Ngày soạn:…/…/…
Ngày dạy:…/…/…
BÀI 20: KINH TẾ LIÊN BANG NGA
- MỤC TIÊU
- Kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
- Trình bày được tình hình phát triển các ngành kinh tế và đặc điểm nổi bật của một số vùng kinh tế.
- Năng lực
Năng lực chung:
- - Năng lực giao tiếp và hợp tác: trao đổi, thảo luận để thực hiện các nhiệm vụ học tập.
- - Năng lực tự chủ và tự học: chủ động tìm kiếm, chọn lọc thông tin đối với từng nhiệm vụ học tập.
- - Giải quyết vấn đề và sáng tạo: phát hiện và làm rõ các vấn đề trong từng nhiệm vụ học tập.
Năng lực địa lí:
- Nhận thức khoa học Địa lí: Trình bày tình hình phát triển các ngành kinh tế và đặc điểm của một số vùng kinh tế ở Liên bang Nga.
- Sử dụng các công cụ Địa lí học: Khai thác kiến thức từ bản đồ, biểu đồ, bảng số liệu để tìm hiểu về kinh tế Liên bang Nga.
- Phẩm chất:
- Chăm chỉ và có trách nhiệm với nhiệm vụ học tập được giao.
- Trung thực trong học tập.
- THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Đối với giáo viên
- SGK, SGV Địa lí 11.
- Máy tính, máy chiếu.
- Bản đồ phân bố một số trung tâm công nghiệp và một số ngành công nghiệp của Liên bang Nga năm 2020.
- Bản đồ phân bố nông nghiệp của Liên bang Nga năm 2020.
- Biểu đồ cơ cấu sản lượng điện của Liên bang Nga năm 2020.
- Tranh ảnh, video clip và số liệu liên quan đến kinh tế của Liên bang Nga.
- Đối với học sinh
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
- HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu:
- Cung cấp thông tin, tạo kết nối giữa kiến thức của HS về kinh tế của Liên bang Nga với nội dung bài học.
- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của người học.
- Nội dung:
- GV tổ chức trò chơi: Nhanh như chớp cho HS, HS trả lời những câu hỏi liên quan đến vấn đề kinh tế của Liên bang Nga được học từ cấp dưới.
- Sản phẩm:
- Câu trả lời của HS về trò chơi: Nhanh như chớp
- Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi: Nhanh như chớp – trả lời các câu hỏi liên quan đến vấn đề kinh tế của Liên bang Nga được học từ lớp cấp dưới.
- GV phổ biến luật trò chơi:
+ Lớp chia thành hai đội tương ứng với hai dãy lớp, mỗi đội sẽ giành quyền trả lời câu hỏi từ GV.
+ Nếu trả lời đúng thì đội đó được 10 điểm, nếu trả lời sai phải nhường quyền trả lời cho đội còn lại.
- GV lần lượt nêu câu hỏi:
Câu 1: Liên bang Nga là nước đầu tiên:
- đưa người lên sao Hỏa.
- đưa người đến châu Nam Cực.
- đưa người lên vũ trụ.
- thử vũ khí hạt nhân.
Câu 2: Lịch sử ngành công nghiệp nào của Liên bang Nga là lâu đời?
- Ngành công nghiệp dầu khí.
- Ngành công nghiệp hạt nhân.
- Ngành công nghiệp quốc phòng.
- Ngành công nghiệp – vụ trụ.
Câu 3: Những hình ảnh dưới đây nói đến địa điểm du lịch nổi tiếng nào của Nga?
- Quảng trường Đỏ
- Cung điện mùa Đông.
- Phố cổ Arbat.
- Thị trấn Sochi.
Câu 4: Vệ tinh nhân tạo đầu tiên của Nga phóng thành công vào không gian mang tên gọi gì?
- Thần Châu.
- Spút – ních.
- Phương Đông.
- Sa – I – uz 37.
