Thái độ và hành động của chị Dậu với bọn tay sai có sự chuyển biến đặc sắc:
Ban đầu:
- Ngôn ngữ:“ông”, xưng “cháu”. chị Dậu đã van xin, lời lẽ vô cùng kính trọng, tha thiết “cháu van ông,...”
- Hành động: Run run, chạy đến đỡ tay cai lệ, vẫn thiết tha...
- Chị xám mặt tức giận nhưng vẫn cố gắng chịu đựng, níu tay tên cai lệ
→ Nhẫn nhục, nhún nhường, chịu đựng
Khi Cai lệ đánh chị và sấn đến trói anh Dậu:
- Xưng hô: ông-tôi, sau đó mày-bà. Lời nói đầy quyết liệt thách thức.
- Chị Dậu không còn nhún nhường sợ hãi bọn cường hào gian ác nữa
- Hành động: mạnh mẽ, khỏe khoắn túm cổ cai lệ, ấn dúi ra cửa, túm tóc lẳng cho một cái…
- Chị bán sống, bán chết, không sợ gì nữa
→ Mạnh mẽ, dũng cảm, quyết liệt
* Diễn biến tâm lí của chị Dậu chân thực và hợp lí theo quy luật “tức nước vỡ bờ”. Chị Dậu hiện lên là một người phụ nữ giàu tình thương yêu chồng, nhẫn nhịn, chịu đựng nhưng cũng vô cùng can đảm, mạnh mẽ, giàu sức phản kháng. Tất cả những hành động đều là bộc phát từ trái tim của chị chứ chưa được giác ngộ bởi cách mạng.