Giải Địa lí 9 sách VNEN bài 2: Lao động việc làm và chất lượng cuộc sống

A. Hoạt động khởi động

Em yêu thích nghề gì? Tại sao? Hãy nói những dự định của em để sau này được làm nghề mà em yêu thích?

Trả lời:

* Nghề mà em yêu thích đó là nghề cô giáo tiểu học.

+ Sở dĩ em thích nghề cô giáo tiểu học vì em thích dạy các em nhỏ, thích vui chơi cùng với các em nhỏ. Đồng thời đó là nghề mà mẹ và bà ngoại đã gắn bó hàng chục năm nay. Được chứng kiến mẹ đứng lớp dạy bảo các học sinh từ những bài học đầu tiên em cảm thấy rất thích. 

+ Để thực hiện được ước mơ đó, bản thân em cần phải cô gắng trong học tập cũng như rèn luyện. Ngoài học trên lớp, em còn cố gắng học tập tìm hiểu thêm những môn năng khiếu như múa, hát, vẽ... để trau dồi thêm cho mình nhiều năng khiếu hơn để có thể thực hiện được ước mơ mà em cũng như mẹ em mong muốn....

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Tìm hiểu nguồn lao động

Đọc thông tin, phân tích biểu đồ hình 1,2 kết hợp với những hiểu biết của em, hãy:

- Trình bày đặc điểm cơ bản về nguồn lao động nước ta?

• Số lượng lao động
• Chất lượng lao động
• Cơ cấu lao động ở thành thị, nông thôn và cơ cấu phân theo trình độ đào tạo.

- Cho biết giải pháp để nâng cao chất lượng cuộc sống lao động nước ta?

Trả lời:

* Đặc điểm cơ bản về nguồn lao động nước ta:

+ Mỗi năm nước ta có thêm khoảng 1 triệu lao động -> dồi dào, tăng nhanh

+ Chất lượng nguồn lao động ngày càng được nâng cao.

+ Cơ cấu lao động ở nông thôn (69,3%) cao gấp đôi ở thành thị (30,7%), cơ cấu lao động chưa qua đào tạo chiếm tỉ lệ cao (70,1%).

* Giải pháp để nâng cao chất lượng cho lực lượng lao động nước ta là:

+ Mở các trung tâm đào tạo, hướng nghiệp, dạy nghề ở các địa phương.

+ Tư vấn lao động và tìm kiếm việc làm cho người lao động.

+ Có kế hoạch đào tạo hợp lí và có chiến lược đầu tư mở rộng đào tạo, dạy nghề.

2. Tìm hiểu về sử dụng lao động

Đọc thông tin, phân tích biểu đồ hình 3, kết hợp với những hiểu biết của bản thân, hãy nhận xét về tình hình sử dụng lao động và sự thay đổi cơ cấu lao động phân theo ngành kinh tế ở nước ta?

Trả lời:

Tình hình sử dụng lao động nước ta giai đoạn 2000 - 2014 là: Số lao động có việc làm ngày càng tăng, năm 2005 có 42,5 triệu người và đến năm 2014 tăng lên 52,7 triệu người. Tuy nhiên, phần lớn lao động nước ta tập trung ở khu vực nông - lâm - thủy sản.

* Cơ cấu lao động trong các ngành kinh tế giai đoạn 2000 - 2014 cũng đang thay đổi theo hướng tích cực. Cụ thể là:

+ Tỉ lệ lao động trong ngành nông-lâm-thủy sản giảm từ 65,1% xuống còn 46,3%

+ Tỉ lệ lao động trong ngành công nghiệp xây dựng tăng nhẹ từ 13,1% lên 21,4%

+ Tỉ lệ lao động trong ngành dịch vụ tăng khá nhanh từ 21,8% lên 32,3%.

3. Tìm hiểu vấn đề việc làm

Đọc thông tin, kết hợp với những hiểu biết của em, hãy:

- Trình bày thực trạng vấn đề việc làm ở nước ta hiện nay?

