Giải địa lí 11 cánh diều mới Bài 19 Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên bang Nga

* Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Liên bang Nga:

• theo chiều bắc - nam từ khoảng vĩ độ 41o11'B đến khoảng vĩ độ 77o43'B, theo chiều đông - tây từ khoảng kinh độ 27oĐ đến khoảng kinh dộ 169o40'T.

• Lãnh thổ bao gồm phần lớn đồng bằng Đông Âu, toàn bộ Bắc Á và tỉnh Ca-li-nin-grat nằm biệt lập; kéo dài từ biển Ban-tích ở phía tây đến Thái Bình Dương ở phía đông, từ Bắc Băng Dương ở phía bắc đến Biển Đen và biển Ca-xpi ở phía nam.

• Liên Bang Nga giáp nhiều quốc gia với đường biên giới xấp xỉ chiều dài xích đạo: Ca-dắc-xtan, Mông Cổ, Trung Quốc, Nhật Bản

• Vùng biển rộng lớn thuộc Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương và các biển như: Ban-tích, Biển Đen, Ca-xpi

* Ảnh hưởng của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga:

• Lãnh thổ rộng lớn đã làm cho Liên bang Nga có thiên nhiên đa dạng, tài nguyên phong phú.
• Vị trí địa lí giáp với nhiều quốc gia, giáp biển là điều kiện thuận lợi để giao lưu, phát triển kinh tế -  xã hội
• Lãnh thổ rộng lớn cũng đặt ra các vấn đề cần quan tâm về phát triển kinh tế - xã hội giữa các vùng, các khu vực.

* Địa hình, đất :

• Phía Tây: Đồng bằng Đông Âu, Đồng bằng Tây Xibia và vùng trũng.
• Phía Đông: Phần lớn là núi và cao nguyên.
• Thuận lợi: Trồng cây lương thực, thực phẩm, chăn nuôi và phát triển kinh tế xã hội ở phía Tây.
• Khó khăn: Núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn ở phía Đông.

* Khoáng sản: Giàu có và đa dạng bậc nhất thế giới: dầu mỏ, khí tự nhiên, than đá, sắt, vàng, kim cương…

• Thuận lợi: Phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, năng lượng, luyện kim,...
• Khó khăn: phân bố chủ yếu ở vùng núi nên khó khai thác.

* Khí hậu: phân hóa đa dạng.

• Chủ yếu là ôn đới (80%).
• + Ngoài ra còn có khí hậu cận cực và cận nhiệt.
• + Thuận lợi: Phát triển nền nông nghiệp ôn đới.
• + Khó khăn: Khí hậu băng giá chiếm diện tích lớn.

* Sông hồ:

• Nhiều sông lớn: Vôn-ga. Ô-bi, Ê-nit-xây…
• Hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới.

- Phát triển giao thông vận tải, thủy diện và du lịch.

- Đóng băng về mùa đông, lũ lụt đầu mùa hạ.

* Sinh vật: Diện tích rừng đứng đầu thế giới, chủ yếu là rừng Tai-ga.

• Thuận lợi: Phát triển ngành lâm nghiệp, tạo ra nhiều cảnh quanh du lịch.
• Khó khăn: Quản lí, bảo vệ rừng.

* Biển: Có đường bờ biển dài trên 37 000km, vùng biển rộng thuộc Thái Bình Dương, Bắc Băng Dương và các vùng biển khác.

• Thuận lợi: Dọc bờ biển có nhiều địa điểm thuận lợi để xây dựng cảng, vùng biển rộng có sinh vật phong phú, dầu mỏ, khí tự nhiên,... là tiềm năng để phát triển kinh tế.
• Khó khăn: Nhiều vùng biển phía bắc bị đóng băng gây khó khăn cho khai thác.

* Một số đặc điểm về dân cư của Liên bang Nga:

• Dân số đông đứng thứ 9 trên thế giới (năm 2020).
• Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên rất thấp, có giá trị âm trong nhiều năm.
• Tỉ lệ dân số ở nhóm từ 65 tuổi trở lwn tăng, tuổi thọ trung bình là 73 tuổi (năm 2020)
• Cơ cấu dân số già.
• Mật độ dân số trung bình thấp (9 người/km2), dân cư phân bố không đều.
• Tỉ lệ dân thành thị cao (74,8 % năm 2010). Các đô thị chủ yếu thuộc loại nhỏ và trung bình.
• Có nhiều dân tộc (hơn 100 dân tộc), trong đó dân tộc Nga chiếm 80,9% tổng số dân.

* Ảnh hưởng của dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội:

- Thuận lợi:

• Mỗi dân tộc có truyền thống văn hóa, sản xuất khác nhau, tạo ra sự đa dạng văn hóa, truyền thống dân tộc, đồng thời là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội.

