Giải chi tiết Công nghệ chăn nuôi 11 Kết nối mới bài 7: Thức ăn và nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi

Mở đầu

Thức ăn chăn nuôi là gì? Thức ăn có vai trò gì đối với cơ thể vật nuôi? Thế nào là nhu cầu dinh dưỡng, tiêu chuẩn ăn và khẩu phần ăn của vật nuôi?

Hướng dẫn trả lời: 

* Thức ăn chăn nuôi: là sản phẩm mà vật nuôi ăn, uống ở dạng tươi, sống hoặc đã qua chế biến.

* Thức ăn có vai trò đối với cơ thể vật nuôi:

- Cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của vật nuôi , tham gia tạo nên các sản phẩm như thịt, trứng, sữa, …

- Là nguyên liệu để tổng hợp các loại protein đặc trưng của cơ thể.

- Tham gia vào cấu trúc xương, cấu trúc một số protein chức năng để xúc tác và điều hòa các phản ứng sinh hóa trong cơ thể vật nuôi.

- Điều hòa quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

* Nhu cầu dinh dưỡng: là lượng các chất dinh dưỡng cần cung cấp cho vật nuôi để duy trì sự sống và tạo sản phẩm.

* Tiêu chuẩn ăn: là mức ăn cần cung cấp cho một vật nuôi trong một ngày đêm để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho vật nuôi duy trì các hoạt động sống và tạo sản phẩm.

* Khẩu phần ăn: là tiêu chuẩn ăn đã được cụ thể hóa bằng các loại thức ăn xác định với khối lượng hoặc tỉ lệ nhất định.

I. Thức ăn chăn nuôi

1. Khái niệm và vai trò của thức ăn chăn nuôi

Khám phá 1: Thức ăn chăn nuôi là gì? Có những loại thức ăn chăn nuôi nào?

Hướng dẫn trả lời: 

- Thức ăn chăn nuôi: là sản phẩm mà vật nuôi ăn, uống ở dạng tươi, sống hoặc đã qua chế biến.

- Các loại thức ăn chăn nuôi:

+ Thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh

+ Thức ăn đậm đặc

+ Thức ăn bổ sung

+ Thức ăn truyền thống

Khám phá 2: Quan sát Hình 7.1 và cho biết vai trò của thức ăn chăn nuôi

Hướng dẫn trả lời: 

Vai trò của thức ăn chăn nuôi:

- Cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động.

- Tạo các sản phẩm chăn nuôi.

- Cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết để sinh trưởng, phát triển.

2. Thành phần dinh dưỡng của thức ăn chăn nuôi

Khám phá: Quan sát Hình 7.2 và nêu các thành phần dinh dưỡng trong thức ăn chăn nuôi.

Hướng dẫn trả lời: 

Thành phần dinh dưỡng của thức ăn trong chăn nuôi:

- Nước

- Chất khô

+ Chất vô cơ

+ Chất hữu cơ

3. Vai trò của các nhóm thức ăn đối với vật nuôi (SGK)

Khám phá 1: Đọc thông tin trong Bảng 7.2, nêu vai trò của các nhóm thức ăn đối với vật nuôi.

Hướng dẫn trả lời: 

Vai trò của các nhóm thức ăn đối với vật nuôi:

- Giàu năng lượng: Cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của vật nuôi , tham gia tạo nên các sản phẩm như thịt, trứng, sữa, …

- Giàu protein: Là nguyên liệu để tổng hợp các loại protein đặc trưng của cơ thể.

- Giàu khoáng: Tham gia vào cấu trúc xương, cấu trúc một số protein chức năng để xúc tác và điều hòa các phản ứng sinh hóa trong cơ thể vật nuôi.

- Giàu vitamin: Điều hòa quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

Khám phá 2: Em hãy kể tên một số thức ăn giàu năng lượng và giàu protein được dùng trong chăn nuôi ở địa phương em.

