Soạn văn 12 cực chất bài: Rừng xà nu

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

Bài tập 1: Trang 48 sgk ngữ văn 12 tập 2

Anh (chị) cảm nhận được ý nghĩa gì của truyện ngắn qua:

a) Nhan đề tác phẩm

c) Đoạn văn miêu tả cánh rừng xà nu dưới tầm đại bác

c) Hình ảnh những ngọn đồi , cánh rừng xà nu trải ra hút tầm mắt, chay tít tắp đến tận chân trời luôn trở đi trở lai trong tác phẩm.

Bài tập 2: Trang 48 sgk ngữ văn 12 tập 2

Tác giả vẫn coi "Rừng xà nu" là truyện một đời được kể trong một đêm, hãy cho biết:

a) Người anh hùng mà cụ Mết kể trong cái đêm ấy có những phẩm chất đáng quý nào? So với nhân vật A Phủ thì hình tượng đó có gì mới mẻ?

b) Vì sao trong câu truyện bi tráng của Tnú cụ Mết nhắc đi nhắc lại Tnú đã không cứu được vợ con, để rồi khắc sâu vào tâm trí người nghe câu nói: ''Chúng nó cầm súng, mình phải cầm giáo"?

c) Câu truyện của Tnú cũng như câu chuyện của làng Xô man nói lên chân lý lớn lao nào của dân tộc ta trong kháng chiến chống Mỹ?Vì sao cụ Mết muốn chân lý đó phải được nhớ, được truyền lại cho con cháu?

d) Các hình tượng cụ Mết, Mai, Dít, Heng có vai trò gì trong việc khắc họa nhân vật chính và làm nổi bật tư tưởng cơ bản của tác phẩm? 

Bài tập 3: Trang 49 sgk ngữ văn 12 tập 2

Theo anh (chị) hình ảnh cánh rừng xà nu và hình tượng nhân vật Tnú gắn kết hữu cơ, khăn khít với nhau như thế nào? 

Bài tập 4: Trang 49 sgk ngữ văn 12 tập 2

Nêu và phân tích cảm nhận của anh (chị ) về vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm

Luyện tập

Bài tập: Luyện tập trang 49 sgk ngữ văn 12 tập 2

Viết một đoạn văn phát biểu suy nghĩ, cảm xúc của anh chị về đôi bàn tay của Tnú.

Đề bài: Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành

Đề bài: Phân tích và cảm nhận về nhân vật Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu” (Nguyễn Trung Thành).

Tóm tắt tác phẩm Rừng xà nu

Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

Đề bài: Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

II. Soạn bài siêu ngắn: Rừng xà nu

Bài tập 1: 

a) Cảm nhận ý nghĩa của truyện ngắn qua nhan đề 

• Nhan đề “Rừng xà nu” vừa mang ý nghĩa hiện thực , vừa mang ý nghĩa biểu tượng:

o Ý nghĩa tả thực : Nhà văn nói về cây xà nu - một loài cây sống thành rừng ở Tây Nguyên. Loài cây này có sức sống mãnh liệt, không chịu khuất phục trước sự thay đổi của thời tiết, luôn gắn bó mật thiết và quan hệ chiếu ứng với cuộc sống của người dân Tây Nguyên.

o Ý nghĩa biểu tượng: Qua sức sống mãnh liệt của cây xà nu, rừng xà nu, nhà văn nói đến nỗi đau và sức sống , phẩm chất kiên cường bất khuất của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.  

•  Nhan đề  còn gợi lên chủ đề tác phẩm cũng như cảm hứng sử thị, bi tráng của thiên truyện ngắn đặc sắc này. 

b) Đoạn văn miêu tả cánh rừng xà nu nằm dưới tầm đại bác

Đoạn văn miêu tả cánh rừng xà nu nằm dưới tầm đại bác là đoạn mở đầu thiên truyện =>khắc sâu ý nghĩa nhan đề và góp phần bộc lộ sâu sắc chủ đề tác phẩm. 

c) Hình ảnh những ngọn đồi, cánh rừng xà nu trải ra hút tầm mắt, chạy tít tắp dến tận chân trời luôn trở đi trở lại trong tác phẩm.

•  Tác dụng nhấn mạnh, làm nổi bật biểu tượng của câu chuyện, tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc làm nổi bật giá trị tư tưởng của tác phẩm tạo ra mối liên hệ mật thiết giữa các thế hệ cây xà nu với các thế hệ nối tiếp nhau của dân làng Xô Man trong kháng chiến chống Mỹ. 

Bài tập 2: 

a)   Phẩm chất, tính cách của người anh hùng Tnú:

•  Gan góc, táo bạo, dũng cảm, trung thực
•  Lòng trung thành với cách mạng được bộc lộ qua thử thách 
•  Số phận đau thương: Không cứu được vợ con, bản thân bị bắt, bị tra tấn 
•  Quật khởi đứng dậy cầm vũ khí tiêu diệt bọn ác ôn.
• Cả hai đều mồ côi cha mẹ từ thuở ấu thơ, mang dáng dấp những đứa con côi trong cổ tích. Cả A Phủ và Tnú đều là những con người luôn hướng về ánh sáng. 
•  Hai nhân vật ở hai vùng đất khác nhau, thuộc hai tộc người khác nhau, nhưng ta vẫn thấy ở họ có nét nào đó tương đồng trong tính cách. Ngoài sự cứng cỏi, gan góc, A Phủ và Tnú đều rất lặng lẽ, ít nói. Họ thuộc loại nhân vật hành động.  
• Tuy nhiên, Tnú là một  anh hùng được nâng lên thành pho sử thi. Mang ý thức, ý muốn của cộng đồng. Cuộc đời Tnú gắn với cách mạng từ thuở nhỏ nên phẩm chất cách mạng rất rõ ràng, vững chắc. Tnú là biểu tượng cho cộng đồng giàu truyền thống cách mạng trong khi đó A Phủ là chàng trai biết đến cách mạng khi đã trưởng thành

b)   Câu nói của cụ Met muốn khẳng định: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những gì thân yêu, thiêng liêng nhất; chân lí cách mạng đúc rút từ chính thực tế máu xương, tính mạng của dân tộc, những con người thương yêu nên chân lí ấy phải ghi tạc vào xương cốt, tâm khảm và truyền lại cho các thế hệ tiếp nối.

c)   Câu chuyện Tnú với dân làng Xô Man nói lên chân lí lớn của thời đại: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Phải chống lại mọi kẻ thù xâm lược, kể cả phải cầm vũ khi và hi sinh tính mạng.

d)  Vai trò của nhân vật:

•  Cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng là sự tiếp nối các thế hệ làm nổi bật tinh thần bất khuất của làng Xô Man nói riêng, của Tây Nguyên nói chung
•  Cụ Mết “Quắc thước như một cây xà nu lớn” là hiện thân cho truyền thống thiêng liêng, biểu tượng cho sức mạnh tập hợp để nổi dậy đồng khởi.
•  Mai, Dít là thế hiện tại, trong Dít có Mai của thời trước và cóDít của hôm nay. vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng trong bão táp chiến tranh.
•  Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đưa cuộc chiến tới thắng lợi cuối cùng.

Bài tập 3: Hình tượng rừng xà nu có quan hệ mật thiết với hình tượng nhân vật Tnu. Hai hình tượng này không tách rời nhau mà gắn bó khăng khít với nhau. Rừng xà nu sẽ không thể trải mãi tới chân trời trong màu xanh bất diệt khi con người chưa thấm thía bài học “chúng nó đã càm súng mình phải cầm giáo”.

Bài tập 4: Đặc sắc, đậm đà chất sử thi hùng tráng. Chất sử thi toát lên qua đề tài, chủ đề, cốt truyện, nhân vật, hình ảnh thiên nhiên, các chi tiết nghệ thuật, giọng điệu, ngôn ngữ của tác phẩm:

•  Đề tài có ý nghĩa lịch sử: sự vùng dậy của dân làng Xô man chống Mỹ Diệm.
•  Bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, hoành tráng. Rừng xà nu làm nền cho bức tranh về cuộc đấu tranh chống giặc.
•  Các nhân vật tiêu biểu được miêu tả trong bối cảnh trang nghiêm, hùng vĩ, vừa mang phong cách Tây Nguyên vừa mang phẩm chất của anh hùng thời đại.
•  Kết cấu vòng tròn: Mở đầu, kết thúc là hình ảnh của rừng xà nu, cùng với sự trở về của Tnú sau ba năm xa cách.
•  Cách trần thuật: Chuyện về thời hiện tại được kể bằng giọng điệu và ngôn ngữ sử thi.
•  Cảm hứng lãng mạn: tính lãng mạn thể hiện ở cảm xúc của tác giả bộc lộ trong lời trần thuật, thể hiện ở việc đề cao vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong thế đối lập với sự tàn bạo của kẻ thù.

Luyện tập

Bài tập: Viết một đoạn văn phát biểu suy nghĩ, cảm xúc của anh chị về đôi bàn tay của Tnú.

Bài tham khảo

Hình ảnh đôi bàn tay của Tnú mang đến những ấn tượng rất lớn trong lòng người đọc bởi nó mang nhiều lớp ý nghĩa.

Có thể nói đôi bàn tay ấy cũng có một cuộc đời, cuộc đời ấy giống như cuộc đời của  Tnú vậy. Cũng có những lúc anh hùng nhưng cúng phải chịu nhiều đau thương mất mát. Thế nhưng đến cuối cùng bàn tay ấy cũng giết chết biết bao nhiêu kẻ thù để báo thù cho tất cả những đau thương mà nó cũng như chủ nhân nó phải chịu.Trước hết đó là một bàn tay lành lặn. Bàn tay ấy đã cùng với Mai học chữ trong rừng. Bàn tay ấy đã nhanh nhẹn cầm những thư liên lạc vượt qua mọi gian nan và những vòng vây của giặc để mang đến cho những người cán bộ trong rừng. Qua đây ta thấy hình ảnh đôi bàn tay  của Tnú hiện lên thật sự rất đẹp, rất chắc chắn khi cầm thư và đồ tiếp tế.  Một bàn tay nhỏ nhắn như vậy mà có thể cầm biết bao nhiêu đồ như vậy, quả thật rất đáng khen. Không những thế ta còn thấy  được một người anh hùng Tnú tuy bé nhỏ nhưng đã mang sẵn bản chất anh hùng, bản chất sử thi. Bàn tay ấy không chỉ vậy mà còn gan góc cầm đá đập vào đầu của Tnú khi học không cho được cái chữ vào đầu. Theo như anh Quyết nói thì phải học cái chữ để có thể trở thành cán bộ được. Chính vì thế mà khi không học được, học chữ này thì quên mất chữ kia đôi bàn tay cầm  lấy đá đập đầu khiến cho máu chảy ròng ròng. Chính hình ảnh bàn tay ấy làm nổi bật lên hình ảnh người anh hùng Tây nguyên ngay từ bé đã mang một tư tưởng lớn của cách mạng, phải trở thành cán bộ cách mạng để cứu dân làng, cứu nước. Và khi không học được chữ sợ rằng mình không thể giúp ích cho đất nước nên Tnú mới dùng chính bàn tay của mình để trừng trị mình.Và chính đôi bàn tay ấy anh đã giết chết bao nhiêu là kẻ thù. 

Đề bài: Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành

Ngay từ tác phẩm đầu tay “Đất nước đứng lên”, Nguyên Ngọc đã cho thấy ông luôn có khuynh hướng vươn đến những vấn đề có ý nghĩa lớn lao với cộng đồng, dân tộc. Ở truyện “Rừng xà nu” cũng vậy. Tác giả đã nghiền ngẫm, lý giải, cắt nghĩa bằng hình tượng nghệ thuật về con đường mà dân tộc ta phải đi trong hoàn cảnh giặc đã cầm vũ khí uy hiếp, hủy hoại gia đình, quê hương. Đặc biệt, hình tượng rừng xà nu trong truyện được xây dựng vô cùng đặc sắc, trở thành một trong những biểu tượng tiêu biểu nhất trong cả tác phẩm nói riêng và các tác phẩm viết về Tây Nguyên thời chống Mỹ nói chung.

“Rừng xà nu” là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Tác phẩm được in trong tập “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Bối cảnh của thiên truyện là mảnh đất Tây Nguyên với những con người anh hùng, kiên trung, bất khuất.

Không phải ngẫu nhiên mà nhà văn lại chọn cây xà nu, rừng xà nu làm hình tượng xuyên suốt từ đầu đến cuối tác phẩm. Trước hết, vì đây là loài cây phổ biến ở vùng đất Tây Nguyên, là biểu tượng của thiên nhiên Tây Nguyên hùng vĩ. Nguyễn Trung Thành đã từng nói về loài cây này bằng những lời đắm say, ngưỡng mộ: “Tôi yêu say mê cây xà nu, ấy là một cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch. Mỗi cây cao vút, vạm vỡ ứa nhựa,...”. Bằng việc mở đầu và kết thúc bằng hình ảnh cây xà nu, rừng xà nu, tác giả đã gợi lên một bức tranh thiên nhiên hoang dại, nguyên sơ, giàu sức sống. Mặc khác, trong tác phẩm, nhà văn còn gần hai mươi lần nói đến “rừng xà nu”, “cây xà nu”, “nhựa xà nu”, “lửa xà nu”, “đuốc xà nu”… điều này cho thấy hình tượng cây xà nu chính là mạch nguồn xuyên suốt cả tác phẩm.

“Ít có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.

Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời.”

Đây là những dòng tả cảnh hiếm có, được làm nên bởi một ngòi bút tài hoa giỏi về dựng cảnh, vẽ hình. Những câu văn như thế không chỉ góp phần đem lại cho tác phẩm một thứ hương vị riêng biệt của Tây Nguyên mà còn có khả năng lôi cuốn người đọc vào bức tranh thiên nhiên chân thực, hùng vĩ của núi rừng giống như được tận mắt chứng kiến và cảm nhận.

Cây xà nu gắn bó mật thiết với đời sống sinh hoạt của người dân Tây Nguyên, thấm vào nếp nghĩ, cảm xúc và trở thành lá chắn để bảo vệ làng Xô Man trước đạn pháo quân thù.

“Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quện thành từng cục máu lớn.”

Cánh rừng xà nu trong đoạn văn được miêu tả là một cánh rừng “trong tầm đại bác”, ngày nào cũng bị bắn hai lần. Như vây, ngay trong câu đầu tiên của tác phẩm, Nguyên Ngọc đã dựng nên một sự sống trong tư thế đối mặt với cái chết, một sự sinh tồn đang đứng trước mối đe dọa của sự diệt vong. Cây xà nu, rừng xà nu trong tác phẩm vì thế còn là biểu tượng cho đau thương chứ không chỉ là hiện thân của vẻ đẹp. Thương tích mà rừng xà nu phải gánh chịu do đại bác của kẻ thù cũng tượng trưng cho những mất mát, đau thương mà dân làng Xô man và đồng bào Tây Nguyên phải chịu đựng trong chiến tranh.

Tuy nhiên, cảm hứng chủ yếu của những trang viết về cánh rừng xà nu ấy vẫn không phải là cảm hứng thương đau. Tác giả muốn cái cuối cùng còn lại trong tâm trí người đọc về rừng xà nu là ấn tượng về một rừng cây mà dù đại bác có không ngừng bắn phá vẫn kiên cường sống và hướng về ánh sáng. Cây xà nu trong truyện ngắn có vẻ đẹp và sức sống vô cùng mãnh liệt.

“Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng ít có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.”

Sức sống mãnh liệt của lớp lớp cây xà nu cũng chính là sức sống dẻo dai, kiên cường của biết bao thế hệ dân làng Xô Man thời chiến. Họ có thể hi sinh như anh Xút, bà Nhan, như Mai, có thể chịu nhiều tổn thương như Tnú nhưng cuối cùng, họ vẫn nối nhau đứng lên cầm vũ khí chống lại kẻ thù, hướng về mục tiêu bảo về buôn làng, đất nước, quê hương. Xà nu có cây già, cây trẻ, cây non thì người làng Xô Man cũng có ba thế hệ: thế hệ cụ Mết, thế hệ Tnú, Mai và thế hệ của bé Heng. Ba thế hệ với ba vẻ đẹp khác nhau nhưng đều mang một nét chung: vẻ đẹp của khát vọng tự do và ý chí kiên cường, bất khuất.

Có thể nói, hình tượng cây xà nu trong tác phẩm là một sáng tạo độc đáo của nhà văn Nguyễn Trung Thành. Nó nổi bật, xuyên suốt tác phẩm, vừa mang ý nghĩa tả thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Hình tượng cây xà nu cho thấy tác phẩm của Nguyên Ngọc thiết tha hướng về sự sống. Miêu tả về những tổn thương mà cây xà nu nói riêng, cộng đồng người Tây Nguyên nói chung phải chịu đựng chẳng qua chỉ để bày tỏ lòng khẩm phục và ca ngợi sức sống nồng nàn, bất khuất, bất diệt. Đấy là điều làm nên chất nhân văn sâu đậm trong thiên truyện ngắn.

Đề bài: Phân tích và cảm nhận về nhân vật Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu” (Nguyễn Trung Thành).

Bài tham khảo

Nếu Tây Bắc là vùng đất thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm của nhà văn Tô Hoài thì Tây Nguyên hùng vĩ lại luôn được ưu ái đặc biệt trong sáng tác của Nguyên Ngọc. Nguyên Ngọc yêu và gắn bó kì diệu với cả thiên nhiên, con người của mảnh đất này, nó cũng là lý do thôi thúc ông viết “Rừng xà nu”, truyện ngắn được xem như bản anh hùng ca của Tây Nguyên thời chống Mĩ. Một trong những thành công của tác phẩm này chính là tác giả đã xây dựng nên hệ thống nhân vật vô cùng độc đáo. Đặc biệt nhất chính là hình tượng Tnú, người thanh niên mang đầy đủ phẩm chất của vùng đất Tây Nguyên.

“Rừng xà nu” là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Tác phẩm được in trong tập “Trến quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Bối cảnh của thiên truyện là mảnh đất Tây Nguyên với những con người anh hùng, kiên trung, bất khuất. Và, hình tượng Tnú trong “Rừng xà nu” được đánh giá là một bước tiến mới trong sự nhận thức và biểu hiện những phẩm chất của một người anh hùng lí tưởng.

Trước hết, Tnú là chàng trai có hoàn cảnh bất hạnh và đáng thương nhưng lại vô cùng gan góc, dũng cảm, mưu trí. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, lớn lên trong tình yêu thương của dân làng Xô man, dưới sự chở che của cánh rừng xà nu và những lời dạy bảo của từ Mết, Tnú đã sớm bộc lộ bản lĩnh, sự gan góc, kiên cường của mình. Lúc Tnú còn nhỏ, bọn giặc lùng bắt người làm cách mạng ráo riết, anh Xút, bà Nhan vì che giấu cộng sản nên bị chặt cổ, treo đầu. Nhưng điều đó không làm Tnú run sợ. Cậu bé dáng người nhỏ xíu khi đó vẫn xung phong làm liên lạc, truyền tin và đưa đón biết bao người cộng sản vượt suối, băng rừng trốn tránh sự lùng bắt của giặc. Bởi, trong lòng của Tnú luôn vang lên lời dạy của cụ Mết: “Cán bộ là Đảng. Đảng còn nước non này còn”. Tnú có cái đầu sáng lạ lùng trong việc tìm đường rừng, cậu “không thích lội nước chỗ êm cứ lựa chỗ thác mạnh mà bơi, vượt lên mặt nước, cưỡi lên thác băng băng như con cá kình” bởi theo Tnú “Qua chỗ nước êm thàng Mĩ – Diệm hay phục , qua chỗ nước mạnh nó không ngờ”. Tuy vậy, trong một lần chuyển thư của anh Quyết gửi về huyện, Tnú vẫn bị giặc bắt. Giữa lúc nguy cấp, Tnú vẫn bình tĩnh, nhanh trí nuốt lá thư vào bụng. Trước đòn roi tra tấn dã man của kẻ thù, cậu bé ấy vẫn không khai lấy nửa lời mà chỉ chỉ vào bụng mình dõng dạc: “cộng sản ở đây này”. Có thể thấy, dù còn rất nhỏ nhưng Tnú đã có những phẩm chất tiêu biểu của một người anh hùng, báo hiệu trước cho tương lai sẽ trở thành một người cộng sản xuất sắc.

Bên cạnh đó, Tnú còn có một trái tim yêu thương và lòng căm thù giặc sâu sắc. Cụ Mết đã nhận xét về Tnú rằng: “Nó là người Sa Trá mình, cha mẹ nó chết sớm, làng Xô Man này nuôi nó . Đời nó khổ nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta”. Được dân làng yêu thương, bảo bọc nên Tnú gắn bó với buôn làng, gắn bó với mảnh đất và cánh rừng xà nu bạt ngàn của nơi đây. Tnú giúp đỡ cách mạng, trở thành một người cộng sản cũng vì yêu thương và muốn bảo vệ quê hương khỏi nanh vuốt của kẻ thù. Tình yêu của Tnú còn thể hiện qua hành động xông ra bảo vệ mẹ con Mai, dù biết chắc hai bàn tay trắng của mình không thể chống lại súng của bọn thằng Dục. Mai và con anh bị giết chết ngay trước mắt. Ngọn lửa cháy trên thân thể không làm anh đau khổ bằng ngọn lửa cháy trong lòng. Giặc tàn phá quê hương, tàn phá thân thể và cướp đi cả gia đình anh. Đau đớn, hận thù làm Tnú nhận ra một chân lý: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo …” Chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới trả được thù nhà, nợ nước và bảo vệ quê hương. Vì vậy, Tnú gác lại bi kịch cá nhân, cầm súng trở thành người chiến sĩ cách mạng với tinh thần kỉ luật cao.

Đối với dân làng, Tnú là một biểu tượng cho sức mạnh, niềm tin và ý chí. Bên cạnh cụ Mết, người cha tinh thần, Tnú là hiện thân của những khát vọng vươn lên. Bởi ở anh một lời nói , một hành động đều có thể để lại một tầm ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và tinh thần của người dân Xô Man. Khi xây dựng nhân vật Tnú, Nguyễn Trung Thành đặc biệt nhấn mạnh đến chi tiết đôi bàn tay anh. Đó là một hình tượng mang tính đa nghĩa. Khi còn lành lặn, đó là đôi bàn tay đưa tin cho cán bộ, cần cù chẻ củi, phát nương, là đôi tay tình nghĩa, thủy chung che chở, bảo bọc mẹ con Mai và cả buôn làng. Khi bị thương, đôi bàn tay ấy lại trở thành bằng chứng cho tội ác dã man của kẻ thù. “Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc”, nhưng “Tnú không thèm, không thèm kêu van”.Ngọn lửa của tội ác dã man đã không làm lung lay tinh thần bất khuất, kiên cường của người thanh niên làng Xô man. Ngược lại, nó thổi bùng lên quyết tâm chiến đấu chống lại kẻ thù, giành lại quê hương, trả thù cho gia đình, cho bản thân của Tnú. Khi đó, lửa xà nu sẽ tắt trên bàn tay Tnú. Lửa xà nu chỉ còn soi xác giặc chết ngổn ngang. Nhựa xà nu sẽ lại cháy lên để hòa cùng tiếng chiêng trong đêm cả làng Xô man vùng dậy. Những kẻ ác sẽ phải đền tội bởi chính những dấu tích của tội ác mà chúng gây ra. Có thể nói, hình tượng đôi bàn tay là một trong những sáng tạo nghệ thuật vô cùng đặc sắc của tác giả. Nó trở thành một dấu ấn đầy ám ảnh trong tác phẩm và góp phần khắc họa nên số phận, tính cách của chính nhân vật Tnú.

Có thể nói, nghệ thuật xây dựng nhân vật đã góp phần làm nên thành công cho “Rừng xà nu”. Tác giả đã dựng nên một hệ thống nhân vật điển hình với những điểm chung mang tầm khái quát và những nét riêng thể hiện tính cách khác biệt. Tnú nói riêng và các nhân vật khác nói chung đều hiện lên chân thực, sinh động qua những chi tiết miêu tả về ngoại hình, lời nói, hành động.       

