Tải giáo án Powerpoint Ngữ văn 7 KNTT bài: thực hành tiếng việt - Biện pháp tu từ nói quá

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: BIỆN PHÁP TU TỪ NÓI QUÁ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI

KHỞI ĐỘNG

- Yêu cầu: Các em hãy lắng nghe đoạn đầu của bài hát “Những cô gái quan họ” (Nhạc sĩ Phó Đức Phương) sau đây và chú ý vào câu đầu tiên của bài hát: Trên quê hương quan họ, một làn nắng cũng mang điệu dân ca:

https://www.youtube.com/watch?v=_oZ2yGJux_M&t=29s

TÊN BÀI HỌC – NỘI DUNG BÀI HỌC

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: BIỆN PHÁP TU TỪ NÓI QUÁ

1. Lí thuyết
   1. Khái niệm, đặc điểm
   2. Tác dụng
   3. Luyện tập
2. Bài tập 1
3. Bài tập 2
4. Bài tập 3

III. Vận dụng

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

* Yêu cầu: Làm việc theo nhóm: Mỗi dãy hãy đọc lại những vấn đề trọng tâm của biện pháp tu từ nói quá được trình bày ở khung Nhận biết trong phần Thực hành tiếng Việt của SGK trang 13, 14.

1. Khái niệm, đặc điểm

• Nhóm 1: Tìm hiểu khái niệm và đặc điểm của biện pháp tu từ nói quá.
• Các em hãy thảo luận, phân tích để nhận diện đối tượng, so sánh tính chất, đặc điểm, quy mô thực của đối tượng với hình ảnh được thể hiện trong các ví dụ sau:

1. Ông ấy gan to tày bể.
2. Tôi nghĩ nát óc mà không nghĩ ra bài toán này.

• Khái quát, nêu cách hiểu về biện pháp tu từ nói quá.

à Trả lời:

- Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại tính chất, quy mô của đối tượng sự vật, hiện tượng được nói đến.

- Ví dụ:

1. Ông ấy gan to tày bể: Sự thực là “ông ấy” rất gan dạ. Nhưng đưa hình ảnh “bể” (biển) ra để so sánh với sự gan dạ đó thì sự so sánh ấy hoàn toàn là có tính chất phóng đai.
2. Tôi nghĩ nát óc mà không nghĩ ra bài toán này: “nát óc” ở đây chỉ là cách nói quá, trong khi thực tế có thể chỉ là nghĩ căng thẳng đến mức đau đầu.
   
   2. Tác dụng

• Nhóm 2: Tìm hiểu tác dụng của biện pháp tu từ nói quá (file ảnh 1, 2)
• Nhận xét về cách diễn đạt thông thường để thấy ấn tượng khác biệt mà biện pháp tu từ nói quá đem lại trong các ví dụ sau:

1. Bàn tay ta làm nên tất cả/Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
2. Cày đồng vào buổi ban trưa/Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng đồng.

à Trả lời:

- Biện pháp tu từ nói quá có tác dụng gây án tượng đặc biệt, tăng sức biểu cảm hoặc gây cười. 

- Ví dụ:

1. Bàn tay ta làm nên tất cả/Có sức người sỏi đá cũng thành cơm è Phóng đại về mức độ của sự việc nhằm nhấn mạnh vai trò, niềm tin vào sức lao động của con người, tăng sức biểu cảm.
2. Cày đồng vào buổi ban trưa/Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng đồng: “thánh thót như mưa” è Phóng đại mức độ của sự việc nhắm nhấn mạnh sự lao động vất vả cực nhọc của người nông dân, tăng sức gọi hình.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

1. Luyện tập
2. Bài tập 1: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói quá trong những câu tục ngữ sau:
3. Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng/ Ngày tháng Mười chưa cười đã tối
4. Ngày vui ngắn chẳng đầy gang
5. Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.

* Yêu cầu: Làm việc cặp đôi: Hoàn thành phiếu học tập sau:

à Trả lời:

2. Bài tập 2: Cho biết trong những câu sau, câu nào là nói quá, câu nào là nói khoác. Từ đó, nêu sự khác nhau giữa nói khoác và nói quá
3. Cày đồng đang buổi ban trưa/ Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
4. Trời nóng quá, mồ hôi nhỏ xuống ướt sũng cả sàn nhà
5. Sầu đọng càng lắc càng đầy/ Ba thu dọn lại một ngày dài ghê
6. Bài văn này tôi chỉ làm vèo trong năm phút, thế mà vẫn viết được ba trang.

* Yêu cầu: Các em hãy tranh luận:

- Tự phân chia đúng các trường hợp vào hai loại.

- Đọc lại, suy nghĩ để rút ra sự khác nhau giữa nói khoác và biện pháp tu từ nói quá.

à Gợi ý: Em nghi ngờ tính chân thực của những trường hợp nào? Trường hợp nào em biết thực tế có thể không diễn ra như vậy, nhưng em không có nhu cầu xem xét tính hợp lí của nó, mà chỉ quan tâm đến ân tượng mà cách nói đó gợi lên?

à Trả lời:

- Câu b và câu d thuộc loại câu nói khoác

- Câu a và câu c là những câu sử dụng biện pháp tu từ nói quá.

3. Bài tập 3: Hãy đặt 4 câu, mỗi câu sử dụng một trong số các cụm từ có biện pháp tu từ nói quá sau đây:
4. buồn nẫu ruột
5. rụng rời chân tay
6. cười vỡ bụng
7. mệt đứt hơi

* Yêu cầu: Làm việc cá nhân

* Lưu ý: