Giải kinh tế pháp luật 10 CTST bài 18: Hệ thống pháp luật và văn bản pháp luật Việt Nam.

Câu hỏi trong bài học:

1. Em hãy quan sát hình dưới đây và thực hiện yêu cầu.

- Em hãy chia sẻ hiểu biết về một trong năm văn bản trên.

Trả lời:

• Hiến pháp:

- Là một hệ thống cao nhất của pháp luật quy định những nguyên tắc chính trị căn bản và thiết lập thủ tục, quyền hạn, trách nhiệm của một chính quyền.

- Các thực thể phi chính trị, dù hợp thể hay không, cũng có hiến pháp. Các thực thể này gồm các đoàn thể và các hội tình nguyện.

- Hiến pháp là đạo luật cơ bản nhất của một nhà nước, nó thể hiện ý chí và nguyện vọng của tuyệt đại đa số nhân dân tồn tại ở trong hoặc ngoài nhà nước đó, nhưng vẫn là nhân dân thuộc nhà nước đó.

• Luật tố tụng dân sự:

- Luật tố tụng dân sự là ngành luật có vị trí quan trọng trong hệ thống pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Luật tố tụng dân sự quy định những vấn đề về trình tự, thủ tục giải quyết vụ việc dân sự và thi hành án dân sự bảo đảm cho việc giải quyết vụ án dân sự được nhanh chóng, chính xác, công minh và đúng pháp luật, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân; giáo dục mọi người ý thức tôn trọng và tự giác tuân theo pháp luật và góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

• Luật hình sự: Luật Hình sự là một ngành luật trong hệ thống pháp luật của Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm hệ thống các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành, xác định những hành vi nào nguy hiểm cho xã hội là tội phạm, đồng thời quy định hình phạt đối với các tội phạm.

• Luật Tố tụng hình sự: hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình khởi tố, điều tra, xét xử và thi hành án hình sự.

2. Em hãy quan sát sơ đồ, đọc trường hợp và trả lời câu hỏi.

Trường hợp:

Khi thảo luận về hệ thống pháp luật, bạn A, học sinh lớp 10C có quan điểm:

- Hệ thống pháp luật là toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành.

Bạn B không đồng ý mà cho rằng:

- Hệ thống pháp luật là tổng thể các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành.

Thấy 2 bạn tranh luận vẫn chưa thể thuyết phục nhau, cô giáo liền nói:

- Thực ra, quan điểm của A và B đều đúng nhưng chưa đầy đủ. Hệ thống pháp luật là tổng thể các quy phạm pháp luật có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, được phân định thành chế định pháp luật và các ngành luật; được thể hiện trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành theo trình tự, thủ tục nhất định.

Câu hỏi:

Hệ thống pháp luật cấu thành từ những yếu tố nào? Cho ví dụ minh hoạ từng yếu tố.

Trả lời:

Hệ thống pháp luật cấu thành từ các yếu tố: ngành luật; Chế định pháp luật; Quy phạm Luật.

=> Ví dụ:

+ Ngành luật: Luật Hiến pháp; Luật Nhà nước: Luật Hành chính; Luật tố tụng hình sự;...

+ Chế định pháp luật: Hiến pháp; Các bộ luật; Nghị quyết, Nghị định của Chính phủ, Quốc Hội

+ Quy phạm pháp luật: Quy phạm pháp luật hình sự; Quy phạm phsp luật dân sự; Quy phạm pháp luật hành chính;...

3. Em hãy quan sát bảng dưới đây và trả lời câu hỏi.

- Hệ thống pháp luật Việt nam có bao nhiêu ngành luật và đó là những ngành luật nào?

- Em có những hiểu biết gì về một trong các ngành luật kể trên?

Trả lời:

- Hệ thống pháp luật Việt Nam có 12 ngành luật, đó là các ngành luật: Luật Hiến pháp; Luật Hành chính; Luật Hình sự; Luật Tố tụng hình sự; Luật Dân sự; Luât Tố tụng dân sự; Luật Hôn nhân và gia đình; Luật Kinh tế; Luật Tài chính; Luật Ngân hàng; Luật Đất đai; Luật lao động;

- Luật Hành chính:

+ là ngành luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động quản lí hành chính nhà nước.

+ chính quy định việc tổ chức các cơ quan nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành - điều hành; quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan đó và của cán bộ, nhân viên cũng như của các cơ quan, tổ chức nhà nước, xã hội và công dân trong lĩnh vực quản lí nhà nước

+ bao gồm không chỉ những luật lệ về tổ chức và hoạt động của các cơ quan quản lí hành chính nhà nước, các công sở, về các quy tắc trật tự, an ninh, an toàn xã hội, mà còn cả những chế định ngày càng phát triển vạ quản lí kinh tế - văn hoá, xã hội, về những quan hệ giữa Nhà nước và các tổ chức, đơn vị kinh tế, tập thể và cá nhân.

4. Em hãy quan sát bảng, đọc thông tin sau đây và trả lời câu hỏi

• THÔNGTIN. 

Điều 2: Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2020 quy định: “Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định trong Luật này” Như vậy, văn bản quy phạm pháp luật phải do các cơ quan có thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật. Nội dung các văn bản quy phạm pháp luật chứa đựng các quy phạm pháp luật, được áp dụng nhiều lần trong đời sống xã hội.

- Theo em, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam được cấu trúc như thế nào?

Trả lời:

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam chứa vác quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định của pháp luật, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau về nội dung, hiệu lực pháp lí.

Tình huống.

Trong giờ học môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, giáo viên yêu cầu học sinh lấy ví dụ để phân biệt văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật. A xung phong phát biểu:

- Thưa cô, quyết định xử phạt hành chính là văn bản quy phạm pháp luật ạ.

B trả lời:

- Thưa cô, theo em quyết định xử phạt vi phạm hành chính không phải là văn bản quy phạm pháp luật mà là văn bản áp dụng pháp luật. Vì đây là văn bản chứa đựng các quy tắc xử sự cá biệt được ban hành dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật, có nội dung áp dụng đối với cá nhân, tổ chức xác định được thực hiện 1 lần trong thực tiễn.

Cả hai tranh luận khá sôi nổi những vẫn chưa tìm được câu trả lời thoả đáng.

- Em đồng ý với ý kiến của A hay B? Vì sao?

- Theo em, làm thế nào để phân biệt văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật?

Trả lời:

- Em đồng ý với ý kiến của B vì quyết định xử phạt hành chính mang tính chất cá biệt đối với những quan hệ cụ thể, cá biệt nhằm xác định quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức nhất định.

- Phân biệt văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật:

5. Em hãy quan sát hành vi được mô tả trong các bức tranh dưới đây và trả lời câu hỏi.

- Học sinh trung học phổ thông nên có thái độ như thế nào đối với những hành vi vi phạm pháp luật?

Trả lời:

- Học sinh THPT nên tìm hiểu và nghiêm túc chấp hành những quy định của pháp luật như: đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông; chấp hành quy định của Luật Giao thông đường bộ; Thực hiện nghĩa vụ quân sự; Đi bầu cử khi đủ tuổi theo luật định;... Bên cạnh đó, cần có thái độ quyết liệt, lên án, tố cáo những hành vi vi phạm pháp luật. Tuyên truyền những hiểu biết về pháp luật của mình để nâng cao hiểu biết, ý thức cho những người xung quanh.