- Khó khăn:

• Dân số tăng chậm và cơ cấu dân số già đã gây khó khăn về nguồn lao dộng và làm tăng chi phí phúc lợi xã hội, gây áp lực cho nền kinh tế.
• Phân bố dân cư không đều gây trở ngại cho việc sử dụng lao động và khai thác lãnh thổ; nhiều vùng giàu tài nguyên nhưng thiếu lao động tại chỗ để khai thác.

* Một số đặc điểm xã hội nổi bật:

• Nền văn hóa của Liên bang Nga đa dạng và độc đáo, thể hiện trong kiến trúc, hàng thủ côcng mĩ nghệ, lễ hội, múa bale, âm nhạc truyền thống,...
• Trình độ học vấn của người dân khá cao, tỉ lệ biết chữ của người từ 15 tuổi trở lên đạt trên 99,4% (năm 2020).
• Liên bang Nga là một trong những quốc gia đứng đầu thế giới về nghiên cứu khoa học cơ bản. Giáo dục đào tạo được chú trọng phát triển với nhiều trường đại học danh tiếng.
• HDI của Liên bang Nga ở mức rất cao, năm 2020 là 0,830.

*  Tác động của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga:

• Những bản sắc dân tộc này đã đóng góp vào phát triển kinh tế đất nước, đặc biệt đối với ngành du lịch.
• Cung cấp nguồn nhân lực trình độ cao cho nền kinh tế.

Đặc điểm dân cư của LB Nga cũng đã tạo nên  những thuận lợi và gây ra những khó khăn nhất định cho việc phát triển kinh tế.

Về thuận lợi:

• Là nước có số dân đông nên có nguồn lao động dồi dào.

• Dân số có trình độ học vấn cao, tiếp thu nhanh các thiết bị, công nghệ khoa học.

• Dân cư đa dạng (100 dân tộc) nên đa dạng về hoạt động sản xuất trong kinh tế.

• Dân cư tập trung chủ yếu ở thành phố, thành thị nên tạo điều kiện phát triển mạnh cho các ngành công nghiệp và dịch vụ.

Về khó khăn:

• Dân số LB Nga đang có xu hướng giảm nên trong tương lai gần, đất nước này sẽ thiếu nguồn nhân lực lao động.

• Sự phát triển của các dân tộc chưa đồng đều nên gây cản trở trong việc thúc đẩy Nga trở lại thành một cường quốc kinh tế.

- Sơ đồ: 

Tham khảo:
Liên bang Nga đã đạt được nhiều thành tựu đáng chú ý trong lĩnh vực giáo dục, văn hóa và khoa học kỹ thuật. Dưới đây là một số số liệu và dữ liệu cụ thể:

1. Giáo dục:

• Hệ thống giáo dục: Nga có hệ thống giáo dục phổ thông rộng khắp, với hơn 55.000 trường học và trường đại học. Có khoảng 1,6 triệu sinh viên đăng ký học tại các trường đại học Nga.

• Chất lượng giáo dục: Nga đạt được thành tích ấn tượng trong các cuộc thi và kỳ thi quốc tế, như Olympic Toán học, Olympic Khoa học và Công nghệ, và Olympic Vật lý. Sinh viên Nga cũng đã đạt được nhiều thành công trong các lĩnh vực nghiên cứu và phát triển.

2. Văn hóa:

• Di sản văn hóa: Nga có nhiều di sản văn hóa được UNESCO công nhận, bao gồm Lâu đài Hermitage, Lâu đài Peterhof, và Lâu đài Vladimir-Suzdal. Các bảo tàng, nhạc viện và nhà hát Nga cũng có sự phát triển và đóng góp đáng kể vào nền văn hóa của đất nước.

• Văn hóa đương đại: Nga có một nền văn hóa đương đại sôi động, với sự phát triển của điện ảnh, âm nhạc pop và văn học hiện đại. Nghệ sĩ Nga như nhà văn Leo Tolstoy, nhà soạn nhạc Tchaikovsky và nghệ sĩ ballet Anna Pavlova đã được công nhận trên thế giới.

3. Khoa học và kỹ thuật:

• Nghiên cứu và phát triển: Nga có một lịch sử phong phú về nghiên cứu và phát triển khoa học, đặc biệt trong các lĩnh vực vũ trụ học, y học, toán học và vật lý. Có nhiều viện nghiên cứu và trung tâm nghiên cứu hàng đầu tại Nga, như Viện Bảo tàng Quốc gia Khoa học và Công nghệ.

• Công nghệ và inovasi: Nga đạt được những thành tựu đáng chú ý trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, viễn thông, khoa học vật liệu và năng lượng hạt nhân. Các công ty công nghệ Nga như Yandex, Kaspersky Lab và Rosatom đã trở thành các nhà lãnh đạo trong ngành của mình.

Những thành tựu trong lĩnh vực giáo dục, văn hóa và khoa học kỹ thuật đã mang lại sự phát triển và vinh quang cho Liên bang Nga. Đất nước này tiếp tục đầu tư vào nguồn lực và nỗ lực để nâng cao chất lượng giáo dục, bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, và thúc đẩy sự phát triển khoa học và công nghệ