Giải chi tiết Tiếng việt 4 Chân trời Bài 3: Nàng tiên Ốc

Khởi động

Câu hỏi 1: Sắp xếp các từ sau thành câu tục ngữ:

hiền        lành           ở            gặp

Hướng dẫn trả lời:

Ở hiền gặp lành

Câu hỏi 2: Cho biết câu tục ngữ khuyên chúng ta điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

Câu tục ngữ khuyên ta hãy ăn ở hiền lành, lương thiện, không làm điều ác thì những điều may mắn, tốt đẹp cũng sẽ đến với chúng ta.

Khám phá và luyện tập

Đọc

1. Đọc bài thơ: Nàng tiên Ốc

(SGK Tiếng Việt 4 tập 2 chân trời bài 3)

Câu hỏi 1: Bà cụ đã làm gì khi bắt được con ốc? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Bà giữ lại không bán con ốc và thả nó vào chum vì thấy con ốc này đẹp, vỏ xanh biêng biếc không giống như những con ốc khác.

Câu hỏi 2: Từ khi bắt được ốc, những chuyện lạ gì đã xảy ra trong ngôi nhà của bà?

Hướng dẫn trả lời:

Sân nhà sạch sẽ, đàn lợn đã được ăn, cơm nước nấu tinh tươm, vườn rau đã cỏ sạch.

Câu hỏi 3: Hành động “đập vỡ vỏ ốc xanh” và “ôm lấy nàng tiên" của bà cụ thể hiện điều gì ?

Hướng dẫn trả lời:

Bà không muốn nàng tiên Ốc sống trong vỏ ốc nữa mà muốn nagf sống cùng bà như một đứa con.

Câu hỏi 4: Theo em, cách kể chuyện của tác giả có gì thú vị?

Hướng dẫn trả lời:

Tác giả lựa chọn cách kể chuyện bằng thơ giúp cho câu chuyện có tính nhịp điệu hơn, ngắn gọn hơn nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ nội dung.

2. Đọc mở rộng:

a. Tìm đọc một bài thơ hoặc một đoạn lời bài hát viết về:

• Tình cảm, sự gắn bó với thiên nhiên.
• Tình cảm với con người.
• ...

Hướng dẫn trả lời:

CON LÀ NGUỒN HẠNH PHÚC ĐẦU TIÊN

Tác giả: Hoàng Kim

Mẹ đi về quê ngoại để sinh con

Trời tháng Sáu xanh một màu thương nhớ

Ba mong con mấy đêm liền không ngủ

Ngày hai mươi con khóc chào đời.

Con mang về Ba Mẹ một nguồn vui

Hạnh phúc trăm năm, niềm ao ước lớn

Mong mỏi chứa chan, tình yêu trọn vẹn

Bao yêu thương âu yếm rộn trong lòng.

Ba vui mừng chọn đặt tên con

Cặp tên đẹp giữa muôn ngàn từ ngữ

Cái tên vì con mà thành rực rỡ

Con hãy làm tên đẹp hóa bài ca.

Con Tố Nguyên của Mẹ và Ba

Hoàng Tố Nguyên ngân nga niềm hạnh phúc

Mẹ cùng con

Thủy Nguyên thành chữ kép

Con là nguồn hạnh phúc đầu tiên

b. Ghi chép những từ ngữ, hình ảnh đẹp và nội dung, ý nghĩa của bài thơ hoặc đoạn lời bài hát vào Nhật ký đọc sách.

c. Cùng bạn chia sẻ:

• Bài thơ hoặc đoạn lời bài hát đã đọc.
• Nhật ký đọc sách.

d. Thi nghệ sĩ nhí: Đọc và chia sẻ tình cảm, suy nghĩ của em sau khi đọc bài thơ hoặc lời bài hát.

Hướng dẫn trả lời:

Tình yêu thương của cha mẹ vĩ đại đến nhường nào. Bởi vậy, chúng ta cần phải giữ gìn tình cảm tốt đẹp với cha mẹ. Mỗi người hãy tích cực nói yêu thương cha mẹ nhiều hơn, luôn ý thức sống tốt để cha mẹ cảm thấy tự hào. Bản thân em cũng ý thức được điều đó. Vì vậy, em luôn cố gắng học tập chăm chỉ, rèn luyện đạo đức hay thường xuyên giúp đỡ công việc nhà. Như vậy, cha mẹ có thể cảm thấy tự hào về em, bớt đi nỗi vất vả hằng ngày.

Luyện từ và câu

Câu hỏi 1: Xác định trạng ngữ trong mỗi câu dưới đây và cho biết trạng ngữ bổ sung ý nghĩa gì cho câu.

a. Bằng lời ru ngọt ngào, bà đã đưa tôi vào giấc ngủ.

b. Với hai màu vàng và xanh, họa sĩ đã vẽ nên bức tranh mùa thu rất đẹp.

c. Bằng thuyền buồm, ông Ma-gien-lăng và đoàn thủy thủ đã đi vòng quanh thế giới.

d. Với rất nhiều nghiên cứu, tìm tòi, khám phá, thực nghiệm,... con người đã lên được mặt trăng.

