Soạn SBT Ngữ văn 11 Cánh diều Bài 4 Văn bản thông tin: Bài tập viết và nói - nghe
Hướng dẫn giải Bài 4 Văn bản thông tin: Bài tập viết và nói - nghe , sách bài tập Ngữ văn 11 Cánh diều tập 1. Đây là sách bài tập nằm trong bộ sách "Cánh diều" được biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ giáo dục. Hi vọng, với cách hướng dẫn cụ thể và giải chi tiết học sinh sẽ nắm bài học tốt hơn.
II. Bài tập viết và nói - nghe
Câu 1. Thế nào là văn bản thuyết minh tổng hợp? Để làm bài văn theo kiểu thuyết minh này, em cần chú ý điều gì?
Hướng dẫn trả lời:
Văn bản thuyết minh là loại văn bản thường gặp trong mọi lĩnh vực của đời sống có chức năng cung cấp các tri thức về tính chất, đặc điểm, nguyên nhân... của các sự vật, sự việc, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội bằng cách trình bày, giới thiệu, giải thích.
Khi soạn văn bản thuyết minh, người viết cần phải chú ý một số yêu cầu sau:
- Khi bắt đầu viết văn bản thuyết minh về một vấn đề, hiện tượng nào đó trong đời sống, người viết trước hết phải quan sát sự vật, hiện tượng đó để tìm hiểu về tính chất, đặc điểm của chúng;
- Người viết cần nắm chắc những đặc điểm và tính chất của sự vật, hiện tượng cần được thuyết minh;
- Trong quá trình viết, người viết cần làm nổi bật các đặc điểm chính của sự vật, hiện tượng cần thuyết minh sao cho việc truyền tải thông tin đến người đọc một cách nhanh chóng và dễ hiểu nhất.
- Văn bản thuyết minh cần được phản ánh một cách trung thực, khách quan và chính xác về các sự vật, hiện tượng,… thuyết minh.
Câu 2. Từ các văn bản Phải coi luật pháp như khí trời để thở (Lê Quang Dũng), Tạ Quang Bửu - Người thầy thông thái (Hàm Châu), Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ (Phạm Văn Tình), hãy chứng minh đây đều là các văn bản tổng hợp.
Hướng dẫn trả lời:
- Trong văn bản Phải coi luật pháp như khí trời để thở tác giả đã đặt ra vấn đề về phải coi phép luật như khí trời để thở. Tác giả tiến hành phân chia đề mục từng phần khác nhau. Trong từng phần là dẫn chứng thực tế, những câu chuyện có thật, những số liệu cụ thể để từ đó đúc rút ra những kết luận, bài học.
- Vấn đề được đặt ra trong văn bản Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu hiện nay.
- Văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái mang lại cho em những thông tin và nhận thức cách sống và làm việc của Giáo sư Tạ Quang Bửu. Rút ra cho mình những bài học bổ ích trong cuộc sống như cách học tập, làm việc hiệu quả, sống sao cho có ích cho đời.
Câu 3. Dựa vào gợi ý về cách thức đã nêu ở trên, hãy chọn viết đoạn văn với ý khái quát: “Con người Việt Nam là những người giàu lòng nhân ái” bằng một trong ba cách: diễn dịch, quy nạp, phối hợp.
Hướng dẫn trả lời:
Dựa vào gợi ý về cách thức đã nêu ở trên, hãy chọn viết đoạn văn với ý khái quát: “Con người Việt Nam là những người giàu lòng nhân ái” bằng một trong ba cách: diễn dịch, quy nạp và tổng – phân – hợp.
– Các em xem lại khái niệm và cách triển khai mỗi đoạn văn ở phần rèn luyện kĩ năng viết ở Bài 4 để vận dụng vào bài tập này.
– Chỉ viết một trong ba cách theo mô hình gợi ý sau:
Đoạn văn diễn dịch
Cách thức | Ví dụ |
Nêu ý khái quát | Con người Việt Nam là những con người giàu lòng nhân ái. |
Phát triển bằng các ý cụ thể | Người Việt yêu cuộc sống hoà bình, ghét chiến tranh:… |
Đoạn văn quy nạp
Cách thức | Ví dụ |
Nêu các ý cụ thể | Người Việt luôn thương yêu, đùm bọc lẫn nhau: “Thương người như thể thể thương thân”; “Bầu ơi thương lấy bí cùng” |
Nêu ý khái quát | Con người Việt Nam là những con người giàu lòng nhân ái… |
Đoạn văn phối hợp
Cách thức | Ví dụ |
Nêu ý khái quát | Con người Việt Nam là những con người giàu lòng nhân ái… |
Phát triển bằng các ý cụ thể | Người Việt yêu thiên nhiên, cây cỏ, chim muông... |
Tổng hợp các ý cụ thể | Sức mạnh của con người Việt Nam không chỉ đến từ lòng yêu nước mà còn bắt nguồn từ lòng nhân ái, khoan dung. |
Câu 4. Lập dàn ý cho bài nói: Giới thiệu một người Việt có phẩm chất cao đẹp mà em quen biết hoặc đọc qua sách báo.
Hướng dẫn trả lời:
I. Mở bài
Giới thiệu chung về Hồ Chủ tịch:
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một lãnh tụ cách mạng vô sản kiệt xuất, chiến sĩ hòa bình, danh nhân văn hóa thế giới.
Với dân tộc Việt Nam: Người là Cha, là Bác, là Anh...
Đất nước ta tự hào về Bác.
II. Thân bài
* Tinh thần yêu nước nồng nàn của Hồ Chủ tịch
Vào đầu thế kỉ XX, thấm thía nỗi nhục nô lệ, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã ra đi khắp năm châu bốn biển tìm đường cứu nước.
Sau ba chục năm bôn ba hoạt động cách mạng ở nước ngoài, năm 1941, Bác về Việt Nam, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng giải phóng dân tộc.
Bác lãnh đạo toàn dân vùng lên làm Cách mạng tháng Tám năm 1945, lật đổ chính quyền thực dân, phong kiến, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có chủ quyền, độc lập, tự do. Bác Hồ là vị chủ tịch nước đầu tiên.
Bác sáng suốt và kiên trì lãnh đạo toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ xâm lược.
Lí tưởng và mục đích phấn đấu cao cả của Bác là vì dân, vì nước.
Lòng nhân ái của Bác bao trùm khắp non sông, mọi tầng lớp nhân dân.
Phẩm chất thanh cao, giản dị, đức khiêm tốn của Bác có sức thuyết phục rất lớn.
* Sự tôn vinh của dân tộc và nhân loại đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại, anh hùng cứu nước mà tên tuổi đời đời sống mãi với lịch sử và trong lòng nhân dân.
Bác là chiến sĩ hòa bình xuất sắc của thế giới, danh nhân văn hóa của nhân loại.
III. Kết bài
Chúng ta tự hào về Chủ tịch Hồ Chí Minh, kết tinh tinh hoa truyền thống bốn ngàn năm của dân tộc Việt Nam.
Bác Hồ là hình ảnh đẹp nhất về một con người chân chính của mọi thời đại.