Hướng dẫn trả lời: 

- Thức ăn giàu năng lượng: thóc, ngô, tấm, sắn, khoai lang, …

- Thức ăn giàu protein: đậu tương, vừng, lạc, …

II. Nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi

Khám phá: Đọc nội dung mục II và cho biết nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi là gì. Nhu cầu dinh dưỡng phụ thuộc vào những yếu tố nào và có ý nghĩa gì trong chăn nuôi?

Hướng dẫn trả lời: 

- Nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi: là lượng các chất dinh dưỡng cần cung cấp cho vật nuôi để duy trì sự sống và tạo sản phẩm.

- Nhu cầu dinh dưỡng phụ thuộc vào những yếu tố: loài, giống, giai đoạn phát triển của cơ thể và khả năng sản xuất của vật nuôi.

- Nhu cầu dinh dưỡng có ý nghĩa: là căn cứ quan trọng để xác định tiêu chuẩn ăn và khẩu phần ăn cho vật nuôi.

III. Tiêu chuẩn ăn của vật nuôi

1. Khái niệm (SGK)

2. Các chỉ số dinh dưỡng biểu thị tiêu chuẩn ăn 

Kết nối năng lực: Sử dụng internet, sách, báo, … hãy cho biết những tác hại khi vật nuôi bị thiếu chất khoáng.

Hướng dẫn trả lời: 

Những tác hại khi vật nuôi bị thiếu chất khoáng là:

- Thiếu hụt hoặc mất cân đối Ca, P ảnh hưởng xấu đến sự phát triển bộ xương. 

- Thiếu Mn (manganese) ảnh hưởng xấu đến sự phát triển khớp xương, súc vật yếu chân, đi lại khó khăn.

- Thiếu Zn (kẽm) ảnh hưởng xấu đến sự phát triển lớp tế bào niêm mạc da, gây bệnh sừng hóa trên da (parakeratosis), giảm hoạt lực tinh trùng, giảm sức đề kháng bệnh.

- Thiếu Se (selenium) ảnh hưởng xấu đến sự phát triển cơ, thiếu Se gây ra nội tạng tiết dịch, hoại tử thoái hóa cơ, còn gọi là bệnh trắng cơ.

- Thiếu Fe (sắt), Cu (đồng) và Co (cobalt) ảnh hưởng xấu đến sự tạo máu, sự tổng hợp hemoglobin, làm cho vật nuôi thiếu máu; thiếu myoglobin, thịt nạc thiếu sắc tố đỏ, bạc màu, chất lượng kém.

- Thiếu I (iodine) ảnh hưởng xấu đến sự phát triển tuyến giáp và sự tổng hợp kích tố thyroxin. Nếu thiếu iod lâu ngày sẽ đưa đến sinh trưởng chậm, vật nuôi bị trụi lông, bướu cổ, sức đề kháng bệnh giảm sút, năng suất sinh trưởng, đẻ trứng cũng như tiết sữa giảm sút. Sau đây là hình ảnh của gia cầm và heo bị thiếu chất khoáng điển hình.

Khám phá: Nêu vai trò chính của các chỉ số dinh dưỡng đối với vật nuôi

Hướng dẫn trả lời: 

Vai trò chính của các chỉ số dinh dưỡng đối với vật nuôi:

- Năng lượng: carbohydrate là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho vật nuôi.

- Protein: tổng hợp các hoạt chất sinh học, tạo các mô của vật nuôi và tạo sản phẩm chăn nuôi.

- Chất khoáng: cấu tạo nên các hợp chất xây dựng cấu trúc tế bào, cơ quan, bộ phận của cơ thể; tham gia vào các hoạt động sinh lí của cơ thể; là thành phần cấu trúc bắt buộc của các enzyme xúc tác cho các phản ứng sinh hóa trong tế bào.

- Vitamin: điều hòa các quá trình trao đổi chất trong tế bào và cơ thể vật nuôi.