“Rừng xà nu” là tiếng nói của lịch sử và thời đại, gắn liền với những sự vận động, những biến cố có ý nghĩa trọng đại với toàn dân. Hình tượng Tnú, nhân vật trung tâm trong tác phẩm chính là hình tượng người anh hùng mà câu chuyện của đời anh là sự thể hiện đầy đủ nhất cho chân lí lịch sử: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”. Ở Tnú không có vấn đề tìm đường, nhận đường như anh hùng Núp hay A Phủ. A Phủ và Núp chỉ đến với cách mạng khi câu chuyện của đời mình đã đi vào phần kết. Trong khi đó, Tnú đã sống gần người cán bộ cách mạng là anh Quyết khi còn là một cậu thiếu niê. Tnú đã có những điều kiện mà các nhân vật anh hùng của miền núi trước đó còn chưa có hay chỉ có sau khi đã trải qua vô vàn đau khổ, gian truyên. Câu chuyện về Tnú được mở ra chính là từ chỗ câu chuyện về A Phủ hay Núp dần khép lại.

  Tóm tắt tác phẩm Rừng xà nu

Bài tham khảo

Câu chuyện kể về dân làng Xô Man giữa những cánh rừng xà nu bạt ngàn, nằm trong tầm đại bác bắn phá của địch nhưng những cây xà nu ấy vẫn sống một cách kì diệu. Sau ba năm tham gia lực lượng cách mạng của Việt Minh, Tnú được nghỉ phép và trở về nhà thăm làng. Bé Heeng đón anh ở đầu cánh rừng xà nu. Tối hôm ấy, taị nhà Ưng, trong ánh lửa bập bùng, cả dân làng ngồi vây quanh nghe cụ Mết kể chuyện về cuộc đời Tnú. Tnú mồ côi, được dân làng Xô Man nuôi từ khi còn bé. Lớn lên, Tnú và Mai đi làm cách mạng: nuôi giấu cán bộ ngoài rừng, làm liên lạc, học chữ...Cùng lúc ấy, tin dân làng Xô Man chuẩn bị vũ khí, lực lượng để nổi dậy đến tai bọn lính Mĩ - ngụy, chúng đã giết anh Xút, bà Nhan để răn đe nhưng dân làng Xô Man vẫn trung thành với cách mạng. Trong một lần đi đưa thư, Tnú bị giặc bắt, tra tấn dã man nhưng anh quyết không khai rồi sau đó, anh vượt ngục, trở về làng tiếp tục làm cách mạng. Tnú và Mai yêu, lấy nhau rồi có một đứa con nhưng cả Mai và đứa con đã bị kẻ thù đánh cho đến chết ngay trước mắt Tnú. Tnú không cứu được mẹ con Mai mà còn bị giặc tầm nhựa xà nu cuốn lên mười đầu ngón tay rồi đốt. Trong đêm hôm ấy, dân làng Xô Man dưới sự chỉ huy của cụ Mết đã nổi dậy, giết chết bọn lính trong làng. Câu chuyện kết thúc bằng cuộc tiễn Tnú ở cửa rừng xà nu xanh ngát, bạt ngàn....

Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

1. Giá trị nội dung

•  Câu chuyện thứ nhất là câu chuyện về sự giác ngộ lí tưởng cách mạng và cuộc nổi dậy từ tự phát đến tự giác của dân làng Xô Man, với triết lí cách mạng "Chúng nó đã cầm súng thì mình phải cầm giáo"
•  Câu chuyện thứ hai là câu chuyện về cuộc đời của Tnú - một người con của núi rừng Tây Nguyên, của bản làng Xô Man. Cuộc đời của Tnú là cuộc đời của biết bao nhiêu con người, cũng là hình ảnh biểu trưng cho cả đất nước Việt Nam đau thương mà quật cường đứng dậy trong cuộc đọ sức cam go với đế quốc Mĩ.

2. Giá trị nghệ thuật

•  Kể theo hình thức truyện lồng truyện, truyện của một đời người của Tnú lại được kể trong một đêm qua lời kể của cụ Mết
•  Xây dựng được không khí sử thi hào hùng, tráng lệ qua lối kể khan của cụ Mết gắn kết giữa quá khứ, hiện tại và truyền thuyết.
•  Xây dựng được những hình tượng đặc sắc mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, đó là hình tượng của cây xà nu; hình tượng những thế hệ xà nu - những thế hệ của bản làng Xô Man, của mảnh đất Tây Nguyên; hình tượng người anh hùng Tnú
• Ngôn ngữ đặc sắc, mang đậm chất Tây Nguyên

Đề bài: Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành.

Bài tham khảo

Là nhà văn gắn bó máu thịt với chiến trường Tây Nguyên trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, Nguyễn Trung Thành đã để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm độc đáo, ấn tượng. Khắc họa mảnh đất này với những mất mát đau thương, oằn mình trong mưa bom bão đạn chiến tranh, đặc biệt là trong kháng chiến chống Mỹ ác liệt, tác phẩm “Rừng xà nu”  đã ghi dấu bởi những thành công trên phương diện nội dung lẫn nghệ thuật. Trong đó, chủ nghĩa anh hùng cách mạng là một kết tinh tiêu biểu từ những thành công này.

Tác phẩm “Rừng xà nu” ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu chiến tranh cục bộ và được in trong tập “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Truyện viết về mảnh đất Tây Nguyên anh dũng với những người anh hùng kiên trung, bất khuất và khu rừng xà nu xa tít tắp tận chân trời “Ấy là một cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch, mỗi cây cao vút, vạm vỡ, ứ nhựa, tán lá vừa thanh nhã vừa rắn rỏi mênh mông, tưởng như đã sống tự ngàn đời, còn sống đến ngàn đời sau, từng cây, hàng vạn, hàng triệu cây vô tận”.

Chủ nghĩa anh hùng cách mạng là sự thể hiện của lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu bất khuất chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ tổ quốc của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, là sự trung thành với lí tưởng cách mạng được thử thách trong những hòan cảnh khốc liệt, qua đó bộc lộ được vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng có tính chất tiêu biểu cho cả dân tộc. Thầm nhuần tư tưởng đó, mỗi ngòi bút bên cạnh sứ mệnh của một nhà văn còn mang sứ mệnh của một người con yêu nước, một người chiến sĩ chiến đấu vì từng hơi thở quê hương. Từng lớp từng lớp người dùng máu và nước mắt viết tiếp trang sử hào hùng của dân tộc, cất lên tiếng nói phản kháng mạnh mẽ phá tan mọi xiềng xích cùm gông “Người đứng dậy viết tiếp người ngã xuống/ Người hôm nay viết tiếp người hôm qua”. Nguyễn Trung Thành gắn bó sâu sắc với từng hơi thở chiến tranh, dấn thân vào mọi cung đường kháng chiến chống Mỹ, do đó, tác phẩm “Rừng xà nu” cũng mang lấy không khí chiến đấu oanh liệt và máu lửa. Từ thực tế vào trang sách, bức tranh hiện thực được phản ánh vô cùng sinh động, hấp dẫn. Trong đó, chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện xuyên suốt trong tác phẩm và đặc biệt nổi trội ở hai phương diện: thứ nhất, ở những nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược; thứ hai, thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu ác liệt.

Thứ nhất, như đã nói ở trên, chủ nghĩa anh hùng cách mạng trước tiên thể hiện ở những nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược. Điển hình ở đây là nhân vật Tnú – nhân vật được khắc họa nổi bật của truyện. Là thế hệ cây xà nu trưởng thành, tiếp thu truyền thông tốt đẹp của thế hệ cây xà nu đại thu – cụ Mết, cuộc đời Tnú tiêu biểu cho con đường cách mạng của người dân Tây Nguyên, quyết tâm dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng. Chứng kiến những đau thương, những mất mát của dân làng, của dân tộc; Tnú lớn lên đã tự hun đúc cho mình một tinh thần bất khuất, một trái tim kiên cường mà sau này, khi nói về những nhân vật như thế, Tố Hữu viết: “Chúng muốn đốt ta thành tro bụi/ Ta hóa vàng cho nhân phẩm lương tâm/ Chúng muốn ta bán mình ô nhục/ Ta làm sen thơm ngát giữa đầm”. Phẩm chất anh hùng của Tnú được thể hiện từ lúc bé cho đến ngày trưởng thành.

Lúc còn nhỏ, Tnú có hoàn cảnh rất đáng thương nhưng lại vô cùng cứng cỏi gan dạ. Cha mẹ mất sớm, Tnú lớn lên trong sự cưu mang của dân làng Xô Man. Dù ít tuổi, Tnú bất chấp sự vây lùng, bắt bớ của quân thù để cùng Mai vào rừng bảo vệ anh Quyết. Bên cạnh đó, Tnú còn là một người trung thực, thẳng thắn và quyết tâm. Khi học chữ thua Mai, Tnú giận mình “đập bể cái bảng nứa” và “cầm hòn đá tự đập vào đầu, chảy máu ròng ròng”. Tuy học chữ không sáng dạ nhưng đường liên lạc chuyển thư, Tnú sáng suốt vô cùng “không bao giờ đi đường mòn”, “Tnú leo lên cây cao nhìn quanh một lượt rồi xé rừng mà đi vượt qua tất cả vòng vây”. Khi bị giặc bắt, Tnú gan dạ, vững vàng trước kẻ thù. Biết bao nhiêu đòn roi, bao nhiêu vết thương đã trút lê da thịt nhưng anh vẫn hùng hồn đặt tay lên bụng và thách thức: “Ở đây này!” Có thể nói, trong nhân vật này là sự kết tinh tưởng chừng mâu thuẫn nhưng vô cùng hợp lí: đó là yêu thương và căm hận. Mối thù bản thân, mối thù gia đình và mối thù của buôn làng đã khắc sâu trong từng mạch máu, hơi thở của anh. Tnú không cứu nổi mẹ con Mai từ trận mưa roi sắt tàn bạo nhưng từ đó, anh cố nén nỗi đau và vươn lên mạnh mẽ: “Chúng nó đã cầm súng mình đã cầm giáo”. Tnú biến đau thương thành sức mạnh, biến cái chết thành hành động, trước sự tra tấn tàn bạo nhưng bản lĩnh người chiến sĩ cộng sản vẫn vững chãi hơn bao giờ hết: “Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu”, “Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi”…

Thứ hai, chủ nghĩa anh hùng cách mạng còn thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu ác liệt. Bên cạnh một nhân vật cụ thể như Tnú là cả một tập thể dân làng Xô Man. Phẩm chất của dân làng Xô Man bên cạnh việc thể hiện trực tiếp qua cách chống trả và chiến đấu với kẻ thù còn được thể hiện gián tiếp qua hình ảnh rừng xà nu. Mặc dù “Trong rừng hàng vạn cây, không cây nào không bị thương”, nhưng vẫn “ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng”, một cây ngã xuống thì bốn năm cây con mọc lên . Viết về nỗi đau của cây mà ta cứ ngỡ đó là nỗi đau của một người bằng xương bằng thịt. Trong sự đổ ngã đau thương, chúng vẫn hiện lên oai hùng và bi tráng “đổ ào ào như một trận bão”. Đúng như lời cụ Mết: “Không có cây gì mạnh bằng cây xà nu đất ta. Cây mẹ ngã, cây con mọc lên, đố chúng nó giết hết được cả rừng xà nu này”. Dân làng Xô Man cũng vậy, cũng mang sức sống bất diệt mặc dù bao nhiêu bom đạn đau thương phủ xuống. Thế hệ này ngã xuống, thế hệ khác lại liền kề đứng lên. Tiếp nối cụ Mết là Tnú, Mai. Tiếp nối Tnú, Mai là Dít, Heng. Từng thế hệ, từng lớp người cứ tạo thành đội ngũ trùng điệp:

 “Lớp cha trước, lớp con sau

Đã thành đồng chính chung câu quân hành”

Qua đó, ta thấy, sự tiếp nối và kế thừa đó đã làm nên chủ nghĩa anh hùng cách mạng của con người Việt Nam thời chống Mĩ, là sức sống bất diệt giúp họ vượt qua bao đau thương mất mát do kẻ thù gây ra để tiếp tục chiến đấu và chiến thắng. Dân tộc ta thêm một lần nữa có quyền tự hào bởi một nội lực tinh thần mạnh mẽ, kiên trung.

