Giải chi tiết Tiếng việt 5 CTST bài 3: Luyện tập về từ đa nghĩa

Câu 1: Đọc câu thơ, câu văn sau và thực hiện yêu cầu:

a. Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao.

Trần Đăng Khoa

b. Mặt trời còn khuất sau quả đồi, ánh một vùng hồng lên nền trời xanh biếc.

Thạch Lam

- Từ “quả” trong câu nào được dùng với nghĩa gốc, từ “quả” trong câu nào được dùng với nghĩa chuyển?

- Tìm thêm 1 - 2 nghĩa chuyển của từ “quả”.

- Đặt câu có từ “quả” với mỗi nghĩa chuyền tìm được.

Bài làm chi tiết:

- Từ “quả” trong câu a được dùng với nghĩa gốc, từ “quả” trong câu b được dùng với nghĩa chuyển.

- Nghĩa chuyển của từ “quả”: từ dùng để chỉ từng đơn vị những vật có hình giống như quả cây.

- Đặt câu: Trăng tròn như quả bóng.

Câu 2: Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ “mặt”, “chân”.

Bài làm chi tiết:

- mặt:

+ Nghĩa gốc: phần phía trước, từ trán đến cằm của người, hay phần phía trước của đầu con thú, nơi có các bộ phận như mắt, mũi, mồm.

+ Nghĩa chuyển: 

(1) phần phẳng ở phía trên hoặc phía ngoài của vật, phân biệt với phần bên dưới hoặc bên trong

(2) phần được trừu tượng hoá khỏi chỉnh thể để xem xét, phân biệt với phần đối lập hoặc những phần còn lại

- chân:

+ Nghĩa gốc: bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật, dùng để đi, đứng, chạy, nhảy, v.v.

+ Nghĩa chuyển: 

(1) chân con người, coi là biểu tượng của cương vị, tư cách hay phận sự nào đó trong một tổ chức

(2) bộ phận dưới cùng của một số đồ dùng, có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác

(3) phần dưới cùng của một số vật, tiếp giáp và bám chặt vào mặt nền

Câu 3: Viết 3 - 4 câu tả một cảnh đẹp thiên nhiên, trong đó có sử dụng từ “mặt” hoặc từ “chân” được dùng với nghĩa chuyển.

Bài làm chi tiết:

Tả một cảnh đẹp thiên nhiên:

 Bình minh trên biển thật đẹp. Những con sóng bạc dồn đuổi nhau trên mặt biển, reo lên khúc hoan ca chào đón một ngày mới. Vầng mặt trời đỏ rực như hòn lửa đang từ từ nhô lên phía chân trời, tỏa những tia nắng rực rỡ như dát vàng, dát bạc xuống mặt biển, làm cho mặt biển thêm lung linh. Xa xa ở phía chân trời có những đám mây trắng xốp, đang bồng bềnh trôi.