Soạn mới giáo án Địa lí 11 CTST bài 23: Kinh tế Nhật Bản

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV gợi mở cho HS (bằng phương pháp đàm thoại): Sau Chiến tranh thế giới thứ II, Nhật Bản có sự phát triển thần kỳ về mặt kinh tế.

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Hình 23.1, Bảng 23.1, thông tin trong mục I  SGK tr. 122 - 123 và trả lời câu hỏi (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1):

- Nhận xét về quy mô, tốc độ tăng và cơ cấu GDP của Nhật Bản giai đoạn 2000 – 2020.

- Trình bày tình hình phát triển kinh tế Nhật Bản.

- Giải thích nguyên nhân phát triển kinh tế Nhật Bản.

- GV trình chiếu thêm cho HS về hình ảnh liên quan đến tình hình phát triển kinh tế của Nhật Bản:

Nhật Bản bại trận chịu hậu quả nặng nề sau Thế chiến II

Một góc thủ đô Tokyo năm 1964

Nhật Bản trở thành “con rồng Châu Á”

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, bảng, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2  nhóm HS trình bày kết quả thảo luận tình hình phát triển kinh tế Nhật Bản.

- GV yêu cầu các  1 – 2 nhóm HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận: Sự phát triển thần kỳ của Nhật Bản là bài học dành cho các nước trên thế giới (trong đó có Việt Nam) trong công cuộc đổi mới nền kinh tế đất nước hiện nay.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Tình hình phát triển kinh tế.

- Tình hình phát triển

+ Từ năm 1945 đến năm 1973:

·      Sau Chiến tranh thế giới thứ hai: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề.  

·      Giai đoạn 1952 – 1973: nền kinh tế phục hồi.

+ Từ năm 1973 đến nay:

·       Năm 1973: Nhật Bản suy thoái kinh tế do cuộc khủng hoảng dầu mỏ.

·      Giai đoạn 1980 – 1989: vị trí nền kinh tế Nhật Bản tăng nhanh mạnh mẽ.

·      Sau năm 1990: kinh tế không ổn định.

·      Từ năm 2010 đến nay: nền kinh tế phục hồi, nền kinh tế đứng thứ ba thế giới.

- Quy mô, cơ cấu GDP

+ Quy mô kinh tế lớn.

+ Tốc độ tăng trưởng có sự biến động.

+ Cơ cấu GDP có sự chuyển dịch:

·      Ngành nông – lâm – thủy và ngành công nghiệp – xây dựng có xu hướng giảm.

·      Ngành dịch vụ đóng vai trò quan trọng và chiếm tỉ trọng lớn nhất.

- Nguyên nhân phát triển

+ Phát huy được yếu tố nguồn nhân lực có trình độ tay nghề cao, tận tụy công việc.

+ Chú trọng và ứng dụng những tiến bộ khoa học – kĩ thuật.

+ Duy trì cơ cấu kinh tế hai tầng: phát triển công ty có kĩ thuật tiên tiến, vừa phát triển công ty nhỏ, truyền thống.

+ Mở rộng thị trường trong nước, đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài, sử dụng hiệu quả vốn đầu tư.

Bảng 23.1. Quy mô và tốc độ tăng GDP của Nhật Bản, giai đoạn 2000 – 2020

(Nguồn: WB,2022)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV gợi mở cho HS (bằng phương pháp đàm thoại): Ngành công nghiệp của Nhật Bản là một trong những ngành phát triển và đem lại nguồn thu cho xứ sở hoa anh đào.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 23.2, 23.3 thông tin mục II.1 SGK tr.124 và trả lời câu hỏi (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2):

+ Trình bày tình hình phát triển ngành công nghiệp của Nhật Bản.

+Nhận xét sự phân bố của các trung tâm công nghiệp và một số ngành công nghiệp của Nhật Bản (điện tử - tin học, sản xuất ô tô, hóa chất…)

- GV cung cấp thêm cho HS một số hình ảnh, video liên quan đến ngành công nghiệp Nhật Bản (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, quan sát hình ảnh, video, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

-  GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu tình hình phát triển và phân bố ngành công nghiệp Nhật Bản.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, và kết luận: Ngành công nghiệp là ngành mũi nhọn của Nhật Bản. Hiện nay những sản phẩm công nghiệp của “đất nước mặt trời mọc” phân bố khắp nói trên thế giới như thiết bị điện tử, người máy, tàu biển…

- GV chuyển sang Hoạt động mới.