Để khắc họa chủ nghĩa anh hùng cách mạng như đã nêu trên, không thể không kể đến những thủ pháp nghệ thuật mà Nguyễn Thành Trung đã đạt đến. Trước hết, đó là nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật, phép ẩn dụ khi miêu tả cây xà nu hòa hợp với hình tượng con người. Hơn thế nữa, những nhân vật mà tác giả miêu tả (cụ Mết, Tnú, Mai…) đề là những con người tiêu biểu cho cộng đồng về lí tưởng và phẩm chất, nhân danh cộng đồng mà chiến đấu hi sinh. Cùng với đó là cách dựng truyện, tạo bối cảnh phù hợp, ngôn ngữ sử thi hào hùng kết hợp hài hòa cùng chất sử thi lãng mạn say mê, lời văn giàu nhạc điệu, khi thâm trầm, khi trang nghiêm…

Tóm lại, “Rừng xà nu” là một tác phẩm thể hiện lí tưởng cách mạng cao cả: dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng và tinh thần chiến đấu anh dũng, bất khuất, biến đau thương thành sức mạnh, vươn lên chiến đấu không chỉ cho bản thân, cho gia đình mà còn cho cả dân tộc. Từ đó, ta càng thấu hiểu và tự hào về lịch sử kháng chiến của cha ông:

“Em ơi em

Hãy nhìn rất xa

Vào bốn nghìn năm đất nước

Năm tháng nào cũng người người lớp lớp”

=> Trên đây là bài viết tham khảo. Tuy nhiên, nếu bạn học sinh nào muốn viết theo ý mình thì tech12h có dàn ý để các bạn dễ viết bài.

1. MỞ BÀI:

Giới thiệu tác giả, tác phẩm

Giới thiệu khái lược về chủ nghĩa anh hùng cách mạng

2. THÂN BÀI:

2.1. Giới thiệu đôi nét về hoàn cảnh, bối cảnh của tác phẩm

2.2. Khái niệm chủ nghĩa anh hùng cách mạng:

“Chủ nghĩa anh hùng cách mạng là sự thể hiện của lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu bất khuất chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ tổ quốc của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, là sự trung thành với lí tưởng cách mạng được thử thách trong những hòan cảnh khốc liệt, qua đó bộc lộ được vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng có tính chất tiêu biểu cho cả dân tộc”.

2.3. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện ở những nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược: nhân vật Tnú

- Lúc nhỏ: lúc học chữ, khi bảo vệ cán bộ…

- Khi trưởng thành: lúc mẹ con Mai mất, khi bị giặc đốt bàn tay…

2.4. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu ác liệt:

- Được thể hiện gián tiếp qua rừng xà nu

- Hình ảnh dân làng Xô Man và sự tiếp nối của các thế hệ

2.5. Một số nét nghệ thuật tiêu biểu: xây dựng hình tượng nhân vật, chất sử thi và lãng mạn, ngôn ngữ sử thi….

3. KẾT BÀI

Nhận xét, đánh giá vấn đề.

III. Soạn bài ngắn nhất: Rừng xà nu

Bài tập 1: 

a) Nhan đề vừa mang ý nghĩa hiện thực , vừa mang ý nghĩa biểu tượng:

- Ý nghĩa tả thực : cây xà nu - một loài cây sống thành rừng ở Tây Nguyên. Loài cây này có sức sống mãnh liệt, không chịu khuất phục trước sự thay đổi của thời tiết, luôn gắn bó mật thiết và quan hệ chiếu ứng với cuộc sống của người dân Tây Nguyên.

- Ý nghĩa biểu tượng: phẩm chất kiên cường bất khuất của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.  

=>Nhan đề  còn gợi lên chủ đề tác phẩm cũng như cảm hứng sử thị, bi tráng của thiên truyện ngắn đặc sắc này. 

b) Đoạn văn miêu tả cánh rừng xà nu: đoạn mở đầu thiên truyện =>khắc sâu ý nghĩa nhan đề và góp phần bộc lộ sâu sắc chủ đề tác phẩm. 

c) Tác dụng nhấn mạnh, làm nổi bật biểu tượng của câu chuyện, tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc làm nổi bật giá trị tư tưởng của tác phẩm tạo ra mối liên hệ mật thiết giữa các thế hệ cây xà nu với các thế hệ nối tiếp nhau của dân làng Xô Man trong kháng chiến chống Mỹ. 

Bài tập 2: 

a)   Phẩm chất Tnú:

- Gan góc, táo bạo, dũng cảm, trung thực

- Trung thành với cách mạng

- Số phận đau thương: Không cứu được vợ con, bản thân bị bắt, bị tra tấn 

- Quật khởi đứng dậy cầm vũ khí tiêu diệt bọn ác ôn.

*So với nhân vật A Phủ

- Cả hai đều mồ côi, đều là những con người luôn hướng về ánh sáng. 

- Hai nhân vật ở hai vùng đất khác nhau, thuộc hai tộc người khác nhau, nhưng có nét nào đó tương đồng trong tính cách. 

- Ngoài sự cứng cỏi, gan góc, A Phủ và Tnú đều rất lặng lẽ, ít nói, thuộc loại nhân vật hành động.  

- Tnú là một  anh hùng được nâng lên thành pho sử thi. Mang ý thức, ý muốn của cộng đồng. Cuộc đời Tnú gắn với cách mạng từ thuở nhỏ nên phẩm chất cách mạng rất rõ ràng, vững chắc. Tnú là biểu tượng cho cộng đồng giàu truyền thống cách mạng.

- Trong khi đó A Phủ là chàng trai biết đến cách mạng khi đã trưởng thành

b)   Câu nói khẳng định: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những gì thân yêu, thiêng liêng nhất

c)   Câu chuyện nói lên chân lí : “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Phải chống lại mọi kẻ thù xâm lược, kể cả phải cầm vũ khi và hi sinh tính mạng.

d)  Vai trò của nhân vật:

•  Cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng: sự tiếp nối các thế hệ làm nổi bật tinh thần bất khuất của làng Xô Man nói riêng, của Tây Nguyên nói chung
•  Cụ Mết:  hiện thân cho truyền thống thiêng liêng, biểu tượng cho sức mạnh tập hợp để nổi dậy đồng khởi.
•  Mai, Dít : thế hiện tại, Dít có Mai của thời trước và có Dít của hôm nay, vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng trong bão táp chiến tranh.
• Bé Heng: thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đưa cuộc chiến tới thắng lợi cuối cùng.

Bài tập 3: Hai hình tượng này không tách rời nhau mà gắn bó khăng khít với nhau. Rừng xà nu sẽ không thể trải mãi tới chân trời trong màu xanh bất diệt khi con người chưa thấm thía bài học “chúng nó đã càm súng mình phải cầm giáo”.

Bài tập 4: Đậm đà chất sử thi hùng tráng. Chất sử thi toát lên qua đề tài, chủ đề, cốt truyện, nhân vật, hình ảnh thiên nhiên, các chi tiết nghệ thuật, giọng điệu, ngôn ngữ của tác phẩm:

- Đề tài có ý nghĩa lịch sử: sự vùng dậy của dân làng Xô man

- Bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, hoành tráng. Rừng xà nu làm nền cho bức tranh về cuộc đấu tranh chống giặc.

- Các nhân vật tiêu biểu được miêu tả trong bối cảnh trang nghiêm, hùng vĩ, vừa mang phong cách Tây Nguyên vừa mang phẩm chất của anh hùng thời đại.

- Kết cấu vòng tròn: Mở đầu, kết thúc là hình ảnh của rừng xà nu, cùng với sự trở về của Tnú sau ba năm xa cách.

- Cách trần thuật: Chuyện về thời hiện tại được kể bằng giọng điệu và ngôn ngữ sử thi.

- Cảm hứng lãng mạn:  thể hiện ở cảm xúc của tác giả bộc lộ trong lời trần thuật, thể hiện ở việc đề cao vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong thế đối lập với sự tàn bạo của kẻ thù.

Luyện tập

Bài tập: Viết một đoạn văn phát biểu suy nghĩ, cảm xúc của anh chị về đôi bàn tay của Tnú.

Bài tham khảo

Hình ảnh đôi bàn tay của Tnú mang đến những ấn tượng rất lớn trong lòng người đọc bởi nó mang nhiều lớp ý nghĩa.

Có thể nói đôi bàn tay ấy cũng có một cuộc đời, cuộc đời ấy giống như cuộc đời của  Tnú vậy. Cũng có những lúc anh hùng nhưng cúng phải chịu nhiều đau thương mất mát. Thế nhưng đến cuối cùng bàn tay ấy cũng giết chết biết bao nhiêu kẻ thù để báo thù cho tất cả những đau thương mà nó cũng như chủ nhân nó phải chịu.Trước hết đó là một bàn tay lành lặn. Bàn tay ấy đã cùng với Mai học chữ trong rừng. Bàn tay ấy đã nhanh nhẹn cầm những thư liên lạc vượt qua mọi gian nan và những vòng vây của giặc để mang đến cho những người cán bộ trong rừng. Qua đây ta thấy hình ảnh đôi bàn tay  của Tnú hiện lên thật sự rất đẹp, rất chắc chắn khi cầm thư và đồ tiếp tế.  Một bàn tay nhỏ nhắn như vậy mà có thể cầm biết bao nhiêu đồ như vậy, quả thật rất đáng khen. Không những thế ta còn thấy  được một người anh hùng Tnú tuy bé nhỏ nhưng đã mang sẵn bản chất anh hùng, bản chất sử thi. Bàn tay ấy không chỉ vậy mà còn gan góc cầm đá đập vào đầu của Tnú khi học không cho được cái chữ vào đầu. Theo như anh Quyết nói thì phải học cái chữ để có thể trở thành cán bộ được. Chính vì thế mà khi không học được, học chữ này thì quên mất chữ kia đôi bàn tay cầm  lấy đá đập đầu khiến cho máu chảy ròng ròng. Chính hình ảnh bàn tay ấy làm nổi bật lên hình ảnh người anh hùng Tây nguyên ngay từ bé đã mang một tư tưởng lớn của cách mạng, phải trở thành cán bộ cách mạng để cứu dân làng, cứu nước. Và khi không học được chữ sợ rằng mình không thể giúp ích cho đất nước nên Tnú mới dùng chính bàn tay của mình để trừng trị mình.Và chính đôi bàn tay ấy anh đã giết chết bao nhiêu là kẻ thù. 

Đề bài: Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành

Ngay từ tác phẩm đầu tay “Đất nước đứng lên”, Nguyên Ngọc đã cho thấy ông luôn có khuynh hướng vươn đến những vấn đề có ý nghĩa lớn lao với cộng đồng, dân tộc. Ở truyện “Rừng xà nu” cũng vậy. Tác giả đã nghiền ngẫm, lý giải, cắt nghĩa bằng hình tượng nghệ thuật về con đường mà dân tộc ta phải đi trong hoàn cảnh giặc đã cầm vũ khí uy hiếp, hủy hoại gia đình, quê hương. Đặc biệt, hình tượng rừng xà nu trong truyện được xây dựng vô cùng đặc sắc, trở thành một trong những biểu tượng tiêu biểu nhất trong cả tác phẩm nói riêng và các tác phẩm viết về Tây Nguyên thời chống Mỹ nói chung.

“Rừng xà nu” là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Tác phẩm được in trong tập “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Bối cảnh của thiên truyện là mảnh đất Tây Nguyên với những con người anh hùng, kiên trung, bất khuất.

Không phải ngẫu nhiên mà nhà văn lại chọn cây xà nu, rừng xà nu làm hình tượng xuyên suốt từ đầu đến cuối tác phẩm. Trước hết, vì đây là loài cây phổ biến ở vùng đất Tây Nguyên, là biểu tượng của thiên nhiên Tây Nguyên hùng vĩ. Nguyễn Trung Thành đã từng nói về loài cây này bằng những lời đắm say, ngưỡng mộ: “Tôi yêu say mê cây xà nu, ấy là một cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch. Mỗi cây cao vút, vạm vỡ ứa nhựa,...”. Bằng việc mở đầu và kết thúc bằng hình ảnh cây xà nu, rừng xà nu, tác giả đã gợi lên một bức tranh thiên nhiên hoang dại, nguyên sơ, giàu sức sống. Mặc khác, trong tác phẩm, nhà văn còn gần hai mươi lần nói đến “rừng xà nu”, “cây xà nu”, “nhựa xà nu”, “lửa xà nu”, “đuốc xà nu”… điều này cho thấy hình tượng cây xà nu chính là mạch nguồn xuyên suốt cả tác phẩm.

“Ít có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.

Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời.”

