Giải chi tiết HĐTN 11 Cánh diều mới chủ đề 2 Quản lí bản thân

TÌM HIỂU - KHÁM PHÁ

Hoạt động 1. Tìm hiểu về cách quản lí cảm xúc và ứng xử hợp lí trong giao tiếp

Câu hỏi 1. Xác định cảm xúc của em trong các tình huống giao tiếp khác nhau và cách ứng xử hợp lí trong các tình huống ấy

Hướng dẫn trả lời:

Câu hỏi 2. Trao đổi về cách quản lí cảm xúc và ứng xử hợp lí trong giao tiếp

Hướng dẫn trả lời:

• Nhận diện đúng cảm xúc của mình trong tình huống giao tiếp và xác định cách ứng xử hợp lý
• Giữ thái độ bình tĩnh, tự tin
• Đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu cảm xúc và hành vi của họ
• Thể hiện suy nghĩ, cảm xúc của mình bằng lời nói, hành động đúng mực.
• Cố gắng tìm ra điều tích cực trong tình huống giao tiếp
• Cẩn trọng với lời nói và hành động khi nóng giận
• Dừng cuộc trò chuyện và chuyển sang hoạt động khác giúp tạo ra năng lượng tích cực cho bản thân.
• Thường xuyên xem xét những tác động mà cảm xúc của mình mang lại để tự điều chỉnh.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về việc làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè

Câu hỏi 1. Thảo luận về các tình huống sau:

Tình huống 1: Ngọc và Tuấn cùng trong một nhóm bạn thân. Tuấn là cán bộ lớp nên giờ sinh hoạt được cô giáo giao nhiệm vụ tổng kết các hoạt động thi đua trong tuần. Tuấn có nhắc nhở một số bạn tuần vừa rồi chưa thực hiện nghiêm túc quy định mặc đồng phục của trường, trong đó có Ngọc. Ngọc rất bức xúc vì cho rằng bạn bè không biết bảo vệ, bênh vực nhau nên nhất quyết đòi các bạn cho Tuấn ra khỏi nhóm.

Tình huống 2: Bảo đăng lên mạng xã hội một tấm hình chụp từ đằng sau cùng lời lẽ chê bai ngoại hình và kết quả học tập của Dương. Dương rất sốc, tức giận, buồn và oà khóc. Sau đó. Dương bình tĩnh lại và quyết định không đôi co trên mạng xã hội khiến mọi việc căng thẳng hơn. Dương nhắn riêng cho Bảo để trao đổi thắng thắn và đề nghị cùng nhau giải quyết vấn đề.

Hướng dẫn trả lời:

Tình huống 1: Ngọc chưa thể hiện được khả năng làm chủ và kiểm soát được mối quan hệ với bạn bè còn Tuấn đã thể hiện được khả năng làm chủ và kiểm soát được mối quan hệ với bạn bè. Ngọc bị bức xúc khi Tuấn nhắc nhở về việc mặc đồng phục và đòi các bạn cho Tuấn ra khỏi nhóm. Thay vì thảo luận và giải quyết vấn đề một cách hòa bình và công bằng, Ngọc đã tỏ ra quá khích và đòi các bạn đồng minh cùng mình. Điều này cho thấy Ngọc không có khả năng kiểm soát được cảm xúc của mình và không thể hiện được khả năng đưa ra quyết định và hành động một cách hợp lý trong mối quan hệ với bạn bè.

Tình huống 2: Trong tình huống này, nhân vật chưa thể hiện khả năng làm chủ và kiểm soát được mối quan hệ với bạn bè là Bảo. Bảo đã đăng tải một bức ảnh chụp từ phía sau của Dương lên mạng xã hội kèm theo những lời chê bai ngoại hình và kết quả học tập của Dương. Hành động này không chỉ xúc phạm đến danh dự và tự hình ảnh của Dương, mà còn khiến Dương cảm thấy tổn thương, sốc và buồn bã. Trong khi đó, Dương đã bình tĩnh lại và quyết định không đôi co trên mạng xã hội, thể hiện khả năng kiểm soát cảm xúc và tinh thần mạnh mẽ. Sau đó, Dương đã liên hệ trực tiếp với Bảo để trao đổi và đề nghị giải quyết vấn đề cùng nhau. Từ đó có thể thấy rằng Dương có khả năng giữ và kiểm soát được mối quan hệ với bạn bè một cách hợp lý và hòa nhã, trong khi Bảo chưa thể hiện được khả năng này.

