Ôn tập kiến thức sinh học 11 cánh diều bài 19: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

[toc:ul]

I. CÁC NHÂN TỐ BÊN TRONG ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

1. Di truyền

Hệ gene quy định đặc điểm sinh học đặc trưng cho loài.

Hệ gene quy định hiệu quả chuyển đổi thức ăn; tốc độ, giới hạn và thời gian sinh trưởng, phát triển.

Cơ chế điều khiển của hệ gene: các yếu tố phiên mã đặc hiệu → quyết định vị trí và thời điểm biểu hiện gene → điều khiển các quá trình sinh trưởng, phát triển ở động vật từ giai đoạn phôi thai.

2. Giới tính

Ở từng thời kì, quá trình sinh trưởng, phát triển giữa giới đực và giới cái không giống nhau do có sự khác biệt về hormone.

Sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng, phát triển cũng như thành phần các loại mô giữa giới đực và giới cái dẫn đến sự khác nhau khác nhau về kích thước. 

3. Hormone

Các hormone điều hòa sinh trưởng và phát triển của động vật bao gồm:

• Ở động vật không xương sống: juvenile, ecdysteroid.
• Ở động vật có xương sống: GH, thyroxine, testosterone, estrogen.

II. CÁC NHÂN TỐ BÊN NGOÀI ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 

Chế độ dinh dưỡng: là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của động vật qua các giai đoạn.

Điều kiện môi trường: bao gồm nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, hàm lượng O$_{2}$… ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất ở động vật.

Tác nhân gây bệnh: những tác nhân có hại trong không khí hoặc thức ăn như virus, vi khuẩn, nấm, kí sinh trùng… gây bệnh cho động vật dẫn đến kìm hãm quá trình sinh trưởng và phát triển, thậm chí gây tử vong hàng loạt.

III. ỨNG DỤNG KIẾN THỨC VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT VÀO THỰC TIỄN

Tác động đến nhân tố bên trong: di truyền, giới tính, hormone.

• Di truyền: chọn lọc và cải tạo giống vật nuôi, tư vấn di truyền thai kì…
• Giới tính: chọn lọc giới tính vật nuôi, thực hiện bình đẳng giới…
• Hormone: sử dụng hormone để kích thích sinh trưởng ở vật nuôi hoặc trị liệu bằng hormone ở người… 

Tác động đến nhân tố bên ngoài:

• Chế độ dinh dưỡng: chế độ dinh dưỡng hợp lí, bổ sung thêm vitamin, enzyme… đúng cách.
• Điều kiện môi trường: kiểm soát điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm… cho chuồng trại vật nuôi; nâng cao đời sống vật chất, ổn định quy mô dân số ở người.
• Tác nhân gây bệnh: vệ sinh chuồng trại, tiêm vaccine vật nuôi; bảo vệ môi trường, tiêm vaccine, luyện tập thể dục, thể thao đều đặn.