Đây là những dòng tả cảnh hiếm có, được làm nên bởi một ngòi bút tài hoa giỏi về dựng cảnh, vẽ hình. Những câu văn như thế không chỉ góp phần đem lại cho tác phẩm một thứ hương vị riêng biệt của Tây Nguyên mà còn có khả năng lôi cuốn người đọc vào bức tranh thiên nhiên chân thực, hùng vĩ của núi rừng giống như được tận mắt chứng kiến và cảm nhận.

Cây xà nu gắn bó mật thiết với đời sống sinh hoạt của người dân Tây Nguyên, thấm vào nếp nghĩ, cảm xúc và trở thành lá chắn để bảo vệ làng Xô Man trước đạn pháo quân thù.

“Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quện thành từng cục máu lớn.”

Cánh rừng xà nu trong đoạn văn được miêu tả là một cánh rừng “trong tầm đại bác”, ngày nào cũng bị bắn hai lần. Như vây, ngay trong câu đầu tiên của tác phẩm, Nguyên Ngọc đã dựng nên một sự sống trong tư thế đối mặt với cái chết, một sự sinh tồn đang đứng trước mối đe dọa của sự diệt vong. Cây xà nu, rừng xà nu trong tác phẩm vì thế còn là biểu tượng cho đau thương chứ không chỉ là hiện thân của vẻ đẹp. Thương tích mà rừng xà nu phải gánh chịu do đại bác của kẻ thù cũng tượng trưng cho những mất mát, đau thương mà dân làng Xô man và đồng bào Tây Nguyên phải chịu đựng trong chiến tranh.

Tuy nhiên, cảm hứng chủ yếu của những trang viết về cánh rừng xà nu ấy vẫn không phải là cảm hứng thương đau. Tác giả muốn cái cuối cùng còn lại trong tâm trí người đọc về rừng xà nu là ấn tượng về một rừng cây mà dù đại bác có không ngừng bắn phá vẫn kiên cường sống và hướng về ánh sáng. Cây xà nu trong truyện ngắn có vẻ đẹp và sức sống vô cùng mãnh liệt.

“Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng ít có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.”

Sức sống mãnh liệt của lớp lớp cây xà nu cũng chính là sức sống dẻo dai, kiên cường của biết bao thế hệ dân làng Xô Man thời chiến. Họ có thể hi sinh như anh Xút, bà Nhan, như Mai, có thể chịu nhiều tổn thương như Tnú nhưng cuối cùng, họ vẫn nối nhau đứng lên cầm vũ khí chống lại kẻ thù, hướng về mục tiêu bảo về buôn làng, đất nước, quê hương. Xà nu có cây già, cây trẻ, cây non thì người làng Xô Man cũng có ba thế hệ: thế hệ cụ Mết, thế hệ Tnú, Mai và thế hệ của bé Heng. Ba thế hệ với ba vẻ đẹp khác nhau nhưng đều mang một nét chung: vẻ đẹp của khát vọng tự do và ý chí kiên cường, bất khuất.

Có thể nói, hình tượng cây xà nu trong tác phẩm là một sáng tạo độc đáo của nhà văn Nguyễn Trung Thành. Nó nổi bật, xuyên suốt tác phẩm, vừa mang ý nghĩa tả thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Hình tượng cây xà nu cho thấy tác phẩm của Nguyên Ngọc thiết tha hướng về sự sống. Miêu tả về những tổn thương mà cây xà nu nói riêng, cộng đồng người Tây Nguyên nói chung phải chịu đựng chẳng qua chỉ để bày tỏ lòng khẩm phục và ca ngợi sức sống nồng nàn, bất khuất, bất diệt. Đấy là điều làm nên chất nhân văn sâu đậm trong thiên truyện ngắn.

Đề bài: Phân tích và cảm nhận về nhân vật Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu” (Nguyễn Trung Thành).

Bài tham khảo

Nếu Tây Bắc là vùng đất thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm của nhà văn Tô Hoài thì Tây Nguyên hùng vĩ lại luôn được ưu ái đặc biệt trong sáng tác của Nguyên Ngọc. Nguyên Ngọc yêu và gắn bó kì diệu với cả thiên nhiên, con người của mảnh đất này, nó cũng là lý do thôi thúc ông viết “Rừng xà nu”, truyện ngắn được xem như bản anh hùng ca của Tây Nguyên thời chống Mĩ. Một trong những thành công của tác phẩm này chính là tác giả đã xây dựng nên hệ thống nhân vật vô cùng độc đáo. Đặc biệt nhất chính là hình tượng Tnú, người thanh niên mang đầy đủ phẩm chất của vùng đất Tây Nguyên.

“Rừng xà nu” là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Tác phẩm được in trong tập “Trến quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Bối cảnh của thiên truyện là mảnh đất Tây Nguyên với những con người anh hùng, kiên trung, bất khuất. Và, hình tượng Tnú trong “Rừng xà nu” được đánh giá là một bước tiến mới trong sự nhận thức và biểu hiện những phẩm chất của một người anh hùng lí tưởng.

Trước hết, Tnú là chàng trai có hoàn cảnh bất hạnh và đáng thương nhưng lại vô cùng gan góc, dũng cảm, mưu trí. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, lớn lên trong tình yêu thương của dân làng Xô man, dưới sự chở che của cánh rừng xà nu và những lời dạy bảo của từ Mết, Tnú đã sớm bộc lộ bản lĩnh, sự gan góc, kiên cường của mình. Lúc Tnú còn nhỏ, bọn giặc lùng bắt người làm cách mạng ráo riết, anh Xút, bà Nhan vì che giấu cộng sản nên bị chặt cổ, treo đầu. Nhưng điều đó không làm Tnú run sợ. Cậu bé dáng người nhỏ xíu khi đó vẫn xung phong làm liên lạc, truyền tin và đưa đón biết bao người cộng sản vượt suối, băng rừng trốn tránh sự lùng bắt của giặc. Bởi, trong lòng của Tnú luôn vang lên lời dạy của cụ Mết: “Cán bộ là Đảng. Đảng còn nước non này còn”. Tnú có cái đầu sáng lạ lùng trong việc tìm đường rừng, cậu “không thích lội nước chỗ êm cứ lựa chỗ thác mạnh mà bơi, vượt lên mặt nước, cưỡi lên thác băng băng như con cá kình” bởi theo Tnú “Qua chỗ nước êm thàng Mĩ – Diệm hay phục , qua chỗ nước mạnh nó không ngờ”. Tuy vậy, trong một lần chuyển thư của anh Quyết gửi về huyện, Tnú vẫn bị giặc bắt. Giữa lúc nguy cấp, Tnú vẫn bình tĩnh, nhanh trí nuốt lá thư vào bụng. Trước đòn roi tra tấn dã man của kẻ thù, cậu bé ấy vẫn không khai lấy nửa lời mà chỉ chỉ vào bụng mình dõng dạc: “cộng sản ở đây này”. Có thể thấy, dù còn rất nhỏ nhưng Tnú đã có những phẩm chất tiêu biểu của một người anh hùng, báo hiệu trước cho tương lai sẽ trở thành một người cộng sản xuất sắc.

Bên cạnh đó, Tnú còn có một trái tim yêu thương và lòng căm thù giặc sâu sắc. Cụ Mết đã nhận xét về Tnú rằng: “Nó là người Sa Trá mình, cha mẹ nó chết sớm, làng Xô Man này nuôi nó . Đời nó khổ nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta”. Được dân làng yêu thương, bảo bọc nên Tnú gắn bó với buôn làng, gắn bó với mảnh đất và cánh rừng xà nu bạt ngàn của nơi đây. Tnú giúp đỡ cách mạng, trở thành một người cộng sản cũng vì yêu thương và muốn bảo vệ quê hương khỏi nanh vuốt của kẻ thù. Tình yêu của Tnú còn thể hiện qua hành động xông ra bảo vệ mẹ con Mai, dù biết chắc hai bàn tay trắng của mình không thể chống lại súng của bọn thằng Dục. Mai và con anh bị giết chết ngay trước mắt. Ngọn lửa cháy trên thân thể không làm anh đau khổ bằng ngọn lửa cháy trong lòng. Giặc tàn phá quê hương, tàn phá thân thể và cướp đi cả gia đình anh. Đau đớn, hận thù làm Tnú nhận ra một chân lý: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo …” Chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới trả được thù nhà, nợ nước và bảo vệ quê hương. Vì vậy, Tnú gác lại bi kịch cá nhân, cầm súng trở thành người chiến sĩ cách mạng với tinh thần kỉ luật cao.

Đối với dân làng, Tnú là một biểu tượng cho sức mạnh, niềm tin và ý chí. Bên cạnh cụ Mết, người cha tinh thần, Tnú là hiện thân của những khát vọng vươn lên. Bởi ở anh một lời nói , một hành động đều có thể để lại một tầm ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và tinh thần của người dân Xô Man. Khi xây dựng nhân vật Tnú, Nguyễn Trung Thành đặc biệt nhấn mạnh đến chi tiết đôi bàn tay anh. Đó là một hình tượng mang tính đa nghĩa. Khi còn lành lặn, đó là đôi bàn tay đưa tin cho cán bộ, cần cù chẻ củi, phát nương, là đôi tay tình nghĩa, thủy chung che chở, bảo bọc mẹ con Mai và cả buôn làng. Khi bị thương, đôi bàn tay ấy lại trở thành bằng chứng cho tội ác dã man của kẻ thù. “Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc”, nhưng “Tnú không thèm, không thèm kêu van”.Ngọn lửa của tội ác dã man đã không làm lung lay tinh thần bất khuất, kiên cường của người thanh niên làng Xô man. Ngược lại, nó thổi bùng lên quyết tâm chiến đấu chống lại kẻ thù, giành lại quê hương, trả thù cho gia đình, cho bản thân của Tnú. Khi đó, lửa xà nu sẽ tắt trên bàn tay Tnú. Lửa xà nu chỉ còn soi xác giặc chết ngổn ngang. Nhựa xà nu sẽ lại cháy lên để hòa cùng tiếng chiêng trong đêm cả làng Xô man vùng dậy. Những kẻ ác sẽ phải đền tội bởi chính những dấu tích của tội ác mà chúng gây ra. Có thể nói, hình tượng đôi bàn tay là một trong những sáng tạo nghệ thuật vô cùng đặc sắc của tác giả. Nó trở thành một dấu ấn đầy ám ảnh trong tác phẩm và góp phần khắc họa nên số phận, tính cách của chính nhân vật Tnú.

Có thể nói, nghệ thuật xây dựng nhân vật đã góp phần làm nên thành công cho “Rừng xà nu”. Tác giả đã dựng nên một hệ thống nhân vật điển hình với những điểm chung mang tầm khái quát và những nét riêng thể hiện tính cách khác biệt. Tnú nói riêng và các nhân vật khác nói chung đều hiện lên chân thực, sinh động qua những chi tiết miêu tả về ngoại hình, lời nói, hành động.       

“Rừng xà nu” là tiếng nói của lịch sử và thời đại, gắn liền với những sự vận động, những biến cố có ý nghĩa trọng đại với toàn dân. Hình tượng Tnú, nhân vật trung tâm trong tác phẩm chính là hình tượng người anh hùng mà câu chuyện của đời anh là sự thể hiện đầy đủ nhất cho chân lí lịch sử: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”. Ở Tnú không có vấn đề tìm đường, nhận đường như anh hùng Núp hay A Phủ. A Phủ và Núp chỉ đến với cách mạng khi câu chuyện của đời mình đã đi vào phần kết. Trong khi đó, Tnú đã sống gần người cán bộ cách mạng là anh Quyết khi còn là một cậu thiếu niê. Tnú đã có những điều kiện mà các nhân vật anh hùng của miền núi trước đó còn chưa có hay chỉ có sau khi đã trải qua vô vàn đau khổ, gian truyên. Câu chuyện về Tnú được mở ra chính là từ chỗ câu chuyện về A Phủ hay Núp dần khép lại.