II. Một số ngành kinh tế

1. Công nghiệp

Nhật Bản có ngành công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới.

- Tình hình phát triển

+ Cơ cấu ngành công nghiệp đa dạng.

+ Ngành công nghiệp chế tạo là ngành giữ vị trí quan trọng.

+ Ngành công nghiệp ô tô: là động lực chính trong ngành công nghiệp chế tạo với những thương hiệu nổi tiếng như Toyota, Honda….

+ Ngành công nghiệp sản xuất rô – bốt: là ngành mũi nhọn của Nhật Bản với thiết kế nhỏ gọn, linh hoạt giúp thay thế sức lao động của con người.

+ Ngành công nghiệp điện tử - tin học: phát triển với các sản phẩm như tivi, máy quay phim với các thương hiệu lớn như Canon, Casio…

- Phân bố trung tâm công nghiệp

+ Tập trung cao ở ven biển, phần lớn trên đảo Hôn – su.

+ Một số trung tâm công nghiệp lớn như Tô – ky – ô, Na – gôi – a, Cô – be…

MỘT SỐ HÌNH ẢNH LIÊN QUAN ĐẾN NGÀNH CÔNG NGHIỆP NHẬT BẢN

       Ngành công nghiệp robot Nhật Bản      Canon - Ông hoàng sản xuất máy ảnh Nhật Bản

       Trung tâm công nghiệp Y – ô – cô – ha – ma         Trung tâm công nghiệp Cô – be

Video: https://www.youtube.com/watch?v=FVtexm-aDD8

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV gợi mở cho HS (bằng phương pháp đàm thoại): Điều kiện địa hình của Nhật Bản tuy không thuận lợi trong canh tác nhưng ngành nông nghiệp vẫn giữ vai trò quan trọng đối với kinh tế nước này.  

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm nhỏ (4 – 6 HS/nhóm)

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm như sau:  khai thác Hình 23.4, thông tin mục II.2 SGK tr.126 - 127 và hoàn thành Sơ đồ tư duy (Hình ảnh 23.4 đính kèm phía dưới Hoạt động 3):

+ Trình bày tình hình phát triển ngành nông nghiệp Nhật Bản.

+ Nhận xét đặc điểm phân bố ngành công nghiệp của Nhật Bản.

- GV cung cấp thêm cho HS quan sát thêm hình ảnh liên quan đến ngành nông nghiệp Nhật Bản:

Lúa – cây trồng quan trọng của Nhật Bản

Nền nông nghiệp Nhật Bản ứng dụng máy móc hiện đại

Một chợ cá ở Tô – ky - ô

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, thông tin trong mục, liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm HS trình bày kết quả hoàn thành Sơ đồ tư duy.

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm HS nhận xét, bổ sung (nếu cỏ).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Ngành nông – lâm – ngư dù không là ngành mũi nhọn của Nhật Bản nhưng cũng góp phần làm phát triển kinh tế đất nước với những mặt hàng xuất khẩu ra nước ngoài.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Nông nghiệp

Kết quả Sơ đồ tư duy được đính kèm phía dưới Hoạt động 3.

SƠ ĐỒ TƯ DUY NÔNG NGHIỆP NHẬT BẢN

SƠ ĐỒ TƯ DUY PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP NHẬT BẢN

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS trong lớp thành 6 nhóm và giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

+ Nhóm 1 + 2: Khai thác thông tin mục II.3a SGK tr. 127 và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Tìm hiểu về ngành thương mại:

+ Nhóm 3 + 4: Khai thác hình thông tin mục II.3b SGK tr.128 và hoàn thành Phiếu học tập số 2: Tìm hiểu về ngành giao thông vận tải:

+ Nhóm 5 + 6: Khai thác thông tin mục II.3c SGK tr.128 và hoàn thành Phiếu học tập số 3: Tìm hiểu về ngành du lịch:

- GV cung cấp thêm cho HS quan sát thêm hình ảnh, video liên quan đến ngành dịch vụ Nhật Bản (Đính kèm phía dưới Hoạt động 4).

- GV mở rộng kiến thức, hướng dẫn HS đọc mục Ô cửa tri thức SGK tr.128: Hệ thống tàu cao tốc Sin – can – sen.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, khai thác hình ảnh, thông tin trong mục, sưu tầm thêm thông tin từ sách, báo, internet, hoàn thành Phiếu học tập số 1, 2, 3.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện ba nhóm trình bày kết quả thảo luận theo Phiếu học tập số 1, 2, 3.