Câu 5: Ngành công nghiệp mà Liên bang Nga hợp tác với Việt Nam là:
- Ngành công nghiệp năng lượng
- Ngành công nghiệp khai thác khoáng sản.
- Ngành công nghiệp vũ trụ.
- Ngành công nghiệp luyện kim.
Câu 6: Công trình năng lượng nào của Việt Nam được Nga hỗ trợ, thiết kế?
- Nhà máy thủy điện Sơn la.
- Nhà máy thủy điện Lai Châu.
- Nhà máy thủy điện Hòa Bình
- Nhà máy thủy điện Hàm Thuận – Đa Mi.
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS liên hệ thực tế, hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.
- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt trả lời trả lời những câu hỏi.
- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.
Câu hỏi | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Đáp án | C | D | A | B | A | C |
- GV kết luận và dẫn dắt HS vào bài học: Liên bang Nga có ngành công nghiệp phát triển, công nghiệp ngày càng được hiện đại hóa, ngành dịch vụ đa dạng và có nhiều vùng kinh tế khác nhau. Các ngành kinh tế của Liên bang Nga phát triển như thế nào? Liên bang Nga có những vùng kinh tế quan trọng nào và chúng có đặc điểm ra sao? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài ngày hôm nay – Bài 20: Kinh tế Liên bang Nga.
- HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Các ngành kinh tế
- Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được tình hình phát triển các ngành kinh tế của Liên bang Nga.
- Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo 6 nhóm, khai thác Hình 20.1 – 20.4, Bảng 20.1 – 20.2, mục Em có biết, thông tin mục I SGK tr.94 - 99 và hoàn thành Phiếu học tập số 1, 2, 3:
- Trình bày tình hình phát triển của các ngành công nghiệp Liên bang Nga.
- Trình bày tình hình phát triển của ngành nông nghiệp Liên bang Nga.
- Trình bày tình hình phát triển của ngành dịch vụ Liên bang Nga.
- Sản phẩm: Phiếu học tập số 1, 2, 3 của HS và chuẩn kiến thức của GV.
- Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV chia HS trong lớp thành 6 nhóm và giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: + Nhóm 1 + 2: Khai thác Hình 20.1, 20.2, thông tin mục I.1 SGK tr. 94 – 96 và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Trình bày tình hình phát triển của ngành công nghiệp Liên bang Nga (Hình ảnh 20.1 – 20.2 đính kèm phía dưới Hoạt động 1): PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 Dựa vào Hình 20.1 – 20.2, hãy hoàn thành thông tin về ngành công nghiệp của Liên bang Nga vào bảng sau: SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP LIÊN BANG NGA - Vai trò: …………………………………………………………….. Các ngành | Tình hình phát triển | Phân bố | | | |
|
+ Nhóm 3 + 4: Khai thác Hình 20.3 và Bảng 20.1, thông tin mục I.2 SGK 96 - 97 và hoàn thành Phiếu học tập số 2: Trình bày tình hình phát triển của ngành công nghiệp Liên bang Nga (Hình 20.3 và bảng 20.1 đính kèm phía dưới Hoạt động 1): PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Dựa vào Hình 20.3, Bảng 20.1, hãy hoàn thành thông tin về ngành nông nghiệp của Liên bang Nga vào bảng sau: SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CỦA NGÀNH NÔNG NGHIỆP LIÊN BANG NGA - Vai trò: ………………………………………………………………... Các ngành | Phát triển | Phân bố | Nông nghiệp | | | Lâm nghiệp | | | Thủy sản | | |
