Văn học từ X – XIX có 3 đặc điểm lớn về nội dung
- Chủ nghĩa yêu nước: Sông núi nước Nam, Bình Ngô đại cáo, Hịch tướng sĩ, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc.
- Chủ nghĩa nhân đạo: Ghét chuột, Nhàn... (Nguyễn Bỉnh Khiêm), Chuyện người con gái Nam Xương, Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ), Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn, Đoàn Thị Điểm dịch), Cung oán ngâm khúc (Nguyễn Gia Thiều), thơ Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều (Nguyễn Du),
- Cảm hứng thế sự: Nguyễn Bỉnh Khiêm và những bài thơ về thói đời, Thượng kinh kí sự (Lê Hữu Trác), Vũ trung tùy bút (Phạm Đình Hổ), nông thôn trong thơ Nguyễn Khuyến, thành thị trong thơ Tú Xương