Câu hỏi 2. Xác định biểu hiện của việc làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè

Hướng dẫn trả lời:

Câu hỏi 3. Chia sẻ những khó khăn trong việc làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè ở trường cũng như qua mạng xã hội và đề xuất biện pháp khắc phục

Hướng dẫn trả lời:

Khó khăn:

• Đôi khi, bạn bè có thể gây ra áp lực để bạn phải làm điều gì đó hoặc chấp nhận hành vi không tốt. Điều này có thể xảy ra ở cả trường học và mạng xã hội.
• Sự khác biệt về quan điểm và giá trị: Bạn bè có thể có quan điểm và giá trị khác với bạn, và điều này có thể dẫn đến mâu thuẫn và xung đột.
• Việc giao tiếp hiệu quả với bạn bè cũng là một thách thức, đặc biệt là trong những tình huống khó khăn hoặc xung đột.

Biện pháp khắc phục:

• Để có thể kiểm soát được các mối quan hệ với bạn bè, bạn cần hiểu rõ về bản thân, giá trị và quan điểm của mình.
• Nếu bạn bè đưa ra các yêu cầu không phù hợp hoặc áp lực để bạn phải làm điều gì đó, hãy dũng cảm từ chối và giải thích rõ lý do.
• Tìm kiếm những người bạn có giá trị và quan điểm tương đồng với bạn.
• Sử dụng các công cụ kiểm soát mạng xã hội: Các công cụ kiểm soát mạng xã hội có thể giúp bạn giữ được quyền riêng tư và kiểm soát được thông tin mình chia sẻ trên mạng.
• Nâng cao kỹ năng giao tiếp để có thể giải quyết xung đột và tránh những hành vi không tốt của bạn bè.

THỰC HÀNH - LUYỆN TẬP

Hoạt động 3: Rèn luyện khả năng làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè

Câu hỏi 1. Trao đổi về cách làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè

Hướng dẫn trả lời:

Ở trường:

• Chủ động, tự tin nêu ý kiến, quan điểm của mình với bạn trong học tập và giao tiếp
• Tôn trọng, lắng nghe bạn bè chia sẻ, tư vấn, góp ý
• Kiểm soát cảm xúc tiêu cực và điều chỉnh hành vi theo hướng tích cực khi xảy ra mâu thuẫn với các bạn
• Suy nghĩ kĩ trước những lời đề nghị, lời mời của các bạn
• ...

Qua mạng xã hội:

• Cân nhắc trước khi đồng ý kết bạn với người chưa quen biết trên mạng xã hội
• Chủ động tìm hiểu kĩ về người mà mình dự định kết bạn trên mạng xã hội
• Không tham gia các hội, nhóm trên mạng xã hội có chia sẻ nội dung không lành mạnh
• ...

Câu hỏi 2. Đóng vai thể hiện việc làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ bạn bè trong các tình huống sau:

Tình huống 1: Ánh và Thủy là bạn thân. Gần đây, Thủy hay đi học cùng Hà và có vẻ thân thiết. Một hôm, Ánh vô tình nghe thấy Hà đang nói với một nhóm bạn rằng Thủy không muốn chơi với mình nữa.

Tình huống 2: Minh nhận được lời mời kết bạn từ một tài khoản lạ. Minh vào tài khoản của bạn đó để xem nhưng chỉ thấy hình đại diện chụp từ phía sau, còn lại không tìm thấy thông tin gì. Minh rất băn khoăn không biết có nên đồng ý kết bạn và trả lời tin nhắn không.

Hướng dẫn trả lời:

Tình huống 1: 

Ánh: "Xin lỗi Hà, nhưng tớ phải nói rằng tớ không thích nghe những lời đó. Tớ và Thủy là bạn thân từ rất lâu rồi và tớ không tin rằng cậu ấy sẽ nói như vậy về tớ. Nếu có vấn đề gì, tớ muốn hỏi thẳng Thủy và giải quyết nó. Tớ hy vọng cậu có thể tôn trọng quan hệ giữa tớ và Thủy và không nói chuyện phiền phức về bọn tớ nữa".