Hướng dẫn trả lời:

a. Giải thích bà đã đưa tôi vào giấc ngủ bằng gì.

b. Giải thích họa sĩ đã vẽ nên bức tranh mùa thu rất đẹp bằng gì.

c. Giải thích ông Ma-gien-lăng và đoàn thủy thủ đã đi vòng quanh thế giới bằng gì.

d. Giải thích làm thế nào con người đã lên được mặt trăng.

Câu hỏi 2: Tìm trạng ngữ chỉ phương tiện phù hợp thay cho ... trong mỗi câu sau:

a. ..., bố đưa đón tôi đi học mỗi ngày.

b. ..., thầy giáo đọc cho chúng tôi nghe câu chuyện "Cậu bé gặt gió".

Hướng dẫn trả lời:

a. Bằng chiếc xe cúp cũ kĩ,...

b. Bằng giọng nói truyền cảm,...

Câu hỏi 3: Tìm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp thay cho ... để tạo thành câu có trạng ngữ chỉ phương tiện:

a. Với đôi bàn tay khéo léo,...

b. Bằng một điệu múa dân tộc độc đáo,...

Hướng dẫn trả lời:

a. ..., người nghệ nhân ấy đã tạo ra một tác phẩm thật đẹp.

b. ..., cô gái đã thu hút tất cả ánh nhìn.

Câu hỏi 4: Đặt 2 - 3 câu ta hoạt động hoặc thói quen của một con vật mà em thích, trong đó có một câu sử dụng trạng ngữ chỉ phương tiện.

Viết

Câu hỏi 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Cả đàn nai đi nhanh xuống suối. Xuống đến suối, việc đầu tiên là chúng uống một bụng nước thật hả hê. Hai cánh mũi phập phồng, cái mõm đen kịt nhệu nhạo nhai, như lựa từng miếng nước ngon lành, đầy thích thú. Sau đó cả đàn từ từ lội xuống giữa suối. Bao giờ nước vừa xâm xấp  chớm đến bụng thì chúng dừng lại.

a. Đoạn văn tả con vật nào?

b. Tác giả chọn tả hoạt động nào của con vật?

c. Khi thực hiện hành động đó, đặc điểm hình dáng của con vật có gì đáng chú ý?

Hướng dẫn trả lời:

a. Nai

b. Ra suối uống nước.

c. Hai cánh mũi phập phồng, cái mõm đen kịt nhệu nhạo nhai.

Câu hỏi 2: Dựa vào dàn ý trang 114 ( Tiếng Việt 4, tập hai). Viết đoạn văn tả hoạt động hoặc thói quen của một con vật sống trong môi trường tự nhiên mà em thích.

Hướng dẫn trả lời:

Con chim sơn ca mẹ đã đi kiếm thức ăn về. Nghe hơi mẹ, chim non nhích nhích dần ra, cố vươn cao cái mỏ hồng hồng, há thật rộng để chờ mồi như đứa trẻ đói lòng đang chờ bầu sữa mẹ. Chim mẹ đứng phía trên, cẩn thận mớm mồi cho con. Chú chim non nuốt lấy, nuốt để, vừa hết miếng này lại há họng chờ miếng khác. Đến lúc hết thức ăn rồi mà chú vẫn còn đòi mẹ mớm mồi. Chim mẹ rỉa lông cho con như người mẹ âu yếm con mình.

Câu hỏi 3: Đọc lại và chỉnh sửa đoạn văn của em.

Hướng dẫn trả lời:

Con chim sơn ca mẹ đã đi kiếm thức ăn về. Nghe hơi mẹ, chim non nhích nhích dần ra, cố vươn cao cái mỏ hồng hồng, há thật rộng để chờ mồi như đứa trẻ đói lòng đang chờ bầu sữa mẹ. Chim mẹ đứng phía trên, cẩn thận mớm mồi cho con. Chú chim non nuốt lấy, nuốt để, vừa hết miếng này lại há họng chờ miếng khác. Đến lúc hết thức ăn rồi mà chú vẫn còn đòi mẹ mớm mồi. Chim mẹ rỉa lông cho con như người mẹ âu yếm con mình.

Câu hỏi 4: Chia sẻ với bạn điều em thích ở đoạn văn của mình.

Hướng dẫn trả lời:

Từ ngữ gợi tả: cái mỏ hồng hồng.

Hình ảnh so sánh: há thật rộng để chờ mồi như đứa trẻ đói lòng đang chờ bầu sữa mẹ; Chim mẹ rỉa lông cho con như người mẹ âu yếm con mình.

