Giải chi tiết Tiếng việt 4 Chân trời Bài 1: Cậu bé gặt gió

Khởi động

Câu hỏi 1: Sắp xếp các từ sau thành câu tục ngữ:

Đi, ngày, đàng, một, học, khôn, sàng, một

Hướng dẫn trả lời:

Đi một ngày đàng học một sàng khôn.

Câu hỏi 2: Cho biết câu tục ngữ khẳng định điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

Muốn hiểu biết, muốn tăng lượng kiến thức cho chính mình thì không chỉ phải học trên sách vở, trên ghế nhà trường mà còn phải học ở chính trường đời.

Khám phá và luyện tập

Đọc

Bài đọc: Cậu bé gặt gió

(SGK Tiếng Việt 4 tập 2 chân trời bài 1)

Câu hỏi 1: Uy-li-am nghĩ và làm gì khi thấy những hình ảnh trong cuốn sách khoa học?

Hướng dẫn trả lời:

Cậu tin chắc rằng cối xay gió sẽ giúp gia đình cậu thoát khỏi nghèo đói. Cậu đi học đều đặn, đến thư viện thường xuyên hơn để đọc những cuốn sách khoa học.

Câu hỏi 2: Nhờ đâu Uy-li-am dựng lên được chiếc cối xay gió.

Hướng dẫn trả lời:

Nhờ lòng quyết tâm, sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè.

Câu hỏi 3: Vì sao mọi người hò reo sung sướng khi cối xay gió hoạt động?

Hướng dẫn trả lời:

Vì cối xay gió có thể làm chạy máy bơm nước, dẫn nước từ giếng ra ruộng.

Câu hỏi 4: Theo em, việc chế tạo thành công chiếc cối xay gió đã mở ra những gì cho tương lai của Uy-li-am và những người dân trong vùng?

Hướng dẫn trả lời:

Nó sẽ giúp gia đình Uy-li-am kiếm được nhiều tiền hơn, đồng thời giúp gia đình Uy-li-am cũng như người dân trong làng có điện để sinh hoạt, sản xuất, qua đó gia tăng năng xuất.

Câu hỏi 5: Vì sao bài đọc có tên "Cậu bé gặt gió"?

Hướng dẫn trả lời:

Việc cậu bé tạo ra chiếc cối xay gió cũng như việc trồng cây, và khi nó cho ra thành quả cũng giống như cậu đã gặt hái được thành công.

Luyện từ và câu

Câu hỏi 1: Đọc các câu sau và thực hiện yêu cầu:

a. Tìm các từ ngữ được đặt trong dấu ngoặc kép.

• Cuốn sách "Vừa đi đường vừa kể chuyện" ghi lại một số mẩu chuyện về cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác Hồ.
• Bài thơ "Vàm Cỏ Đông" của nhà thơ Hoài Vũ đã được phổ nhạc.
• Hôm nay, chúng em học hát bài "Về miền cổ tích" của nhạc sĩ Lê Phú Hải.
• Tài liệu "Giúp em chăm sóc thú nuôi" rất bổ ích.

b. Theo em, dấu ngoặc kép trong các câu trên có tác dụng gì?

Hướng dẫn trả lời:

a.

• Vừa đi đường vừa kể chuyện
• Vàm Cỏ Đông
• Về miền cổ tích
• Giúp em chăm sóc thú nuôi

b. Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu tên tác phẩm.

Câu hỏi 2: Có thể đặt dấu ngoặc kép vào những vị trí nào trong mỗi câu sau?

a. Nhóm em đã chia sẻ về bài đọc Độc đáo tháp nghiêng Pi-sa, Bí ẩn Kim tự tháp Ai Cập,...

b. Tài liệu Hướng dẫn trồng và chăm sóc cây cảnh, Kĩ thuật trồng cây cảnh,... đã giúp ông có vườn cây mà nhiều người mong ước. 

