1. Hãy tìm thêm ví dụ về lực làm thay đổi tốc độ hướng chuyển động.
2. Nén một lò xo, kéo dãn dây chun( hình 1.4), mô tả sự thay đổi hình dạng của lò xo, dây chun khi chịu lực tác dụng
3. Hãy tìm thêm ví dụ về lực làm thay đổi hình dạng của vật
4. Theo em, lực tác dụng lên vật có thể vừa làm thay đổi chuyển động của vật, vừa làm biến dạng vật không? Nếu có, hãy cho ví dụ hoặc dùng các lực trong hình 1.1 để chứng minh.
1. Ví dụ về lực làm thay đổi hướng chuyển động:
- Gió thổi lá buồm giúp thay đổi hướng chuyển động của thuyền.
- Dùng vợt đánh quả cầu lông làm thay đổi hướng chuyển động của nó.
2. Khi lò xo vị nén, chiều dài của lo xo bị ngắn lại, còn dây chun khi kéo dãn ra thì chiều dài của nó dài thêm.
3. Ví dụ lực làm thay đổi hình dạng vật:
- Dùng tay ép chặt quả bóng cao su, quả bóng cao su bị nõm vào.
- Kéo dây cung, thì dây cung bị biến dạng
4. Lực tác dụng lên vật có thể vừa làm thay đổi chuyển động vật, vừa làm biến dạng vật. Ví dụ:
- Dùng vợt tác dụng lực vào quả bóng tenis
- Thả quả bóng cao su từ trên cao xuống
III. Lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc
1. Trong các lực ở hình 1.1, lực nào là lực tiếp xúc, lực nào là lực không tiếp xúc?
2. Hãy tìm thêm ví dụ về lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc.
3. Thí nghiệm 1 hình 1.5
- Chuẩn bị: Giá gắn lò xo lá tròn có dây kéo, xe lăn
- Bộ thí nghiệm như hình 1.5
- Dùng dây nén lò xo lá tròn rồi chốt lại. Khi đặt xe ở vị trí A (hình 15.a), nếu thả chốt thì lò xo bung ra (hình 15.b) nhưng không làm cho xe chuyển động được.
a) Tại sao lò xo không làm xe chuyển động được?
b) Phải đặt xe ở khoảng nào thì khi lò xo bung ra làm cho xe chuyển động? Tại sao?
Thí nghiệm 2 hình 1.6
- Chuẩn bị: Hai xe lăn có đặt nam nhân
- Bố trí thí nghiệm như hình 1.6
Có phải chỉ khi đẩy xe B cho tới khi tiếp xúc với xe A thì xe B mới làm cho xe A bắt đầu chuyển động không? Tại sao?
4. Lực lò xo tác dụng lên xe A ở thí nghiệm 1 và lực xe B tác dụng lên xe A ở thí nghiệm 2 có gì khác nhau?
Hướng dẫn giải:
1. Lực tiếp xúc: hình c; hình d
Lực không tiếp xúc: hình a; hình b
2. Lực tiếp xúc: lực sút của chân lên quả bóng, lực đẩy của tay lên thùng hàng, lực kéo của tay lên xe kéo, ...
Lực không tiếp xúc: lực đẩy của hai cục nam châm, trọng lực của búa khi rơi tự do từ trên cao, ...
3. Thí nghiệm 1:
a) Lò xo không làm xe chuyển động được vì lực đẩy của lò xo không tác dụng lên xe.
b) Phải đặt xe trong khoảng bên trong đoạn OB thì khi lò xo bung ra sẽ làm cho xe chuyển động.
Thí nghiệm 2:
Không phải chỉ khi đẩy xe B cho tới khi tiếp xúc với xe A thì xe B mới chuyển động. Vì khi gần tiếp xúc với xe A thì lực từ của hai đầu nam châm đã hút chúng lại với nhau làm cho xe A chuyển động
4. Lò xo tác dụng lên xe A ở thí nghiệm 1 tạo ra lực tiếp xúc. Còn lực xe B tác dụng lên xe A ở thí nghiệm 2 là lực không tiếp xúc.