Vận dụng

Kể lại câu chuyện "Nàng tiên Ốc" bằng lời của em

Hướng dẫn trả lời:

Chuyện xưa kể lại rằng, ở ngôi làng nọ có bà lão sinh sống, tuổi bà cũng đã cao, lại rất nghèo khó. Bởi vì làm lụng vất vả bao năm nên nhìn hình dáng của bà rất ốm yếu, gầy gò, nét mặt của bà thì luôn nhăn nhúm, lúc nào cũng có vẻ đượm buồn. Bà luôn sống cô đơn trong chiếc lều rách nát, nhỏ hẹp chỉ đủ để che nắng che mưa, nhưng cũng chẳng đủ để ngăn cản những đợt gió rét lạnh khi mùa đông về. Hơn nữa bà cũng chẳng có con hay là cháu để ở bên cạnh chăm nom, đỡ đần mỗi khi trái gió trở trời hay ốm đau, bệnh tật.

Hằng ngày thì bà lão đều phải ra đồng để mò cua và bắt ốc, sau đó lại đem chúng đi đổi thành tiền để mua gạo, mua rau sống cho qua ngày.

Vào một ngày nọ, trong lúc bà mải mê bắt ốc thì vô tình bắt được con ốc đẹp đẽ vô cùng. Con ốc này có vỏ màu xanh ngọc bích, cũng chỉ to hơn một chút so với ngón cái của bà lão, nhưng lại tỏa ra được những ánh sáng đẹp lấp lánh khi soi dưới ánh sáng mặt trời.

Bà lão vô cùng vui mừng, liền nâng niu nó trên đôi tay nhăn nheo, gầy guộc và chất đầy những vết chai sạn của mình. Bởi vì thương cho con ốc đẹp nên bà chẳng đem nó đi bán, bà đem nó về nhà mình và nuôi nó trong chiếc chum nước để ngay sân nhà.

Và lại như thường lệ, ngày nào bà cũng chăm chỉ, cặm cụi để làm công việc quen thuộc của mình. Mỗi ngày bà vẫn mang giỏ ra đồng để bắt ốc, mò cua. Tuy nhiên thì mỗi khi về nhà bà lại ngạc nhiên vô cùng. Bởi vì sân nhà đều được quét tước sạch sẽ tươm tất, còn vườn rau ở phía sau thì được nhặt cỏ sạch sẽ, trên bàn có sẵn cơm dẻo canh ngọt tinh tươm hết cả. Dù bà lão có cố sức nghĩ nhưng cũng chẳng thể nào đoán ra được người nào lại tốt bụng mà giúp mình những công việc này.

Ngày hôm sau thì bà cũng vẫn rời nhà ra đồng, tuy nhiên thì khi giữa buổi, bà lão quyết định quay về nhà để tìm hiểu thực hư mọi chuyện ra sao. Khi đến cổng nhà thì bà bỗng nhẹ bước chân, rón ra rón rén bước tới và núp ở sau cửa, bà muốn rình xem người nào đã giúp bà dọn nhà, nấu cơm mấy ngày hôm nay.

Và bà lão đã trông thấy được từ trong chum nước, có một cô gái rất xinh đẹp bước ra ngoài, cô có làn da trắng hồng, có đôi mắt đen to tròn như là mắt của bồ câu, đôi mắt xinh đẹp ấy ẩn dưới hàng lông mi dài cong vút. Cô có một mái tóc dài đen ánh và óng ả. Trên người cô khoác chiếc áo dài màu xanh ngọc bích, và dáng đi của cô thì rất nhẹ nhàng và uyển chuyển.

Cô làm việc nhà rất thành thạo và nhanh thoăn thoắt. Từ việc dọn dẹp cửa nhà, cho tới việc quét sân hay là nhổ cỏ vườn rau, cô làm đều rất nhanh nhẹn và sạch sẽ. Sau khi hoàn thành hết những công việc đó thì cô bắt tay vào đong gạo để nấu cơm.

Nhìn lén đến lúc này, bà lão cũng nhận ra được mọi chuyện. Bà liền nhẹ nhàng đi tới chỗ chum nước, nhanh tay lấy cái vỏ ốc để đập vỡ ra. Khi nghe có tiếng động thì cô gái xinh đẹp vội vội vàng vàng chạy về phía chum nước định chui lại vào trong chiếc vỏ ốc của mình, nhưng mà mọi việc đã muộn rồi, chiếc vỏ ốc của cô đã bị bà lão đập bể tan tành.

Bà lão bước tới ôm chầm lấy cô gái và bảo:

– Con gái à! Con hãy ở lại với mẹ đi!

Kể từ đó về sau thì bà lão cùng với cô gái xinh đẹp sống cùng nhau vui vẻ, hạnh phúc.