Giải chi tiết khoa học tự nhiên 9 KNTT bài 33 Sơ lược về hoá học vỏ Trái Đất và khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Hãy kể tên một số nguyên tố hóa học chủ yếu trong vỏ Trái Đất. Chúng ở trong các loại hợp chất nào? Các chất này có phải là nguồn tài nguyên vô tận để con người khai thác không?

Bài làm chi tiết:

- Các nguyên tố hóa học chủ yếu trong vỏ Trái Đất là: oxygen, silicon, nhôm, sắt, calcium, natri, kali (potassium), magnesium,… Chúng có ở trong các oxide và muối như: SiO₂ (thạch anh), Al₂O₃ (quặng bauxite), CaCO₃.MgCO₃ (dolomite), muối silicate của Al, Na,, K, Ca,… (đá granite).

- Các chất này là nguồn tài nguyên có hạn.

I. HÌNH THÀNH CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC CHỦ YẾU TRONG VỎ TRÁI ĐẤT

Câu hỏi: Dựa vào số liệu ở Bảng 33.1, vẽ biểu đồ thành phần phần trăm về khối lượng các nguyên tố dưới dạng hình tròn và dạng cột. Đọc biểu đồ và rút ra nhận xét về hàm lượng các nguyên tố trong vỏ Trái Đất.

Bài làm chi tiết:

Biểu đồ dạng tròn:

- Biểu đồ dạng cột:

Nhận xét: Hàm lượng các nguyên tố trong vỏ Trái Đất là không đồng đều. Trong đó hàm lượng nguyên tố nhiều nhất là O, sau đó đến Si, Al,…

II. CÁC CHẤT CHỦ YẾU TRONG VỎ TRÁI ĐẤT

Hoạt động: Tìm hiểu thành phần hóa học của một số loại đá

Quan sát Hình 33.1 và cho biết:

1. Các loại đá trong hình được tạo thành chủ yếu từ các nguyên tố hóa học nào?

2. Các chất có trong thành phần chủ yếu của các loại đá trên thuộc loại hợp chất hóa học nào?

Bài làm chi tiết:

1. Các loại đá trong hình được tạo thành chủ yếu từ các nguyên tố: O, Ca, Mg, Si, Al,….

2. Các chất có trong thành phần chủ yếu của các loại đá trên thuộc loại hợp chất khoáng vật.

Câu hỏi: Hãy cho biết các dạng chất chủ yếu trong vỏ Trái Đất.

Bài làm chi tiết:

Các dạng chất chủ yếu trong vỏ Trái Đất là oxide và muối.

III. KHAI THÁC TÀI NGUYÊN TỪ VỎ TRÁI ĐẤT

Hoạt động 1: Hãy tìm hiểu thành phần hóa học và ứng dụng của cát. Việc khai thác cát trái phép ở các lòng sông, bãi biển có thể gây ra hậu quả gì?

Bài làm chi tiết:

- Thành phần hóa học chủ yếu trong cát là: SiO₂.

- Ứng dụng của cát: 

+ Là vật liệu quan trọng trong vât liệu xây dựng.

+ Là nguyên liệu để chế tạo ra các sản phẩm thủy tinh.

+ Là nguyên liệu trong các máy lọc nước.

+ Cát trộn với đất nhằm mục đích trồng cây.

+ Dùng để dập tắt lửa hay tăng độ ma sát cho nền đường.

+ Ngoài ra, cát còn là nguyên liệu cho mỹ thuật: tranh cát, vẽ tranh trên cát,…

- Việc khai thác cát trái phép ở lòng sông hoặc bãi biển để lại hậu quả:

+ Dòng sông bị biến dạng, đáy sông bị hạ thấp.

+ Xảy ra hàng loạt sự cố như: xói lở bãi sông, đê, kè, triều cường,… đe dọa đến sự an toàn của người dân sống ven bờ.

+ Các công trình lấy nước ven sông bị ảnh hưởng, không thể hoạt động hoặc hoạt động nhưng không thể bảm đảm công suất.

+ Thiếu nguồn cung cấp nước cho những dòng sông, bãi biển khác, gây ra hiện tượng sông chết và biển chết, ô nhiễm môi trường.

- Cát chủ yếu bao gồm SiO₂.

- Ứng dụng của cát:

• Là vật liệu quan trọng trong xây dựng.

• Nguyên liệu để sản xuất thủy tinh.

• Sử dụng trong máy lọc nước.

