của Nhật Bản:
- Nhật Bản có nền văn hoá khá đặc sắc, giáo dục được coi trọng giúp đất nước phát triển, hệ thống y tế phát triển giúp nâng cao tuổi thọ của dân số Nhật Bản.
* Tác động: Nhật Bản ngaỳ càng hoà nhập với thế giới đẩy mạnh phát triển du lịch, con người Nhật Bản văn minh, kiến thức cao.
Luyện tập
Bài tập 1. Lập sơ đồ thể hiện ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên Nhật Bản đến phát triển kinh tế - xã hội
Hướng dẫn trả lời:
Nhân tố | Đặc điểm | Tác động |
Địa hình | - Chủ yếu là đồi núi thấp, có các đồng bằng nhỏ hẹp ven biển. | - Thiếu đất canh tác. |
- Bờ biển dài và khúc khuỷa. | - Động đất, núi lửa phun trào. | |
| - Phát triển nông nghiệp | |
| Phát triển du lịch, xây dựng các hải cảng. | |
Khí hậu | Gió mùa và mưa nhiều. | Đa dạng cơ cấu cây trồng và vật nuôi. |
Có sự phân hóa từ Bắc xuống Nam | Nhiều thiên tai. | |
Sông ngòi | -Nhỏ, ngắn và dốc. | -Có giá trị thủy điện và tưới tiêu. |
- Có nhiều suối nước nóng. | -Phát triển du lịch. | |
Khoáng sản | Nghèo, chỉ có một số loại: than đá, đồng. | Thiếu nhiên liệu để phát triển công nghiêp. |
Vận dụng
Bài tập 2. Thu thập thông tin về một trong các vấn đề sau của Nhật Bản trình độ học vấn, đô thị hoá, cơ cấu dân số theo độ tuổi.
Hướng dẫn trả lời:
*Trình độ học vấn: Trình độ học vấn đang thấp hơn so với các nước phát triển khác
* Đô thị hóa: Nhật Bản là một trong những nước đô thị hóa nhanh nhất thế giới, với hơn 90% dân số của nước này sống trong các khu vực đô thị.
* Cơ cấu dân số theo độ tuổi: Nhật Bản là một trong những quốc gia có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới, với khoảng 28% dân số là người trên 65 tuổi, tỷ lệ người dưới 15 tuổi chỉ là khoảng 10%.