Tóm tắt tác phẩm Rừng xà nu

Bài tham khảo

Câu chuyện kể về dân làng Xô Man giữa những cánh rừng xà nu bạt ngàn, nằm trong tầm đại bác bắn phá của địch nhưng những cây xà nu ấy vẫn sống một cách kì diệu. Sau ba năm tham gia lực lượng cách mạng của Việt Minh, Tnú được nghỉ phép và trở về nhà thăm làng. Bé Heeng đón anh ở đầu cánh rừng xà nu. Tối hôm ấy, taị nhà Ưng, trong ánh lửa bập bùng, cả dân làng ngồi vây quanh nghe cụ Mết kể chuyện về cuộc đời Tnú. Tnú mồ côi, được dân làng Xô Man nuôi từ khi còn bé. Lớn lên, Tnú và Mai đi làm cách mạng: nuôi giấu cán bộ ngoài rừng, làm liên lạc, học chữ...Cùng lúc ấy, tin dân làng Xô Man chuẩn bị vũ khí, lực lượng để nổi dậy đến tai bọn lính Mĩ - ngụy, chúng đã giết anh Xút, bà Nhan để răn đe nhưng dân làng Xô Man vẫn trung thành với cách mạng. Trong một lần đi đưa thư, Tnú bị giặc bắt, tra tấn dã man nhưng anh quyết không khai rồi sau đó, anh vượt ngục, trở về làng tiếp tục làm cách mạng. Tnú và Mai yêu, lấy nhau rồi có một đứa con nhưng cả Mai và đứa con đã bị kẻ thù đánh cho đến chết ngay trước mắt Tnú. Tnú không cứu được mẹ con Mai mà còn bị giặc tầm nhựa xà nu cuốn lên mười đầu ngón tay rồi đốt. Trong đêm hôm ấy, dân làng Xô Man dưới sự chỉ huy của cụ Mết đã nổi dậy, giết chết bọn lính trong làng. Câu chuyện kết thúc bằng cuộc tiễn Tnú ở cửa rừng xà nu xanh ngát, bạt ngàn....

Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Rừng xà nu

1. Nội dung

- Câu chuyện thứ nhất là câu chuyện về sự giác ngộ lí tưởng cách mạng và cuộc nổi dậy từ tự phát đến tự giác của dân làng Xô Man, "Chúng nó đã cầm súng thì mình phải cầm giáo"

- Câu chuyện thứ hai là câu chuyện về cuộc đời của Tnú là cuộc đời của biết bao nhiêu con người, cũng là hình ảnh biểu trưng cho cả đất nước Việt Nam đau thương mà quật cường đứng dậy trong cuộc đọ sức cam go với đế quốc Mĩ.

2. Giá trị nghệ thuật

- Kể theo hình thức truyện lồng truyện, truyện của một đời người của Tnú lại được kể trong một đêm qua lời kể của cụ Mết

- Xây dựng được không khí sử thi hào hùng, tráng lệ qua lối kể khan của cụ Mết gắn kết giữa quá khứ, hiện tại và truyền thuyết.

- Xây dựng được những hình tượng đặc sắc mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.

- Ngôn ngữ đặc sắc, mang đậm chất Tây Nguyên

Đề bài: Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành.

Bài tham khảo

Là nhà văn gắn bó máu thịt với chiến trường Tây Nguyên trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, Nguyễn Trung Thành đã để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm độc đáo, ấn tượng. Khắc họa mảnh đất này với những mất mát đau thương, oằn mình trong mưa bom bão đạn chiến tranh, đặc biệt là trong kháng chiến chống Mỹ ác liệt, tác phẩm “Rừng xà nu”  đã ghi dấu bởi những thành công trên phương diện nội dung lẫn nghệ thuật. Trong đó, chủ nghĩa anh hùng cách mạng là một kết tinh tiêu biểu từ những thành công này.

Tác phẩm “Rừng xà nu” ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu chiến tranh cục bộ và được in trong tập “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Truyện viết về mảnh đất Tây Nguyên anh dũng với những người anh hùng kiên trung, bất khuất và khu rừng xà nu xa tít tắp tận chân trời “Ấy là một cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch, mỗi cây cao vút, vạm vỡ, ứ nhựa, tán lá vừa thanh nhã vừa rắn rỏi mênh mông, tưởng như đã sống tự ngàn đời, còn sống đến ngàn đời sau, từng cây, hàng vạn, hàng triệu cây vô tận”.

Chủ nghĩa anh hùng cách mạng là sự thể hiện của lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu bất khuất chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ tổ quốc của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, là sự trung thành với lí tưởng cách mạng được thử thách trong những hòan cảnh khốc liệt, qua đó bộc lộ được vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng có tính chất tiêu biểu cho cả dân tộc. Thầm nhuần tư tưởng đó, mỗi ngòi bút bên cạnh sứ mệnh của một nhà văn còn mang sứ mệnh của một người con yêu nước, một người chiến sĩ chiến đấu vì từng hơi thở quê hương. Từng lớp từng lớp người dùng máu và nước mắt viết tiếp trang sử hào hùng của dân tộc, cất lên tiếng nói phản kháng mạnh mẽ phá tan mọi xiềng xích cùm gông “Người đứng dậy viết tiếp người ngã xuống/ Người hôm nay viết tiếp người hôm qua”. Nguyễn Trung Thành gắn bó sâu sắc với từng hơi thở chiến tranh, dấn thân vào mọi cung đường kháng chiến chống Mỹ, do đó, tác phẩm “Rừng xà nu” cũng mang lấy không khí chiến đấu oanh liệt và máu lửa. Từ thực tế vào trang sách, bức tranh hiện thực được phản ánh vô cùng sinh động, hấp dẫn. Trong đó, chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện xuyên suốt trong tác phẩm và đặc biệt nổi trội ở hai phương diện: thứ nhất, ở những nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược; thứ hai, thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu ác liệt.

Thứ nhất, như đã nói ở trên, chủ nghĩa anh hùng cách mạng trước tiên thể hiện ở những nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược. Điển hình ở đây là nhân vật Tnú – nhân vật được khắc họa nổi bật của truyện. Là thế hệ cây xà nu trưởng thành, tiếp thu truyền thông tốt đẹp của thế hệ cây xà nu đại thu – cụ Mết, cuộc đời Tnú tiêu biểu cho con đường cách mạng của người dân Tây Nguyên, quyết tâm dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng. Chứng kiến những đau thương, những mất mát của dân làng, của dân tộc; Tnú lớn lên đã tự hun đúc cho mình một tinh thần bất khuất, một trái tim kiên cường mà sau này, khi nói về những nhân vật như thế, Tố Hữu viết: “Chúng muốn đốt ta thành tro bụi/ Ta hóa vàng cho nhân phẩm lương tâm/ Chúng muốn ta bán mình ô nhục/ Ta làm sen thơm ngát giữa đầm”. Phẩm chất anh hùng của Tnú được thể hiện từ lúc bé cho đến ngày trưởng thành.

Lúc còn nhỏ, Tnú có hoàn cảnh rất đáng thương nhưng lại vô cùng cứng cỏi gan dạ. Cha mẹ mất sớm, Tnú lớn lên trong sự cưu mang của dân làng Xô Man. Dù ít tuổi, Tnú bất chấp sự vây lùng, bắt bớ của quân thù để cùng Mai vào rừng bảo vệ anh Quyết. Bên cạnh đó, Tnú còn là một người trung thực, thẳng thắn và quyết tâm. Khi học chữ thua Mai, Tnú giận mình “đập bể cái bảng nứa” và “cầm hòn đá tự đập vào đầu, chảy máu ròng ròng”. Tuy học chữ không sáng dạ nhưng đường liên lạc chuyển thư, Tnú sáng suốt vô cùng “không bao giờ đi đường mòn”, “Tnú leo lên cây cao nhìn quanh một lượt rồi xé rừng mà đi vượt qua tất cả vòng vây”. Khi bị giặc bắt, Tnú gan dạ, vững vàng trước kẻ thù. Biết bao nhiêu đòn roi, bao nhiêu vết thương đã trút lê da thịt nhưng anh vẫn hùng hồn đặt tay lên bụng và thách thức: “Ở đây này!” Có thể nói, trong nhân vật này là sự kết tinh tưởng chừng mâu thuẫn nhưng vô cùng hợp lí: đó là yêu thương và căm hận. Mối thù bản thân, mối thù gia đình và mối thù của buôn làng đã khắc sâu trong từng mạch máu, hơi thở của anh. Tnú không cứu nổi mẹ con Mai từ trận mưa roi sắt tàn bạo nhưng từ đó, anh cố nén nỗi đau và vươn lên mạnh mẽ: “Chúng nó đã cầm súng mình đã cầm giáo”. Tnú biến đau thương thành sức mạnh, biến cái chết thành hành động, trước sự tra tấn tàn bạo nhưng bản lĩnh người chiến sĩ cộng sản vẫn vững chãi hơn bao giờ hết: “Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu”, “Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi”…

Thứ hai, chủ nghĩa anh hùng cách mạng còn thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu ác liệt. Bên cạnh một nhân vật cụ thể như Tnú là cả một tập thể dân làng Xô Man. Phẩm chất của dân làng Xô Man bên cạnh việc thể hiện trực tiếp qua cách chống trả và chiến đấu với kẻ thù còn được thể hiện gián tiếp qua hình ảnh rừng xà nu. Mặc dù “Trong rừng hàng vạn cây, không cây nào không bị thương”, nhưng vẫn “ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng”, một cây ngã xuống thì bốn năm cây con mọc lên . Viết về nỗi đau của cây mà ta cứ ngỡ đó là nỗi đau của một người bằng xương bằng thịt. Trong sự đổ ngã đau thương, chúng vẫn hiện lên oai hùng và bi tráng “đổ ào ào như một trận bão”. Đúng như lời cụ Mết: “Không có cây gì mạnh bằng cây xà nu đất ta. Cây mẹ ngã, cây con mọc lên, đố chúng nó giết hết được cả rừng xà nu này”. Dân làng Xô Man cũng vậy, cũng mang sức sống bất diệt mặc dù bao nhiêu bom đạn đau thương phủ xuống. Thế hệ này ngã xuống, thế hệ khác lại liền kề đứng lên. Tiếp nối cụ Mết là Tnú, Mai. Tiếp nối Tnú, Mai là Dít, Heng. Từng thế hệ, từng lớp người cứ tạo thành đội ngũ trùng điệp:

 “Lớp cha trước, lớp con sau

Đã thành đồng chính chung câu quân hành”

Qua đó, ta thấy, sự tiếp nối và kế thừa đó đã làm nên chủ nghĩa anh hùng cách mạng của con người Việt Nam thời chống Mĩ, là sức sống bất diệt giúp họ vượt qua bao đau thương mất mát do kẻ thù gây ra để tiếp tục chiến đấu và chiến thắng. Dân tộc ta thêm một lần nữa có quyền tự hào bởi một nội lực tinh thần mạnh mẽ, kiên trung.

Để khắc họa chủ nghĩa anh hùng cách mạng như đã nêu trên, không thể không kể đến những thủ pháp nghệ thuật mà Nguyễn Thành Trung đã đạt đến. Trước hết, đó là nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật, phép ẩn dụ khi miêu tả cây xà nu hòa hợp với hình tượng con người. Hơn thế nữa, những nhân vật mà tác giả miêu tả (cụ Mết, Tnú, Mai…) đề là những con người tiêu biểu cho cộng đồng về lí tưởng và phẩm chất, nhân danh cộng đồng mà chiến đấu hi sinh. Cùng với đó là cách dựng truyện, tạo bối cảnh phù hợp, ngôn ngữ sử thi hào hùng kết hợp hài hòa cùng chất sử thi lãng mạn say mê, lời văn giàu nhạc điệu, khi thâm trầm, khi trang nghiêm…

Tóm lại, “Rừng xà nu” là một tác phẩm thể hiện lí tưởng cách mạng cao cả: dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng và tinh thần chiến đấu anh dũng, bất khuất, biến đau thương thành sức mạnh, vươn lên chiến đấu không chỉ cho bản thân, cho gia đình mà còn cho cả dân tộc. Từ đó, ta càng thấu hiểu và tự hào về lịch sử kháng chiến của cha ông:

“Em ơi em

Hãy nhìn rất xa

Vào bốn nghìn năm đất nước

Năm tháng nào cũng người người lớp lớp”

IV. Soạn bài cực ngắn: Rừng xà nu

Bài tập 1: 

a)  “Rừng xà nu” vừa mang ý nghĩa hiện thực , vừa mang ý nghĩa biểu tượng:

1. Ý nghĩa tả thực : loài cây sống thành rừng ở Tây Nguyên, sức sống mãnh liệt, gắn bó mật thiết với cuộc sống của người dân Tây Nguyên.