- Đề xuất các giải pháp để giải quyết vấn đề việc làm?

Trả lời:

* Thực trạng vấn đề việc làm của nước ta hiện nay đó là:

+ Hiện nay, tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm ở nước ta đã giảm nhưng vẫn còn ca (2,4% năm 2014).

+ Tỉ lệ thiếu việc làm chủ yếu ở khu vực nông thôn (2,9% năm 2014)

+ Tỉ lệ thất nghiệp diễn ra chủ yếu ở thành thị (3,4% năm 2014)

* Các giải pháp giải quyết vấn đề việc làm:

+ Phân bố lại dân cư và lao động giữa các vùng.

+ Đa dạng hoá các hoạt động kinh tế ở nông thôn. 

+ Phát triển hoạt động công nghiệp, dịch vụ ở các đô thị.

+ Đa dạng hoá các loại hình đào tạo, đẩy mạnh hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề, giới thiệu việc làm.

4. Tìm hiểu chất lượng cuộc sống

Đọc thông tin, kết hợp những hiểu biết của em, hãy:

- Nêu những thành tựu đáng kể và hạn chế trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân ở nước ta trong những năm qua?

- Liên hệ thực tế những thay đổi về chất lượng cuộc sống ở địa phương mình?

Trả lời:

* Những thành tựu và hạn chế trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân ở nước ta trong những năm qua:

- Thành tựu:

• Tỉ lệ người lớn biết chữ đạt 94,7% (năm 2014).
• Mức thu nhập bình quân trên đầu người gia tăng( 440USD/ người/ năm - năm 2002)
• Người dân được hưởng các dịch vụ xã hội ngày càng tốt hơn ( y tế, phúc lợi xã hội, nhà ở...)
• Tuổi thọ bình quân tăng (73 tuổi năm 2014).
• Tỉ lệ tử vong, suy dinh dưỡng của trẻ em ngày càng giảm, nhiều dịch bệnh được đẩy lùi....

- Hạn chế: chất lượng cuộc sống vẫn đang còn chênh lệch giữa các vùng nông thôn và thành thị , giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội.

* Liên hệ thực tế về những thay đổi chất lượng cuộc sống ở địa phương em: Quê nội em ở Nghệ An một mảnh đất nghèo khó, trong dịp hè vừa rồi em được về thăm quê, em cảm thấy quê hương đã đổi mới đi nhiều, đời sống của người dân ngày càng được nâng cao rõ rệt.

- Điều này thể hiện ở:

+ Tỉ lệ hộ đói nghèo ở nơi đây đang ngày một giảm đi.

+ Các hệ thống đường quốc lộ, bệnh viện huyện, trạm y tế xã được nâng cấp, tu sửa đảm bảo cho việc chăm sóc sức khỏe người dân.

+ Việc làm đồng áng cũng trở nên dễ dàng hơn nhờ có máy cày, máy gặt.

+ Các hoạt động thể dục, thể thao, văn hóa văn nghệ ngày càng nhiều hơn, thu hút đông đảo người dân tham gia.

+ Thay vì vứt rác bừa bãi thì giờ đây ai cũng có thùng rác riêng của mình, mỗi chiều thứ 6 lại có xe rác đi thu gom để xử lí.....

C. Hoạt động luyện tập

Câu 1. Tại sao giải quyết việc làm đang là vấn đề xã hội gay gắt ở nước ta? Giải quyết tốt việc làm sẽ có những tác động tích cực như thế nào tới sự phát triển kinh tế - xã hội?

Trả lời:

* Giải quyết việc làm đang là vấn đề gay gắt của nước ta vì:

+ Nguyên nhân khách quan, nước ta là nước đông dân, xếp thứ 8 ở khu vực châu Á. Mỗi năm, cả nước cung cấp thêm khoảng 1 triệu lao động. Lao động ngày càng tăng, trong khi đó nền kinh tế còn phát triển chậm, không thể đáp ứng và giải quyết hết số lượng lao động.