|
+ Nhóm 5 + 6: Khai thác Bảng 20.2, Hình 20.4 thông tin mục I.3 SGK tr.98 - 99 và hoàn thành Phiếu học tập số 3: Trình bày sự phát triển các ngành dịch vụ của Liên bang Nga (Hình 20.4 và Bảng 20.4 được đính kèm phía dưới Hoạt động 1). PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 Dựa vào Bảng 20.2, Hình 20.4, hãy hoàn thành thông tin về dịch vụ Hoa Kỳ vào bảng sau: SỰ PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH DỊCH VỤ CỦA LIÊN BANG NGA - Vai trò: ……………………………………………………………….. Các ngành | Sự phát triển | Giao thông vận tải | | Bưu chính viễn thông | | Du lịch | | Thương mại | | Tài chính ngân hàng | |
|
- GV cung cấp thêm cho HS quan sát thêm hình ảnh, video liên quan đến các ngành kinh tế của Liên bang Nga (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1). - GV mở rộng kiến thức, hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.94: Liên bang Nga là thành viên trụ cột cho kinh tế Liên Xô. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thảo luận theo nhóm, khai thác hình ảnh, thông tin trong mục, sưu tầm thêm thông tin từ sách, báo, internet, hoàn thành Phiếu học tập số 1, 2, 3. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện ba nhóm trình bày kết quả thảo luận theo Phiếu học tập số 1, 2, 3. - GV yêu cầu ba nhóm còn lại nhận xét, bổ sung hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn. Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận: Các ngành kinh tế nông – lâm – thủy, công nghiệp và dịch vụ đều đang giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế của Liên bang Nga. Mỗi ngành đều phát triển đa dạng và giúp Nga khẳng định vị thế của mình trên bản đồ kinh tế thế giới. - GV chuyển sang Hoạt động mới. | I. Các ngành kinh tế Kết quả Phiếu học tập số 1, 2, 3 đính kèm phía dưới Hoạt động 1 |
Bảng 20.1. Sản lượng thủy sản của Liên bang Nga giai đoạn 2000 – 2020 Năm Sản lượng | 2000 | 2010 | 2020 | Đánh bắt | 4 027,4 | 4 075,8 | 5 081,0 | Nuôi trồng | 77,1 | 121,0 | 219,2 |
(Nguồn: FAO, 2022) Bảng 20.2. Trị giá xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của Liên bang Nga giai đoạn 2000 – 2020 (Đơn vị: tỉ USD) Năm Trị giá | 2000 | 2010 | 2015 | 2020 | Xuất khẩu | 114,4 | 44,5 | 391,4 | 381,0 | Nhập khẩu | 62,4 | 322,4 | 281,6 | 304,6 |
(Nguồn: WB,2022) HÌNH ẢNH LIÊN QUAN ĐẾN CÁC NGÀNH KINH TẾ LIÊN BANG NGA Cánh đồng lúa mì sắp thu hoạch ở Nga Ngũ cốc đến mùa thu hoạch của Nga Video: https://www.youtube.com/watch?v=uiyAFz3pw80 Ngành công nghiệp đóng tàu Nga Ngành công nghiệp dầu khí Nga Video: https://www.youtube.com/watch?v=wfGgCEFA_Zo Siêu thị Maganit Cảng Xanh Pê – téc - bua Sân bay quốc tế Domodedovo Tàu điện ngầm Moskva |
KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Nhóm:… Dựa vào Hình 20.1, 20.2, hãy hoàn thành thông tin về ngành công nghiệp Hoa Kỳ vào bảng sau: SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NGÀNH CÔNG NGHIỆP LIÊN BANG NGA - Vai trò: giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế Liên bang Nga, chiếm tỉ trọng lớn. Cơ cấu công nghiệp đa dạng, gồm các ngành truyền thống và các ngành hiện đại. Ngành công nghiệp | Tình hình phát triển | Phân bố | Công nghiệp khai thác than | - Liên bang Nga là nước khai thác than đứng thứ năm trên thế giới, chiếm khoảng 5,2% sản lượng khai thác than của thế giới (2020) - Là một trong những quốc gia xuất khẩu than đứng hàng đầu thế giới. | Than được khai thác nhiều nhất ở Xi – bia và Viễn Đông | Công nghiệp khai thác dầu khí | Liên bang Nga có sản lượng khai thác dầu mỏ chiếm khoảng 12,5% và khí tự nhiên chiếm 16,6% tổng sản lượng thế giới (2020) | Ngành này tập trung nhiều ở Xi – bia, ven biển Ca – xpi… | Công nghiệp khai thác quặng kim loại | - Liên bang Nga khai thác nhiều quặng kim loại. - Là một trong số các quốc gia đứng hàng đầu về sản xuất vàng và quặng sắt. | Khai thác vàng tập trung ở Xi – bia, khai thác quặng sắt tập trung ở U – ran, vùng phía nam Mát – xcơ - va | Công nghiệp điện lực | - Cơ cấu đa dạng (gồm nhiệt điện, thủy điện, điện nguyên tử…) - Sản lượng điện cao và chiếm khoảng 4 % sản lượng điện toàn thế giới. | - Tập trung chủ yếu ở Nô – vô – xi – biếc, Mát – xcơ – va, Xanh Pê – téc – bua… | Công nghiệp luyện kim | -Phát triển ở Liên bang Nga từ rất sớm. - Liên bang Nga đứng thứ tư thế giới về xuất khẩu thép. | Các trung tâm luyện kim lớn: Man – hi – tơ – góoc, E – ca – ten – ri – bua… | Công nghiệp hàng không vũ trụ | - Cường quốc thế giới về hàng không vũ trụ. - Quốc gia có nhiều tên lửa phóng lên quỹ đạo từ chính sân bay vũ trụ ở lãnh thổ đất nước. - Có nhiều viện nghiên cứu khoa học, văn phòng thiết kế, nhà máy chế tạo… | Trung tâm công nghiệp hàng không vũ trụ lớn là Mát – xcơ – va. | Công nghiệp đóng tàu | - Ngành truyền thống. - Đóng góp nhiều loại tàu khác như: tàu ngầm, tàu sân bay, tàu phá băng điện tử… | Trung tâm đóng tàu lớn nhất là Vla – đi – vô – xtốc. | Công nghiệp thực phẩm | - Phát triển mạnh, sản xuất nhiều mặt hàng xuất khẩu như: khoai tây, rau quả,… | Trung tâm lớn là Mát – xcơ – va, Xanh pê – téc – bua… |
|
KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Nhóm:…. Dựa vào Hình 20.3, Bảng 20.1, hãy hoàn thành thông tin về ngành nông nghiệp của Liên bang Nga vào bảng sau: SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NGÀNH NÔNG NGHIỆP LIÊN BANG NGA - Vai trò: phát triển và hiện đại hóa, sử dụng nhiều máy móc hiện đại, áp dụng khoa học kĩ thuật công nghệ tiên tiến tạo ra khối lượng sản phẩm lớn. Ngành kinh tế | Sự phát triển | Phân bố | Nông nghiệp | - Diện tích chiếm khoảng 13,2% diện tích đất tự nhiên của cả nước. - Hình thức tổ chức sản xuất chủ yếu là: trang trại doanh nghiệp, trang trại cá thể và hộ gia đình. - Cây trồng: lúa mì, củ cải đường, khoai tây, lúa mạch… - Các loại gia súc: bò, cừu, lợn. tuần lộc.. - Liên bang Nga là nước xuất khẩu lúa mì lớn nhất thế giới. | Sản xuất nông nghiệp tập trung chủ yếu ở đồng bằng Đông Âu và phía nam đồng bằng Tây – Xi – bia. | Lâm nghiệp | - Đứng đầu thế giới về xuất khẩu gỗ. - Gỗ và các sản phẩm liên quan đến gỗ chiếm khoảng 3% tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu. - Hạn chế xuất khẩu các loại gỗ quý, kiểm soát việc khai thác rừng, phòng chống cháy rừng, tăng cường trồng rừng. | Hoạt động lâm nghiệp phát triển mạnh ở phía bắc đồng bằng Đông Âu và Xi - bia | Thủy sản | - Đánh bắt cá phát triển mạnh, sản lượng đánh bắt lớn. - Các sản phẩm đánh bắt quan trọng: cá kinh, cá trích, cá tuyết. - Nuôi trồng thủy sản phát triển chưa xứng với tiềm năng vốn có. | - Tập trung chủ yếu ở ngư trường Viễn Đông. |