2. Ý nghĩa biểu tượng:  nỗi đau và sức sống , phẩm chất kiên cường bất khuất của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.  

=>cảm hứng sử thị, bi tráng của thiên truyện ngắn đặc sắc 

b) Là đoạn mở đầu thiên truyện 

=>khắc sâu ý nghĩa nhan đề, góp phần bộc lộ sâu sắc chủ đề tác phẩm. 

c) Tác dụng => nhấn mạnh, làm nổi bật biểu tượng, tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, làm nổi bật giá trị tư tưởng của tác phẩm tạo ra mối liên hệ mật thiết giữa các thế hệ cây xà nu với các thế hệ nối tiếp nhau của dân làng Xô Man trong kháng chiến chống Mỹ. 

Bài tập 2: 

a)   Phẩm chất: Gan góc, táo bạo, dũng cảm, trung thực, Lòng trung thành với cách mạng , Số phận đau thương, Quật khởi đứng dậy cầm vũ khí tiêu diệt bọn ác ôn.

So sánh:

1. Cả A Phủ và Tnú đều là những con người luôn hướng về ánh sáng, mồ côi cha mẹ . 

2. Hai nhân vật ở hai vùng đất khác nhau, thuộc hai tộc người khác nhau, nhưng có nét nào đó tương đồng trong tính cách.

3. Ngoài sự cứng cỏi, gan góc, A Phủ và Tnú đều rất lặng lẽ, ít nói. Họ thuộc loại nhân vật hành động.  

4. Tuy nhiên, Tnú là một  anh hùng được nâng lên thành pho sử thi. Mang ý thức, ý muốn của cộng đồng. Cuộc đời Tnú gắn với cách mạng từ thuở nhỏ nên phẩm chất cách mạng rất rõ ràng, vững chắc. Tnú là biểu tượng cho cộng đồng giàu truyền thống cách mạng trong khi đó A Phủ là chàng trai biết đến cách mạng khi đã trưởng thành

b)   Câu nói khẳng định: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những gì thân yêu, thiêng liêng nhất.

c)   Chân lí lớn của thời đại: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Phải chống lại mọi kẻ thù xâm lược, kể cả phải cầm vũ khi và hi sinh tính mạng.

d)  Vai trò nhân vật:

1. Cụ Mết “Quắc thước như một cây xà nu lớn” là hiện thân cho truyền thống thiêng liêng, biểu tượng cho sức mạnh tập hợp để nổi dậy đồng khởi.

2. Mai, Dít là thế hiện tại, trong Dít có Mai của thời trước và cóDít của hôm nay. vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng trong bão táp chiến tranh.

3. Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đưa cuộc chiến tới thắng lợi cuối cùng.

Bài tập 3: Hai hình tượng này không tách rời nhau mà gắn bó khăng khít với nhau. 

=>Rừng xà nu sẽ không thể trải mãi tới chân trời trong màu xanh bất diệt khi con người chưa thấm thía bài học “chúng nó đã càm súng mình phải cầm giáo”.

Bài tập 4: 

Đặc sắc, đậm đà chất sử thi hùng tráng. Chất sử thi toát lên qua đề tài, chủ đề, cốt truyện, nhân vật, hình ảnh thiên nhiên, các chi tiết nghệ thuật, giọng điệu, ngôn ngữ của tác phẩm:

1. Đề tài có ý nghĩa lịch sử: sự vùng dậy của dân làng Xô man chống Mỹ Diệm.

2. Rừng xà nu làm nền cho bức tranh về cuộc đấu tranh chống giặc.

3. Các nhân vật tiêu biểu được miêu tả trong bối cảnh trang nghiêm,  mang phong cách Tây Nguyên vừa mang phẩm chất của anh hùng thời đại.

4. Kết cấu vòng tròn: Mở đầu, kết thúc là hình ảnh của rừng xà nu, cùng với sự trở về của Tnú sau ba năm xa cách.

5. Cách trần thuật: kể bằng giọng điệu và ngôn ngữ sử thi.

6. Cảm hứng lãng mạn: tính lãng mạn thể hiện ở cảm xúc của tác giả bộc lộ trong lời trần thuật, thể hiện ở việc đề cao vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong thế đối lập với sự tàn bạo của kẻ thù.

Luyện tập

Bài tập: Viết một đoạn văn phát biểu suy nghĩ, cảm xúc của anh chị về đôi bàn tay của Tnú.

Bài tham khảo

Hình ảnh đôi bàn tay của Tnú mang đến những ấn tượng rất lớn trong lòng người đọc bởi nó mang nhiều lớp ý nghĩa.

Có thể nói đôi bàn tay ấy cũng có một cuộc đời, cuộc đời ấy giống như cuộc đời của  Tnú vậy. Cũng có những lúc anh hùng nhưng cúng phải chịu nhiều đau thương mất mát. Thế nhưng đến cuối cùng bàn tay ấy cũng giết chết biết bao nhiêu kẻ thù để báo thù cho tất cả những đau thương mà nó cũng như chủ nhân nó phải chịu.Trước hết đó là một bàn tay lành lặn. Bàn tay ấy đã cùng với Mai học chữ trong rừng. Bàn tay ấy đã nhanh nhẹn cầm những thư liên lạc vượt qua mọi gian nan và những vòng vây của giặc để mang đến cho những người cán bộ trong rừng. Qua đây ta thấy hình ảnh đôi bàn tay  của Tnú hiện lên thật sự rất đẹp, rất chắc chắn khi cầm thư và đồ tiếp tế.  Một bàn tay nhỏ nhắn như vậy mà có thể cầm biết bao nhiêu đồ như vậy, quả thật rất đáng khen. Không những thế ta còn thấy  được một người anh hùng Tnú tuy bé nhỏ nhưng đã mang sẵn bản chất anh hùng, bản chất sử thi. Bàn tay ấy không chỉ vậy mà còn gan góc cầm đá đập vào đầu của Tnú khi học không cho được cái chữ vào đầu. Theo như anh Quyết nói thì phải học cái chữ để có thể trở thành cán bộ được. Chính vì thế mà khi không học được, học chữ này thì quên mất chữ kia đôi bàn tay cầm  lấy đá đập đầu khiến cho máu chảy ròng ròng. Chính hình ảnh bàn tay ấy làm nổi bật lên hình ảnh người anh hùng Tây nguyên ngay từ bé đã mang một tư tưởng lớn của cách mạng, phải trở thành cán bộ cách mạng để cứu dân làng, cứu nước. Và khi không học được chữ sợ rằng mình không thể giúp ích cho đất nước nên Tnú mới dùng chính bàn tay của mình để trừng trị mình.Và chính đôi bàn tay ấy anh đã giết chết bao nhiêu là kẻ thù. 

Đề bài: Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành

Ngay từ tác phẩm đầu tay “Đất nước đứng lên”, Nguyên Ngọc đã cho thấy ông luôn có khuynh hướng vươn đến những vấn đề có ý nghĩa lớn lao với cộng đồng, dân tộc. Ở truyện “Rừng xà nu” cũng vậy. Tác giả đã nghiền ngẫm, lý giải, cắt nghĩa bằng hình tượng nghệ thuật về con đường mà dân tộc ta phải đi trong hoàn cảnh giặc đã cầm vũ khí uy hiếp, hủy hoại gia đình, quê hương. Đặc biệt, hình tượng rừng xà nu trong truyện được xây dựng vô cùng đặc sắc, trở thành một trong những biểu tượng tiêu biểu nhất trong cả tác phẩm nói riêng và các tác phẩm viết về Tây Nguyên thời chống Mỹ nói chung.

“Rừng xà nu” là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Tác phẩm được in trong tập “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Bối cảnh của thiên truyện là mảnh đất Tây Nguyên với những con người anh hùng, kiên trung, bất khuất.

Không phải ngẫu nhiên mà nhà văn lại chọn cây xà nu, rừng xà nu làm hình tượng xuyên suốt từ đầu đến cuối tác phẩm. Trước hết, vì đây là loài cây phổ biến ở vùng đất Tây Nguyên, là biểu tượng của thiên nhiên Tây Nguyên hùng vĩ. Nguyễn Trung Thành đã từng nói về loài cây này bằng những lời đắm say, ngưỡng mộ: “Tôi yêu say mê cây xà nu, ấy là một cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch. Mỗi cây cao vút, vạm vỡ ứa nhựa,...”. Bằng việc mở đầu và kết thúc bằng hình ảnh cây xà nu, rừng xà nu, tác giả đã gợi lên một bức tranh thiên nhiên hoang dại, nguyên sơ, giàu sức sống. Mặc khác, trong tác phẩm, nhà văn còn gần hai mươi lần nói đến “rừng xà nu”, “cây xà nu”, “nhựa xà nu”, “lửa xà nu”, “đuốc xà nu”… điều này cho thấy hình tượng cây xà nu chính là mạch nguồn xuyên suốt cả tác phẩm.

“Ít có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.

Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời.”

Đây là những dòng tả cảnh hiếm có, được làm nên bởi một ngòi bút tài hoa giỏi về dựng cảnh, vẽ hình. Những câu văn như thế không chỉ góp phần đem lại cho tác phẩm một thứ hương vị riêng biệt của Tây Nguyên mà còn có khả năng lôi cuốn người đọc vào bức tranh thiên nhiên chân thực, hùng vĩ của núi rừng giống như được tận mắt chứng kiến và cảm nhận.

Cây xà nu gắn bó mật thiết với đời sống sinh hoạt của người dân Tây Nguyên, thấm vào nếp nghĩ, cảm xúc và trở thành lá chắn để bảo vệ làng Xô Man trước đạn pháo quân thù.

“Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quện thành từng cục máu lớn.”

Cánh rừng xà nu trong đoạn văn được miêu tả là một cánh rừng “trong tầm đại bác”, ngày nào cũng bị bắn hai lần. Như vây, ngay trong câu đầu tiên của tác phẩm, Nguyên Ngọc đã dựng nên một sự sống trong tư thế đối mặt với cái chết, một sự sinh tồn đang đứng trước mối đe dọa của sự diệt vong. Cây xà nu, rừng xà nu trong tác phẩm vì thế còn là biểu tượng cho đau thương chứ không chỉ là hiện thân của vẻ đẹp. Thương tích mà rừng xà nu phải gánh chịu do đại bác của kẻ thù cũng tượng trưng cho những mất mát, đau thương mà dân làng Xô man và đồng bào Tây Nguyên phải chịu đựng trong chiến tranh.

Tuy nhiên, cảm hứng chủ yếu của những trang viết về cánh rừng xà nu ấy vẫn không phải là cảm hứng thương đau. Tác giả muốn cái cuối cùng còn lại trong tâm trí người đọc về rừng xà nu là ấn tượng về một rừng cây mà dù đại bác có không ngừng bắn phá vẫn kiên cường sống và hướng về ánh sáng. Cây xà nu trong truyện ngắn có vẻ đẹp và sức sống vô cùng mãnh liệt.

“Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng ít có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.”

Sức sống mãnh liệt của lớp lớp cây xà nu cũng chính là sức sống dẻo dai, kiên cường của biết bao thế hệ dân làng Xô Man thời chiến. Họ có thể hi sinh như anh Xút, bà Nhan, như Mai, có thể chịu nhiều tổn thương như Tnú nhưng cuối cùng, họ vẫn nối nhau đứng lên cầm vũ khí chống lại kẻ thù, hướng về mục tiêu bảo về buôn làng, đất nước, quê hương. Xà nu có cây già, cây trẻ, cây non thì người làng Xô Man cũng có ba thế hệ: thế hệ cụ Mết, thế hệ Tnú, Mai và thế hệ của bé Heng. Ba thế hệ với ba vẻ đẹp khác nhau nhưng đều mang một nét chung: vẻ đẹp của khát vọng tự do và ý chí kiên cường, bất khuất.

Có thể nói, hình tượng cây xà nu trong tác phẩm là một sáng tạo độc đáo của nhà văn Nguyễn Trung Thành. Nó nổi bật, xuyên suốt tác phẩm, vừa mang ý nghĩa tả thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Hình tượng cây xà nu cho thấy tác phẩm của Nguyên Ngọc thiết tha hướng về sự sống. Miêu tả về những tổn thương mà cây xà nu nói riêng, cộng đồng người Tây Nguyên nói chung phải chịu đựng chẳng qua chỉ để bày tỏ lòng khẩm phục và ca ngợi sức sống nồng nàn, bất khuất, bất diệt. Đấy là điều làm nên chất nhân văn sâu đậm trong thiên truyện ngắn.