Tình huống 2:

Minh có thể đối chiếu tên và hình đại diện với danh sách bạn bè hiện tại của mình để xem có quen biết không. Nếu không quen biết, Minh nên hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân và tương tác với tài khoản đó. Nếu Minh vẫn muốn tìm hiểu thêm về tài khoản đó, có thể gửi tin nhắn hỏi thăm hoặc kiểm tra trang cá nhân của tài khoản đó để có thêm thông tin. Tuy nhiên, Minh cần đảm bảo an toàn cho bản thân bằng cách không chia sẻ thông tin nhạy cảm hoặc đồng ý gặp gỡ người đó ngoài không gian an toàn.

Hoạt động 4. Rèn luyện quản lí cảm xúc và ứng xử hợp lí trong giao tiếp

Câu hỏi 1. Đóng vai thể hiện cách quản lí cảm xúc để ứng xử hợp lí trong các tình huống giao tiếp sau:

Tình huống 1: Nga đã hẹn cùng Hương sáng nay đi mua sách. Nhưng đến sát giờ hẹn Hương mới thấy Nga đến và nói rằng không đi được.

Tình huống 2: Phương nhận nhiệm vụ thuyết trình kết quả làm việc nhóm. Khi cô giáo thông báo điểm, kết quả của nhóm không được tốt như mọi người kì vọng. Một số bạn tỏ ra bức xúc và đổ lỗi do Phương thuyết trình không tốt nên ảnh hưởng đến kết quả chung.

Tình huống 3: Hùng không thích việc mẹ thường xuyên vào phòng mình dọn dẹp. Hôm nay, Hùng đi học về và lại thấy mẹ đang ở trong phòng trên tay mẹ là cuốn nhật kí của Hùng.

Tình huống 4: Khang bị thầy giáo khiển trách trước lớp vì một lỗi mà mình không gây ra.

Hướng dẫn trả lời:

Tình huống 1:

Hương: Sao cậu đến trễ thế?

Nga: Xin lỗi Hương, tớ đã đi sớm nhưng gặp phải một chút sự cố trên đường.

Hương: Có chuyện gì vậy?

Nga: Xe tớ bị hỏng, tớ phải đưa xe đi sửa khá lâu. Xin lỗi vì bắt cậu phải chờ. Giờ cũng muộn rồi, tớ nghĩ tớ phải về thôi.

Hương: Không sao mà, chúng ta có thể đi mua sách lần sau.

Nga: Cảm ơn cậu đã thông cảm nhé.

Hương: Không sao mà, lần sau có thời gian thì mình đi cũng được.

Tình huống 2:

Phương cần tập trung vào việc lắng nghe và hiểu những đề xuất của các thành viên trong nhóm để cải thiện kết quả trong các dự án sau này. Ngoài ra Phương cần giữ thái độ bình tĩnh và giải thích rằng mình đã cố gắng hết sức.

Tình huống 3:

Hùng nên nói chuyện với mẹ một cách dịu dàng và lịch sự rằng anh không thích khi ai đó vào phòng của mình mà không hỏi ý kiến trước. Sau đó hỏi mẹ tại sao lại đang xem cuốn nhật kí của mình, và giải thích tầm quan trọng của nó với bản thân. Tiếp đến, thảo luận cùng mẹ để tìm ra giải pháp tốt nhất cho vấn đề này, có thể là đồng ý trước với nhau về việc thông báo trước khi vào phòng của nhau hoặc thảo luận về quyền riêng tư của mỗi người. Bằng cách này, Hùng sẽ giữ được bình tĩnh và có thể giải quyết vấn đề một cách hợp lý và văn minh.

Tình huống 4: 

Khang có thể yêu cầu thầy giáo giải thích về lỗi mà anh ta bị khiển trách trước lớp. Trong quá trình giải thích, Khang cần lắng nghe và giữ sự tôn trọng với thầy giáo, không cãi vã hoặc chỉ trích. Nếu việc giải thích của thầy giáo không giúp Khang hiểu rõ về tình huống, Khang có thể yêu cầu nói chuyện riêng với thầy giáo để giải quyết vấn đề. Trong quá trình nói chuyện, Khang nên giữ thái độ tôn trọng và lịch sự, cùng tìm ra giải pháp để giải quyết vấn đề.