|
KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 Nhóm:… Dựa vào Bảng 20.2, Hình 20.4, hãy hoàn thành thông tin về dịch vụ Hoa Kỳ vào bảng sau: SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NGÀNH DỊCH VỤ Ở LIÊN BANG NGA - Vai trò: vị trí quan trọng trong nền kinh tế Liên bang Nga và có cơ cấu đa dạng. Các ngành | Sự phát triển | Giao thông vận tải | Phát triển mạnh với đầy đủ các loại hình: đường sắt, đường ô tô, đường sông hồ, đường biển, đường ống, đường hàng không. + Đường ô tô dài 933 nghìn km (năm 2020) với chiều dài đường sắt 85,5 nghìn km. Tuyến đường sắt Xi – bia trải dài trên nhiều múi giờ. + Đường sông, hồ có mạng lưới kênh đào nối lưu vực sông lớn hoạt động nhộn nhịp trên các hồ lớn như Bai – can, Ca – xpi. Nhiều cảng biển lớn như: Xanh Pê – téc – bua, Vla – đi – vô – xtốc… + Đường ống với tổng chiều dài đứng thứ ba thế giới, các tuyến đường ống dẫn dầu dẫn khí tự nhiên sang nhiều nước khác. + Đường hàng không phát triển mạnh, nhộn nhịp với nhiều sân bay như: Đô – mô – đê – đô – vô… + Tàu điện ngầm nổi tiếng, lâu đời nhất là Mát – xcơ – va mê – trô, Xanh pê – téc – bua Mê – trô. | Bưu chính viễn thông | - Đóng vai trò quan trọng trong dịch vụ chuyển phát nhanh và bưu phẩm trên lãnh thổ rộng lớn của Liên bang Nga. Trung tâm bưu chính quan trọng là Mát – xcơ – va. - Viễn thông phát triển mạnh, đứng thứ ba thế giới về số lượng vệ tinh ngoài không gian. Trung tâm viễn thông lớn là Mát – xcơ – va, Xanh Pê – téc – bua… | Du lịch | Phát triển do có tài nguyên du lịch phong phú, độc đáo, các trung tâm du lịch lớn Mát – xcơ – va và Xanh Pê – téc – bua. | Thương mại | - Ngoại thương: là nước xuất nhập khẩu lớn trên thế giới với các sản phẩm xuất nhập khẩu đa dạng. Các đối tác thương mại: Trung Quốc, Ấn Độ… - Nội thương: phát triển, thể hiện ở hàng hóa trên thị trường ngày càng phong phú, chất lượng sản phẩm ngày càng tăng, giá trị buôn bán, trao đổi ngày càng lớn, hệ thống bán buôn, bán lẻ rộng khắp. | Tài chính ngân hàng | Thị trường tài chính khá lớn và có nhiều tổ chức tài chính ngân hàng trên thế giới. Trung tâm tài chính ngân hàng quan trọng là Mát – xcơ – va. |
|
Hoạt động 2: Đặc điểm một số vùng kinh tế
- Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được đặc điểm nổi bật của một số vùng kinh tế của Liên bang Nga.
- Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc nhóm nhỏ (4 – 6 HS/nhóm), khai thác Hình 20.2, 20.3, thông tin trong mục II SGK tr.99 – 100 và trả lời câu hỏi: Trình bày đặc điểm nổi bật của một số vùng kinh tế quan trọng ở Liên bang Nga.
- Sản phẩm: Câu trả lời của HS về sự đặc điểm của một vùng kinh tế ở Liên bang Nga và chuẩn kiến thức của GV.