[toc:ul]
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT BÀI HỌC
1. Đặc điểm chung
- Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước.
- Sông ngòi nước ta chảy theo hai hướng chính là Tây Bắc – Đông Nam và hướng vòng cung
- Sông ngòi nước ta có hai mùa nước: Mùa lũ và mùa cạn khác nhau rõ rệt.
- Sông ngòi nước ta có hàm lượng phù sa lớn
2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các dòng sông.
a. giá trị của sông ngòi
- Thủy lợi, cung cấp nước sinh hoạt
- Thủy điện
- Nuôi trồng, đánh bắt thủy sản
- Giao thông
- Du lịch
- Khai thác vật liệu xây dựng
b. sông ngòi nước ta đang bị ô nhiễm
- Nguyên nhân:
- Chặt phá rừng đầu nguồn
- Chất thải công nghiệp, chất thải sinh hoạt
- Đánh bắt thủy sản bằng hóa chất, điện
- Vật liệu chìm làm cản trở dòng chảy tự nhiên…
- Hậu quả:
- Chết ngạt các sinh vật
- Thiếu nước sạch cho sản xuất và sinh hoạt.
- Biện pháp:
- Bảo vệ rừng đầu nguồn
- Xử lí chất thải, khai thác hợp lí các nguồn lợi từ sông…
II. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI GIỮA BÀI
Câu 1: Vì sao nước ta có rất nhiều sông suối, song phần lớn lại là ...
Vì sao nước ta có rất nhiều sông suối, song phần lớn lại là các sông nhỏ, ngắn và dốc.
Trả lời:
Nước ta có hệ thống sông ngòi dày đặc, tuy nhiên phần lớn lại là các sông nhỏ, ngắn và dốc. Sở dĩ như vậy là vì:
- Vì lãnh thổ nước ta hẹp ngang và nằm sát biển nên sông ngắn
- Địa hình nước ta có nhiều đồi núi (chiếm 3/4 diện tích), Đồi núi lấn ra sát biển nên dòng chảy của các sông khá dốc.
Câu 2: Dựa trên hình 33.1, em hãy sắp xếp các sông lớn theo hai hướng kể trên.
Trả lời:
Sông ngòi nước ta chảy theo hai hướng chính là hướng Tây Bắc- Đông Nam và hướng vòng cung.
- Hướng Tây Bắc – Đông Nam gồm có các sông: sông Đà, sông Hồng, sông Mã. sông Cả, sông Gianh, sông Ba, sông Tiền, sông Hậu,…
- Hướng vòng cung gồm có các sông: sông Lô, sông Gâm, sông Cầu, sông Thương
Câu 3: Dựa vào bảng 33.1 và cho biết mùa lũ trên các lưu vực sông có trùng nhau...
Dựa vào bảng 33.1 và cho biết mùa lũ trên các lưu vực sông có trùng nhau không và giải thích vì sao có sự khác biệt ấy.
Trả lời:
Dựa vào bảng 33.1 ta thấy, mùa lũ trên các lưu vực sông không trùng nhau.
Vì ở mỗi khu vực có chế độ mưa khác nhau. Ở Bắc Bộ mùa mưa bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 10, trong khi đó ở Trung Bộ mùa mưa diễn ra ừ tháng 9 đến tháng 12 hay ở vùng Nam Bộ mưa bắt đầu từ tháng 7 đến tháng 12.
Lũ thường diễn ra vào mùa mưa khi lượng nước sông dâng lên cao. Ở mỗi vùng miền có một mùa mưa khác nhau không giống nhau nên dẫn đến sự khác biệt đó.
Câu 4: Nhân dân ta đã tiến hành những biện pháp nào để khai thác các nguồn...
Nhân dân ta đã tiến hành những biện pháp nào để khai thác các nguồn lợi và hạn chế tác hại của lũ lụt.
Trả lời:
- Xây các hồ chứa nước: thủy lợi, thủy điện, thủy sản, du lịch (ví dụ: hồ Hòa Bình trên sông Đà).
- Chung sống với lũ tại đồng bằng sông Cửu Long:
- Tận dụng nguồn nước để thau chua rửa mặn, nuôi trồng thủy sản, phát triển giao thông, du lịch.
- Tận dụng nguồn phù sa để bón ruộng, mở rộng đồng bằng.
- Tận dụng thủy sản tự nhiên, cải thiện đời sống, phát triển kinh tế.
III. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI CUỐI BÀI HỌC
Câu 1: Vì sao nước ta lại có hai mùa nước khác nhau rõ rệt?
Trả lời:
Sông ngòi nước ta có hai mùa nước rõ rệt là mùa lũ và mùa cạn.
Sở dĩ có sự khác biệt rõ rệt giữa hai mùa là vì:
Nguồn nước cung cấp cho sông ngòi nước ta chủ yếu là nước mưa.
Nước ta lại có chế độ mưa theo mùa, mùa mưa tập trung từ 70 - 80% lượng nước, mùa khô chỉ có từ 20 - 30% lượng nước, vì thế vào mùa mưa sông ngòi đầy nước, mùa khô sông ngòi cạn nước.
Câu 2: Có những nguyên nhân nào làm cho nước sông bị ô nhiễm?...
Có những nguyên nhân nào làm cho nước sông bị ô nhiễm? Liên hệ ở địa phương em.
Trả lời:
- Những nguyên nhân nào làm cho nước sông bị ô nhiễm:
- Nước thải và rác thải của sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, sinh hoạt
- Vật liệu chìm đắm cản trở dòng chảy tự nhiên.
- Đánh bắt thủy sản bằng hóa chất điện.
- Liên hệ ở địa phương: về chăn nuôi lợn, nhiều hộ gia đình thường đưa trực tiếp phân và nước tiểu chưa qua xử lí đổ vào sông, hồ, gây ô nhiễm nguồn nước…
Câu 3: Vẽ biểu đồ phân bố dòng chảy trong năm tại trạm Sơn Tây (sông Hồng)...
Vẽ biểu đồ phân bố dòng chảy trong năm tại trạm Sơn Tây (sông Hồng) theo bảng hàm lượng bình quân tháng (m3/s)(Trang 120 sgk)