Hướng dẫn trả lời:

a. Nhóm em đã chia sẻ về bài đọc "Độc đáo tháp nghiêng Pi-sa", "Bí ẩn Kim tự tháp Ai Cập",...

b. Tài liệu "Hướng dẫn trồng và chăm sóc cây cảnh", "Kĩ thuật trồng cây cảnh",... đã giúp ông có vườn cây mà nhiều người mong ước. 

Câu hỏi 3: Đặt 1 - 2 câu giới thiệu một bài đọc thuộc chủ điểm "Thế giới quanh ta", trong đó có sử dụng dấu ngoặc kép.

Viết

Câu hỏi 1: Đọc bài văn sau và thực hiện yêu cầu:

Bài đọc: Đàn chim gáy

(SGK Tiếng Việt 4 tập 2 chân trời bài 1)

a. Bài văn tả con vật nào.

b. Xác định các đoạn văn và nội dung từng đoạn.

c. Tác giả chọn tả những đặc điểm và hoạt động nào của con vật ấy? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

a. Chim gáy.

b. Đoạn 1: Từ đầu đến "ra ăn đồng ta.": Giới thiệu về chim gáy.

    Đoạn 2: Tiếp theo đến "vòng cườm đẹp": Miêu tả đặc điểm hình dáng của chim gáy.

    Đoạn 3: Tiếp theo đến "người mót lúa.": Miêu tả hành vi, hoạt động của chim gáy.

    Đoạn 4: Còn lại: Bày tỏ cảm xúc, tình cảm đối với loài chim gáy.

c. Tác giả lựa chọn những đặc điểm hình dáng có thể nhìn thấy như dáng, đôi mắt, cái bụng, cổ và những hoạt động thường thấy của chim gáy khi đến mùa gặt như sà xuống thửa ruộng vừa gặt quang, cái đuôi lái lượn xòe, gáy,... nhằm giúp độc giả dễ dàng hình dung ra loài chim gáy.

Câu hỏi 2: Trao đổi với bạn:

a. Bài văn miêu tả con vật thường gồm những phần nào?

b. Xác định nội dung chính của từng phần.

Hướng dẫn trả lời:

Thường gồm 3 phần:

Mở bài: Giới thiệu con vật hoặc loài vật.

Thân bài: - Tả đặc điểm nổi bật về hình dáng.

                - Tả hoạt động hoặc thói quen.

Kết bài: Nêu suy nghĩ, tình cảm, sự gắn bó,... với con vật hoặc loài vật.

Câu hỏi 3: Tìm trong phần thâm bài của bài văn "Đàn chim gáy"

• Từ ngữ tả hình dáng.
• Từ ngữ tả hoạt động hoặc thói quen.

Hướng dẫn trả lời:

Từ ngữ tả hình dáng:

• Đôi mắt: nâu, ngơ ngác.
• Cái bụng: mịn mượt.
• Cổ: cổ yếm quàng chiếc tạp dề công nhân đầy hạt cườm lấp lánh biêng biếc.

Từ ngữ tả họa động hoặc thói quen:

• Sáng sớm: sà xuống, đuôi lái lượn xòe, đủng đỉnh gáy, thủng thỉnh bước.
• Ăn: tha thẩn, nhặt nhạnh, cặm cụi.

Câu hỏi 4: Viết 1 - 2 câu tả đặc điểm nồi bật về hình dáng hoặc hoạt động, thói quen của một con vật em thích, trong đó có hình ảnh so sánh hoặc nhân hoá.

Hướng dẫn trả lời:

Đầu chú mèo nhà em trông giống như quả cam sành. Mỗi buổi tối, chàng bảo vệ mèo lại có nhiệm vụ bảo vệ kho thóc khỏi lũ trộm chuột.

Vận dụng

Câu hỏi 1: Kể cho người thân nghe câu chuyện "Cậu bé gặt gió".

Hướng dẫn trả lời:

Uy-li-am là một cậu bé đầy nghị lực sống và sáng tạo. Mặc dù nghèo khó nhưng cậu nhất quyết không đầu hàng số phận, luôn cố gắng vươn lên và học hỏi. Nhờ đó, cậu đã cải thiện được cuộc sống gia đình và giúp đỡ được người dân trong làng.