Soạn chi tiết Ngữ văn 9 Cánh diều bài 1: Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư –Trần Quang Khải)

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Hãy trình bày bối cảnh ra đời văn bản Phò giá về kinh của Trần Quang Khải.

Bài làm chi tiết

Năm 1285, Hàm Tử giải phóng kinh đô sau chiến thắng lớn ở Chương Dương. Ông đến đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về kinh. Trần Quang Khải đã viết bài thơ này khi đó.

Câu 2: Xác định đặc điểm thể loại của bài thơ (số chữ, số dòng, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm bài thơ,.…)

Bài làm chi tiết

Đặc điểm thể loại của bài thơ "Phò giá về kinh":

- "Phò giá về kinh" là một bài thơ được viết theo thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt. Là một thể thơ Đường luật bao gồm bốn câu, mỗi câu có 5 chữ.

Niêm luật:

- Niêm: Các câu 1, 2, 4 niêm vần bằng. Câu 3 niêm vần trắc.

- Luật: Bài thơ tuân theo luật bằng trắc.

Câu 3: Trình bày nội dung của hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối, từ đó cho biết chủ đề của bài thơ.

Bài làm chi tiết

Hai câu đầu bài "Phò giá về kinh" như một bản hùng ca vang dội, khắc họa rõ nét niềm tự hào dân tộc trước chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần. Hình ảnh kẻ thù bị "cướp giáo" hoặc "bắt quân thù" đã tạo nên một bức tranh lịch sử đầy hào hùng giữa hai địa danh nổi tiếng Chương Dương và Hàm Tử. Tác giả đã thể hiện rõ khí phách oai hùng của quân đội nhà Trần và niềm tự hào về truyền thống anh dũng của dân tộc bằng cách sử dụng động từ mạnh mẽ, dứt khoát cùng giọng thơ hào hùng, sảng khoái. Hai câu thơ tuy ngắn gọn nhưng súc tích, hàm súc, thể hiện niềm vui chiến thắng và niềm tự hào dân tộc sâu sắc.

Những câu thơ cuối cùng của bài thơ "Phò giá về kinh" là một lời nhắn nhủ sâu sắc của Trần Quang Khải đối với những người sẽ đến sau. Non sông được giải phóng sau chiến thắng vang dội. Tuy nhiên, để duy trì hòa bình và sự trường tồn của đất nước, mọi người phải nỗ lực và cố gắng hết mình. Mọi người phải hợp tác để đạt được "Thái bình". Nếu chúng ta biết yêu thương, bảo vệ và xây dựng nó ngày càng giàu đẹp, thì "non nước" Việt Nam sẽ trường tồn mãi mãi.

Chủ đề bài thơ: Chủ đề chính của bài thơ "Phò giá về kinh" là khát vọng thái bình và thịnh vượng của đất nước và niềm tự hào dân tộc trước chiến thắng vang dội của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai.

Câu 4: Tìm hiểu cách ngắt nhịp của bài thơ ở bản phiên âm bài thơ. Nhịp điệu của các dòng thơ có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ? 

Bài làm chi tiết

Cách ngắt nhịp 2/3 có tác dụng nhấn mạnh chiến công lẫy lừng của quân dân nhà Trần và khẳng định khát vọng và trách nhiệm của con người trong việc xây dựng quốc gia.

Câu 5: So sánh bài thơ trên với bài thơ Sông núi nước Nam để chỉ ra sự tương đồng về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai tác phẩm.

Bài làm chi tiết

Về nội dung:

- Điểm giống nhau:

• Cả hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước nồng nàn, niềm tự hào dân tộc và ý chí quyết tâm bảo vệ non sông đất nước.
• Cả hai bài thơ đều sử dụng hình ảnh thơ hùng tráng, ngôn ngữ giản dị, hàm súc để thể hiện nội dung.