Câu hỏi 2. Thực hành các cách phù hợp để quản lí cảm xúc và ứng xử hợp lí trong các tình huống giao tiếp hằng ngày

Hướng dẫn trả lời:

Có một số cách để quản lí cảm xúc và ứng xử hợp lí trong các tình huống giao tiếp hằng ngày, bao gồm:

• Tránh phản ứng ngay lập tức
• Sử dụng lời nói và ngôn ngữ cơ thể tích cực, như cười và thở dài, có thể giúp giảm bớt căng thẳng và tạo ra một môi trường tích cực.
• Lắng nghe và hiểu quan điểm của người khác: Thể hiện sự quan tâm và lắng nghe ý kiến của người khác, và cố gắng đưa ra giải pháp xây dựng cho vấn đề.
• Tập trung vào việc giải quyết vấn đề: Hãy tập trung vào giải quyết vấn đề thay vì chỉ trích hoặc giận dữ. Nếu bạn cảm thấy mình đang bị quá tải, hãy yêu cầu một thời gian nghỉ ngơi hoặc tạm dừng cuộc trò chuyện để giảm bớt căng thẳng.
• Sử dụng kỹ năng giải quyết mâu thuẫn: Nếu bạn thấy mình đang trong tình huống mâu thuẫn với người khác, hãy sử dụng kỹ năng giải quyết mâu thuẫn để tìm ra giải pháp hợp tác và xây dựng một mối quan hệ tích cực.

Câu hỏi 3. Chia sẻ tình huống thực tế và cách em đã quản lí cảm xúc để ứng xử phù hợp trong tình huống đó.

Hướng dẫn trả lời:

Cô giáo giao cho lớp xử lí một tình huống và làm việc theo nhóm. Chúng em có quan điểm khác nhau trong việc giải quyết vấn đề. Mỗi lần thảo luận, chúng em đều có một góc nhìn và ý kiến riêng, và chúng em thường có những cuộc tranh luận nảy lửa. Ban đầu, em rất căng thẳng vì em thấy mình đang bị bạn chèn ép và cố tình không đồng ý với em. Tuy nhiên, sau đó em nhận ra rằng em cũng đang bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ tiêu cực và lệch lạc. Em quyết định đưa ra một bước đi tích cực và cố gắng hòa giải với bạn mình.

Để quản lý cảm xúc của mình, em đã thực hiện một số hành động như sau:

• Em đảm bảo rằng em nghe kỹ ý kiến của bạn và không gián đoạn hoặc phá đám khi họ đang nói.
• Em đã biểu hiện sự tôn trọng và đánh giá cao ý kiến của bạn bằng cách gật đầu và đưa ra lời khuyên khi cần thiết.
• Em đã tìm kiếm điểm chung giữa quan điểm của em và của bạn để chúng em có thể tiếp cận vấn đề một cách chung nhất.
• Cuối cùng, em đã đề xuất một giải pháp mới dựa trên quan điểm của cả hai bên.

VẬN DỤNG - MỞ RỘNG

Hoạt động 5. Duy trì việc quản lí cảm xúc và làm chủ mối quan hệ bạn bè

Câu hỏi 1. Sưu tầm và chia sẻ những cuốn sách về kĩ năng quản lí cảm xúc và giao tiếp, ứng xử.

Hướng dẫn trả lời:

Những cuốn sách hay về nghệ thuật giao tiếp ứng xử đáng đọc nhất

• Nói nhiều không bằng nói đúng. 
• Khéo ăn nói sẽ có được thiên hạ 
• Đắc nhân tâm. 
• Lời từ chối hoàn hảo. 
• Giao tiếp bằng trái tim. 
• Năng lực giao tiếp.
• Có tôi ở đây lắng nghe bạn. 
• Nghệ thuật kết nối đỉnh cao trong giao tiếp.

Câu hỏi 2. Tổ chức tọa đàm: Quan hệ bạn bè - từ trường học đến mạng xã hội

Hướng dẫn trả lời:

Nội dung: Làm chủ và kiểm soát mối quan hệ với bạn bè ở trường; làm chủ và kiểm soát mối quan hệ bạn bè trên mạng xã hội; cách thức xây dựng và phát triển mối quan hệ bạn bè trong thời đại 4.0;...

Hình thức: trao đổi trong tập thể lớp,...