=> Vì vậy, mỗi năm số lao động thất nghiệp và thiếu việc làm lại tăng lên và trở thành bài toán nan giải cho đất nước. Bên cạnh đó, nguyên nhân chủ quan là nguồn lao động nước ta có trình độ kém, tỉ lệ chưa qua đào tạo cao nên không đáp ứng được nhu cầu của thị trường.....

* Giải quyết tốt việc làm sẽ có những tác động tích cực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Đó là:

+ Tạo ra sự ổn định xã hội bởi thất nghiệp tăng sẽ làm nảy sinh tệ nạn xã hội, gây bất ổn về chính trị ; thất nghiệp đồng hành với đói nghèo. 

+ Giảm gánh nặng đối với các chính sách về bảo trợ xã hội ( trợ cấp thất nghiệp...), an ninh xã hội.. 

+ Ngoài ra chính sách lao động và việc làm có mối quan hệ biện chứng với chính sách kinh tế-xã hội khác, đặc biệt là chính sách giáo dục-đào tạo, chính sách cơ cấu kinh tế, an ninh xã hội... 

Câu 2. Cho bảng số liệu sau:

Cơ cấu lao động phân theo thành phần kinh tế ở nước ta, giai đoạn 2000 - 2014

- Nhận xét về sự thay đổi cơ cấu lao động phân theo thành phần kinh tế nước ta giai đoạn trên?

- Nêu ý nghĩa của sự thay đổi đó?

Trả lời:

* Nhận xét về sự thay đổi cơ cấu lao động phân theo thành phần kinh tế nước ta giai đoạn 2000 - 2014:

+ Cơ cấu lao động tăng tỉ lệ thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và giảm tỉ lệ thành phần kinh tế nhà nước, ngoài nhà nước.

• Thành phần kinh tế nhà nước giảm từ 11,7% xuống 10,4%
• Thành phần kinh tế ngoài nhà nước giảm từ 87,3% xuống 85,7%
• Thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng từ 1,0% lên 3,9%.

+ Tỉ lệ lao động phân theo thành phần kinh tế ngoài nhà nước vẫn chiếm tỉ lệ cao (85,7% năm 2014) và đóng vai trò quan trọng.

* Ý nghĩa của sự thay đổi:

+ Cơ cấu sử dụng lao động ở các thành phần kinh tế có sự thay đổi theo hướng tích cực. Điều này phản ánh sự phát triển của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế ở nước ta, đa dạng hóa các thành phần kinh tế và mở rộng hợp tác, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.

+ Tạo điều kiện sử dụng hợp lí nguồn lao động, góp phần giải quyết việc làm.

D-E. Hoạt động vận dụng- Tìm tòi mở rộng

Hiện nay ở nước ta số người thất nghiệp còn nhiều, thông qua kiến thức đã học, em có định hướng gì cho tương lai, nghề nghiệp của mình?

Trả lời:

     Mỗi người có một định hướng tương lai cho bản thân, tùy thuộc vào đình độ, năng lực của mình. Riêng bản thân em, định hướng tương lai em mong muốn được trở thành một chiến sĩ công an. Bởi đó là ước muốn từ lâu của em và cũng là mong muốn mà bố em muốn em theo đuổi.  Hằng ngày được sinh sống và học tập cùng với bố giúp em hiểu và nhận ra nhiều điều về công việc của một chiến sĩ công an. Mặc dù vất vả, khó khăn nhưng đó là nghề cao cả, thiêng liêng mà nhiều người mong muốn nhưng không thực hiện được. Chính vì vậy, để thực hiện được ước mơ đó, từ lâu, em đã cố gắng học tập, rèn luyện thể chất, rèn luyện nhân phẩm để cố gắng thi đậu vào trường học viện cảnh sát.