IV. Khẩu phần ăn của vật nuôi

1. Khái niệm

Khám phá: Cho các thông tin về tiêu chuẩn ăn và khẩu phần ăn của mỗi lợn thịt giai đoạn 60 – 90 kg như sau: 7 000 Kcal; 224 g protein; 1,7 kg gạo; 0,3 kg khô lạc; 16 g calcium; 2,8 kg rau xanh; 13 g phosphorus; 40 g muối ăn; 54 g bột vỏ sò. Từ những thông tin đã cho, em hãy xác định tiêu chuẩn ăn và khẩu phần ăn của mỗi lợn thịt ở giai đoạn 60 – 90 kg.

Hướng dẫn trả lời: 

Tiêu chuẩn ăn của mỗi lợn thịt ở giai đoạn 60-90kg là: 7 000 Kcal; 224g protein; 16g calcium; 13g phosphotus.

Để đảm bảo tiêu chuẩn ăn trên, người ta lập khẩu phần ăn của mỗi lợn thịt gồm 1,7kg gạo; 0,3kg khô lạc; 2,8kg rau xanh; 40g muối ăn; 54g bột vỏ sò.

2. Nguyên tắc lập khẩu phần và phối trộn thức ăn

Khám phá 1: Lập khẩu phần ăn cần đảm bảo nguyên tắc nào? Tại sao?

Hướng dẫn trả lời: 

- Lập khẩu phần ăn cần đảm bảo nguyên tắc tính khoa học và tính kinh tế.

- Giải thích: để vật nuôi tiêu hóa tốt, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng, không bị táo bón, tiêu chảy, dị ứng, …

Khám phá 2: Phối trộn thức ăn là gì? Nêu mục đích của việc phối trộn thức ăn.

Hướng dẫn trả lời: 

- Phối trộn thức ăn: là phương pháp kết hợp nhiều nguyên liệu thức ăn lại với nhau để tạo thành thức ăn hỗn hợp.

- Mục đích của việc phối trộn thức ăn: giúp người nuôi dễ dàng xây dựng được chế độ ăn uống phù hợp, giúp vật nuôi tăng trưởng nhanh giảm chi phí trong chăn nuôi, từ đó nâng cao được giá trị sản xuất, tạo hiệu quả kinh tế và lợi nhận cao hơn.

Luyện tập

Luyện tập 1: Kể tên ba loại thức ăn tương ứng với nhóm thức ăn: giàu năng lượng, giàu protein, giàu khoáng và giàu vitamin.

Hướng dẫn trả lời: 

- Nhóm thức ăn giàu năng lượng: thóc, ngô, tấm.

- Nhóm thức ăn giàu protein: đậu tương, vừng, lạc.

- Nhóm thức ăn giàu khoáng: vỏ cua, bột xương, vỏ trứng.

- Nhóm thức ăn giàu vitamin: cà rốt, bí đỏ, su hào.

Luyện tập 2: Nêu vai trò của protein, khoáng chất, vitamin đối với cơ thể vật nuôi.

Hướng dẫn trả lời: 

- Protein: là nguyên liệu để tổng hợp các loại protein đặc trưng của cơ thể.

- Khoáng chất: Tham gia vào cấu trúc xương, cấu trúc một số protein chức năng để xúc tác và điều hòa các phản ứng sinh hóa trong cơ thể vật nuôi.

- Vitamin: Điều hòa quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

Luyện tập 3: Khẩu phần ăn là gì? Khi lập khẩu phần ăn cần thực hiện theo nguyên tắc nào?

Hướng dẫn trả lời: 

- Khẩu phần ăn: là tiêu chuẩn ăn đã được cụ thể hóa bằng các loại thức ăn xác định với khối lượng hoặc tỉ lệ nhất định.

- Nguyên tắc khi lập khẩu phần ăn:

+ Tính khoa học

+ Tính kinh tế

Vận dụng

Từ nguồn thức ăn sẵn có ở địa phương, em hãy đề xuất vật nuôi phù hợp để chăn nuôi tại địa phương.

Hướng dẫn trả lời: 

Địa phương em trồng chủ yếu cây ngô và lúa. Do đó, em nghĩ địa phương em chăn nuôi gà là phù hợp nhất.