Đề bài: Phân tích và cảm nhận về nhân vật Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu” (Nguyễn Trung Thành).

Bài tham khảo

Nếu Tây Bắc là vùng đất thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm của nhà văn Tô Hoài thì Tây Nguyên hùng vĩ lại luôn được ưu ái đặc biệt trong sáng tác của Nguyên Ngọc. Nguyên Ngọc yêu và gắn bó kì diệu với cả thiên nhiên, con người của mảnh đất này, nó cũng là lý do thôi thúc ông viết “Rừng xà nu”, truyện ngắn được xem như bản anh hùng ca của Tây Nguyên thời chống Mĩ. Một trong những thành công của tác phẩm này chính là tác giả đã xây dựng nên hệ thống nhân vật vô cùng độc đáo. Đặc biệt nhất chính là hình tượng Tnú, người thanh niên mang đầy đủ phẩm chất của vùng đất Tây Nguyên.

“Rừng xà nu” là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Tác phẩm được in trong tập “Trến quê hương những anh hùng Điện Ngọc”. Bối cảnh của thiên truyện là mảnh đất Tây Nguyên với những con người anh hùng, kiên trung, bất khuất. Và, hình tượng Tnú trong “Rừng xà nu” được đánh giá là một bước tiến mới trong sự nhận thức và biểu hiện những phẩm chất của một người anh hùng lí tưởng.

Trước hết, Tnú là chàng trai có hoàn cảnh bất hạnh và đáng thương nhưng lại vô cùng gan góc, dũng cảm, mưu trí. Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, lớn lên trong tình yêu thương của dân làng Xô man, dưới sự chở che của cánh rừng xà nu và những lời dạy bảo của từ Mết, Tnú đã sớm bộc lộ bản lĩnh, sự gan góc, kiên cường của mình. Lúc Tnú còn nhỏ, bọn giặc lùng bắt người làm cách mạng ráo riết, anh Xút, bà Nhan vì che giấu cộng sản nên bị chặt cổ, treo đầu. Nhưng điều đó không làm Tnú run sợ. Cậu bé dáng người nhỏ xíu khi đó vẫn xung phong làm liên lạc, truyền tin và đưa đón biết bao người cộng sản vượt suối, băng rừng trốn tránh sự lùng bắt của giặc. Bởi, trong lòng của Tnú luôn vang lên lời dạy của cụ Mết: “Cán bộ là Đảng. Đảng còn nước non này còn”. Tnú có cái đầu sáng lạ lùng trong việc tìm đường rừng, cậu “không thích lội nước chỗ êm cứ lựa chỗ thác mạnh mà bơi, vượt lên mặt nước, cưỡi lên thác băng băng như con cá kình” bởi theo Tnú “Qua chỗ nước êm thàng Mĩ – Diệm hay phục , qua chỗ nước mạnh nó không ngờ”. Tuy vậy, trong một lần chuyển thư của anh Quyết gửi về huyện, Tnú vẫn bị giặc bắt. Giữa lúc nguy cấp, Tnú vẫn bình tĩnh, nhanh trí nuốt lá thư vào bụng. Trước đòn roi tra tấn dã man của kẻ thù, cậu bé ấy vẫn không khai lấy nửa lời mà chỉ chỉ vào bụng mình dõng dạc: “cộng sản ở đây này”. Có thể thấy, dù còn rất nhỏ nhưng Tnú đã có những phẩm chất tiêu biểu của một người anh hùng, báo hiệu trước cho tương lai sẽ trở thành một người cộng sản xuất sắc.

Bên cạnh đó, Tnú còn có một trái tim yêu thương và lòng căm thù giặc sâu sắc. Cụ Mết đã nhận xét về Tnú rằng: “Nó là người Sa Trá mình, cha mẹ nó chết sớm, làng Xô Man này nuôi nó . Đời nó khổ nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta”. Được dân làng yêu thương, bảo bọc nên Tnú gắn bó với buôn làng, gắn bó với mảnh đất và cánh rừng xà nu bạt ngàn của nơi đây. Tnú giúp đỡ cách mạng, trở thành một người cộng sản cũng vì yêu thương và muốn bảo vệ quê hương khỏi nanh vuốt của kẻ thù. Tình yêu của Tnú còn thể hiện qua hành động xông ra bảo vệ mẹ con Mai, dù biết chắc hai bàn tay trắng của mình không thể chống lại súng của bọn thằng Dục. Mai và con anh bị giết chết ngay trước mắt. Ngọn lửa cháy trên thân thể không làm anh đau khổ bằng ngọn lửa cháy trong lòng. Giặc tàn phá quê hương, tàn phá thân thể và cướp đi cả gia đình anh. Đau đớn, hận thù làm Tnú nhận ra một chân lý: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo …” Chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới trả được thù nhà, nợ nước và bảo vệ quê hương. Vì vậy, Tnú gác lại bi kịch cá nhân, cầm súng trở thành người chiến sĩ cách mạng với tinh thần kỉ luật cao.

Đối với dân làng, Tnú là một biểu tượng cho sức mạnh, niềm tin và ý chí. Bên cạnh cụ Mết, người cha tinh thần, Tnú là hiện thân của những khát vọng vươn lên. Bởi ở anh một lời nói , một hành động đều có thể để lại một tầm ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và tinh thần của người dân Xô Man. Khi xây dựng nhân vật Tnú, Nguyễn Trung Thành đặc biệt nhấn mạnh đến chi tiết đôi bàn tay anh. Đó là một hình tượng mang tính đa nghĩa. Khi còn lành lặn, đó là đôi bàn tay đưa tin cho cán bộ, cần cù chẻ củi, phát nương, là đôi tay tình nghĩa, thủy chung che chở, bảo bọc mẹ con Mai và cả buôn làng. Khi bị thương, đôi bàn tay ấy lại trở thành bằng chứng cho tội ác dã man của kẻ thù. “Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc”, nhưng “Tnú không thèm, không thèm kêu van”.Ngọn lửa của tội ác dã man đã không làm lung lay tinh thần bất khuất, kiên cường của người thanh niên làng Xô man. Ngược lại, nó thổi bùng lên quyết tâm chiến đấu chống lại kẻ thù, giành lại quê hương, trả thù cho gia đình, cho bản thân của Tnú. Khi đó, lửa xà nu sẽ tắt trên bàn tay Tnú. Lửa xà nu chỉ còn soi xác giặc chết ngổn ngang. Nhựa xà nu sẽ lại cháy lên để hòa cùng tiếng chiêng trong đêm cả làng Xô man vùng dậy. Những kẻ ác sẽ phải đền tội bởi chính những dấu tích của tội ác mà chúng gây ra. Có thể nói, hình tượng đôi bàn tay là một trong những sáng tạo nghệ thuật vô cùng đặc sắc của tác giả. Nó trở thành một dấu ấn đầy ám ảnh trong tác phẩm và góp phần khắc họa nên số phận, tính cách của chính nhân vật Tnú.

Có thể nói, nghệ thuật xây dựng nhân vật đã góp phần làm nên thành công cho “Rừng xà nu”. Tác giả đã dựng nên một hệ thống nhân vật điển hình với những điểm chung mang tầm khái quát và những nét riêng thể hiện tính cách khác biệt. Tnú nói riêng và các nhân vật khác nói chung đều hiện lên chân thực, sinh động qua những chi tiết miêu tả về ngoại hình, lời nói, hành động.       

“Rừng xà nu” là tiếng nói của lịch sử và thời đại, gắn liền với những sự vận động, những biến cố có ý nghĩa trọng đại với toàn dân. Hình tượng Tnú, nhân vật trung tâm trong tác phẩm chính là hình tượng người anh hùng mà câu chuyện của đời anh là sự thể hiện đầy đủ nhất cho chân lí lịch sử: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”. Ở Tnú không có vấn đề tìm đường, nhận đường như anh hùng Núp hay A Phủ. A Phủ và Núp chỉ đến với cách mạng khi câu chuyện của đời mình đã đi vào phần kết. Trong khi đó, Tnú đã sống gần người cán bộ cách mạng là anh Quyết khi còn là một cậu thiếu niê. Tnú đã có những điều kiện mà các nhân vật anh hùng của miền núi trước đó còn chưa có hay chỉ có sau khi đã trải qua vô vàn đau khổ, gian truyên. Câu chuyện về Tnú được mở ra chính là từ chỗ câu chuyện về A Phủ hay Núp dần khép lại.

Tóm tắt tác phẩm Rừng xà nu

Bài tham khảo

Câu chuyện kể về dân làng Xô Man giữa những cánh rừng xà nu bạt ngàn, nằm trong tầm đại bác bắn phá của địch nhưng những cây xà nu ấy vẫn sống một cách kì diệu. Sau ba năm tham gia lực lượng cách mạng của Việt Minh, Tnú được nghỉ phép và trở về nhà thăm làng. Bé Heeng đón anh ở đầu cánh rừng xà nu. Tối hôm ấy, taị nhà Ưng, trong ánh lửa bập bùng, cả dân làng ngồi vây quanh nghe cụ Mết kể chuyện về cuộc đời Tnú. Tnú mồ côi, được dân làng Xô Man nuôi từ khi còn bé. Lớn lên, Tnú và Mai đi làm cách mạng: nuôi giấu cán bộ ngoài rừng, làm liên lạc, học chữ...Cùng lúc ấy, tin dân làng Xô Man chuẩn bị vũ khí, lực lượng để nổi dậy đến tai bọn lính Mĩ - ngụy, chúng đã giết anh Xút, bà Nhan để răn đe nhưng dân làng Xô Man vẫn trung thành với cách mạng. Trong một lần đi đưa thư, Tnú bị giặc bắt, tra tấn dã man nhưng anh quyết không khai rồi sau đó, anh vượt ngục, trở về làng tiếp tục làm cách mạng. Tnú và Mai yêu, lấy nhau rồi có một đứa con nhưng cả Mai và đứa con đã bị kẻ thù đánh cho đến chết ngay trước mắt Tnú. Tnú không cứu được mẹ con Mai mà còn bị giặc tầm nhựa xà nu cuốn lên mười đầu ngón tay rồi đốt. Trong đêm hôm ấy, dân làng Xô Man dưới sự chỉ huy của cụ Mết đã nổi dậy, giết chết bọn lính trong làng. Câu chuyện kết thúc bằng cuộc tiễn Tnú ở cửa rừng xà nu xanh ngát, bạt ngàn....

Giá trị nội dung và nghệ thuật 

Nội dung: Câu chuyện thứ nhất là câu chuyện về sự giác ngộ lí tưởng cách mạng và cuộc nổi dậy từ tự phát đến tự giác của dân làng Xô Man, với triết lí cách mạng "Chúng nó đã cầm súng thì mình phải cầm giáo". Câu chuyện thứ hai là câu chuyện về cuộc đời của Tnú - một người con của núi rừng Tây Nguyên, của bản làng Xô Man. Cuộc đời của Tnú là cuộc đời của biết bao nhiêu con người, cũng là hình ảnh biểu trưng cho cả đất nước Việt Nam đau thương mà quật cường đứng dậy trong cuộc đọ sức cam go với đế quốc Mĩ.

Nghệ thuật: Kể theo hình thức truyện lồng truyện. Xây dựng được không khí sử thi hào hùng kết giữa quá khứ, hiện tại và truyền thuyết. Xây dựng được những hình tượng đặc sắc mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Ngôn ngữ đặc sắc, mang đậm chất Tây Nguyên

Đề bài: Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành.

Dàn bài tham khảo

1. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm, khái lược về chủ nghĩa anh hùng cách mạng

2. Thân bài:

- Giới thiệu đôi nét về hoàn cảnh, bối cảnh của tác phẩm

- Khái niệm chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

- Chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện ở những nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược: nhân vật Tnú

- Lúc nhỏ: lúc học chữ, khi bảo vệ cán bộ…

- Khi trưởng thành: lúc mẹ con Mai mất, khi bị giặc đốt bàn tay…

- Chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu ác liệt:

- Được thể hiện gián tiếp qua rừng xà nu

- Hình ảnh dân làng Xô Man và sự tiếp nối của các thế hệ.

- Một số nét nghệ thuật tiêu biểu

3. Kết bài: Nhận xét, đánh giá vấn đề.