- GV yêu cầu ba nhóm còn lại nhận xét, bổ sung hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn.  

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận: Với sự đa dạng của các loại hình dịch vụ đã tạo điều kiện phát triển kinh tế Nhật Bản trên các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, du lịch… đem lại nguồn thu nhập khổng lồ cho “con rồng Châu Á”.

- GV chuyển sang Hoạt động mới.

3. Dịch vụ

Kết quả Phiếu học tập số 1, 2, 3 đính kèm phía dưới Hoạt động 4)

HÌNH ẢNH LIÊN QUAN ĐẾN NGÀNH DỊCH VỤ NHẬT BẢN

        Cảng Kobe – cảng “sầm uất” Nhật Bản                        Sân bay Ha – nê – đa

                  Tháp Tô – ky – ô                                                     Cố đô Ky – ô – tô

Video: https://www.youtube.com/watch?v=50lNqEyU9t4

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

TÌM HIỂU VỀ NGÀNH THƯƠNG MẠI

Dựa vào thông tin trong bài, hãy:

a) Trình bày tình hình phát triển ngành nội thương Nhật Bản

- Thị trường tiêu dùng nội địa rộng lớn.

- Mạng lưới các cửa hàng truyền thống và cửa hàng tiện lợi phân bố rộng

→ Phục vụ nhu cầu của người dân.

b) Cho biết vai trò của ngành ngoại thương Nhật Bản.

Ngành ngoại thương có vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế Nhật Bản.

- Nước xuất khẩu lớn thứ 4 trên thế giới.

- Nước nhập khẩu hàng hóa lớn thứ 5 trên thế giới.

c) Kể tên các mặt hàng xuất khẩu và nhập khẩu của Nhật Bản.

- Mặt hàng xuất khẩu: động cơ linh kiện và phụ tùng ô tô, hóa chất, sản phẩm và linh kiện điện tử - điện thoại, máy móc và thiết bị cơ khí.

- Mặt hàng nhập khẩu: nhiên liệu (dầu mỏ, khí tự nhiên, than…), thực phẩm, hóa chất, hàng dệt may, nguyên liệu thô…

d) Kể tên các bạn hàng xuất khẩu và nhập khẩu của Nhật Bản.

- Bạn hàng xuất khẩu chủ yếu là Trung Quốc, Hoa Kỳ, EU, Hàn Quốc…

- Bạn hàng nhập khẩu chủ yếu là Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái lan, Ô – xtrây – li – a….

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

TÌM HIỂU VỀ NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI

Dựa vào hình 23.3 và thông tin trong bài, hãy:

a) Cho biết đặc điểm phát triển ngành giao thông vận tải Nhật Bản.

- Ngành giao thông vận tải ở Nhật Bản phát triển nhan.,

-  Chất lượng tốt.

- Áp dụng công nghệ hiện đại bậc nhất thế giới.

 b) Trình bày vai trò và tình hình phát triển của các loại hình giao thông vận tải (đường sắt, đường bộ, đường biển, đường hàng không) ở Nhật Bản.

- Đường sắt:

+  Phương tiện chiếm ưu thế trong vận tải hành khách nội địa của Nhật Bản.

+ Mạng lưới đường sắt phân bố tập trung ở thành phố lớn và các vùng đô thị Nhật Bản.

+ Hệ thống tàu cao tốc Sin – can – sen có tốc độ cao, kết nối các thành phố lớn.

- Đường bộ và đường biển:

+ Đóng vai trò quan trọng trong vận chuyển hàng hóa Nhật Bản.

+ Nhật Bản có hơn 1,2 triệu km đường bộ, chiếm hơn 90% khối lượng vận tải hàng hóa.

- Đường biển: ý nghĩa quan trọng trong vận tải quốc tế.

- Đường hàng không:

+ Phát triển phục vụ nhu cầu đi lại giữa các vùng trong nước.

+ Đáp ứng nhu cầu thương mại, đầu tư và du lịch quốc tế.

c) Kể tên một số cảng biển và sân bay lớn của Nhật Bản.

- Cảng biển: Cô – be, Na – gôi – a, Y – ô – cô – ha – ma, Ô – xa – ca….

- Sân bay: Ha – nê – đa, Na – ri – ta, Chu – bu, Can – sai…