- Điểm khác nhau:

• Phò giá về kinh: Tự hào về chiến thắng vang dội của dân tộc, niềm vui mừng khi đất nước thái bình, ca ngợi tinh thần đoàn kết và sức mạnh quân dân.
• Sông núi nước Nam: Khẳng định chủ quyền lãnh thổ của đất nước, lời cảnh tỉnh quân xâm lược và ý chí quyết tâm bảo vệ non sông.

Về hình thức nghệ thuật:

- Điểm giống nhau:

• Cả hai bài thơ đều sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
• Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc, nhưng hàm súc, giàu sức gợi.
• Hình ảnh thơ hùng tráng, giàu sức biểu cảm.

- Điểm khác nhau:

• Phò giá về kinh: Sử dụng nhiều điển tích lịch sử, giọng điệu hào hùng, sôi nổi.
• Sông núi nước Nam: Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, giọng điệu đanh thép, thể hiện ý chí quyết tâm.

Kết luận:

- Hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước nồng nàn, niềm tự hào dân tộc và ý chí quyết tâm bảo vệ non sông đất nước.

- Mỗi bài thơ có những điểm độc đáo riêng về hình thức nghệ thuật để thể hiện nội dung.

Câu 6: Bài thơ ra đời từ rất lâu nhưng nội dung vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?

Bài làm chi tiết

Mặc dù bài thơ "Phò giá về kinh" đã tồn tại trong một thời gian dài, nhưng nó vẫn có ý nghĩa to lớn với cuộc sống ngày nay. Bài thơ cung cấp nguồn động viên và khuyến khích mọi người tham gia vào việc phát triển và bảo vệ quốc gia ngày càng giàu mạnh.

Bài thơ vẫn có giá trị trong thời hiện đại vì nó thể hiện những giá trị đạo đức cốt lõi của dân tộc ta, chẳng hạn như lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần tự hào dân tộc, ý chí độc lập, tự chủ, tinh thần đoàn kết dân tộc và khát vọng. Bài thơ thể hiện niềm tự hào về lịch sử anh dũng, kiên cường của dân tộc và ca ngợi chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai. Bài thơ cũng thể hiện ý chí kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, tinh thần đoàn kết và đồng lòng dân tộc trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Bài thơ thể hiện khát vọng thái bình và thịnh vượng của toàn dân tộc, nâng cao nhận thức rằng mọi người đều có trách nhiệm chung trong việc giữ gìn và xây dựng đất nước.

Ngoài ra, bài thơ mang lại giá trị giáo dục truyền thống về lòng yêu nước cho thế hệ trẻ, dạy họ trách nhiệm chung trong việc bảo vệ và xây dựng quốc gia của họ và củng cố tinh thần đoàn kết dân tộc.

Bài thơ "Phò giá về kinh" rất quan trọng về mặt nội dung và nghệ thuật, và nó là một phần quan trọng của di sản văn hóa quý báu của dân tộc Việt Nam.

Câu 6: Chỉ ra mối liên hệ giữa hình ảnh nước non ở ba khổ thơ đầu với nội dung của hai câu thơ cuối.

Bài làm chi tiết

Khổ đầu và khổ cuối bài thơ được kết nối bởi nước non, tạo nên một mạch cảm xúc dài và miên man. Nước non ở những khổ đầu là một bản nhạc ngân nga giữa tiếng mưa xuân, tạo nên những khung cảnh tuyệt đẹp khiến con người nhớ về nơi xưa. Nước non cuối cùng giống như nốt luyến, khiến cảm xúc tan vỡ khi sự cô đơn và nhớ nhung không chỉ còn ở tiếng mưa ngoài hiên mà còn ở nơi "hai hàng lệ tuôn".

Câu 7: Bài thơ ra đời từ rất lâu nhưng nội dung vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?

Bài làm chi tiết

Vì bài thơ là một khúc ca khải hoàn nên nó có ý nghĩa trong việc thúc đẩy lòng yêu nước và ý chí chiến đấu, đặc biệt là việc "tu trí lực" có thể được thực hiện bởi bất kỳ ai trong bất kỳ thời đại nào, chứ không riêng gì trong thời kỳ của Trần Quang Khải.