• Dùng để trồng cây khi trộn với đất.

• Sử dụng để dập tắt lửa hoặc tăng độ ma sát cho nền đường.

• Là nguyên liệu cho nghệ thuật như tranh cát, vẽ tranh trên cát.

- Khai thác cát trái phép ở lòng sông hoặc bãi biển gây ra các hậu quả sau:

• Biến dạng dòng sông, giảm mức độ của đáy sông.

• Gây ra sự cố như xói lở bờ sông, đê, kè, triều cường, ảnh hưởng đến an toàn của cộng đồng dân cư ven sông.

• Ảnh hưởng đến hoạt động của các công trình cấp nước ven sông, gây ra thiếu hụt nguồn nước và ô nhiễm môi trường.

• Gây ra hiện tượng sông chết và biển chết, ảnh hưởng đến sinh thái và môi trường sống của các loài sinh vật.

Hoạt động 2: Viết bài thuyết trình và trình bày trước lớp về:

- Lợi ích cơ bản về kinh tế, xã hội của việc khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất.

- Lợi ích của việc tiết kiệm, bảo vệ nguồn tài nguyên và sử dụng vật liệu tái chế.

Bài làm chi tiết:

• Lợi ích cơ bản về kinh tế, xã hội của việc khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất:

Vỏ Trái Đất không chỉ là nguồn tài nguyên vô cùng quan trọng mà còn đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế và xã hội của các quốc gia trên thế giới. Đầu tiên, về lợi ích kinh tế, vỏ Trái Đất chứa đựng hàng loạt các tài nguyên quý giá như dầu mỏ, khí tự nhiên, khoáng sản và các kim loại như vàng, bạch kim, sắt... Việc khai thác và sử dụng các nguồn tài nguyên này đã giúp các quốc gia có nguồn thu nhập lớn và là nguồn nguyên liệu cần thiết cho hoạt động công nghiệp. Khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách tạo ra cơ hội việc làm, thu hút vốn đầu tư nước ngoài và thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp như công nghiệp chế biến, vận tải, dịch vụ... Ngoài ra, nhiều quốc gia có lợi thế về tài nguyên từ vỏ Trái Đất có thể tận dụng chúng để xuất khẩu.

Còn về lợi ích xã hội, ngành khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất đóng góp rất lớn vào việc phát triển hạ tầng và cung cấp các dịch vụ cơ bản, phục vụ cho mục đích sinh hoạt của con người như điện, nước sạch, giao thông, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống cho cộng đồng. Tóm lại, việc này mang lại nhiều lợi ích về kinh tế và xã hội cho cộng đồng và quốc gia. Tuy nhiên, các tài nguyên này không phải là không giới hạn, nên cần phải khai thác hợp lý để tránh làm cạn kiệt nguồn tài nguyên.

• Lợi ích của việc tiết kiệm, bảo vệ nguồn tài nguyên và sử dụng vật liệu tái chế:

Chào thầy/cô và các bạn. Hôm nay em muốn chia sẻ về tầm quan trọng cũng như lợi ích của việc tiết kiệm, bảo vệ nguồn tài nguyên và sử dụng vật liệu tái chế.

Đầu tiên là việc tiết kiệm và bảo vệ tài nguyên. Việc tiết kiệm tài nguyên giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường và bảo vệ môi trường sống của động vật. Nó cũng giúp giảm chi phí vận hành và sản xuất. Có thể nói, việc tiết kiệm và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên là một trong những cơ sở để đất nước phát triển hơn, bền vững hơn.

Tiếp theo là lợi ích của việc sử dụng vật liệu tái chế. Việc sử dụng vật liệu tái chế giúp giảm lượng rác thải cũng như giảm các tác động tiêu cực của môi trường đến sức khỏe con người. Quá trình tái chế thường tiêu tốn ít năng lượng hơn so với quá trình sản xuất nguyên liệu mới, do đó nó sẽ giúp giảm lượng khí thải và ô nhiễm từ quá trình sản xuất. Đồng thời, việc sử dụng và tái chế vật liệu cũ kích thích sự sáng tạo trong mỗi con người, tạo ra nhiều ý tưởng “xanh” và phát triển ngành công nghiệp tái chế.

Như vậy, việc tiết kiệm, bảo vệ tài nguyên và sử dụng vật liệu tái chế là cần thiết để chúng ta có một hành tinh xanh, sạch, đẹp hơn. Hãy chung tay cùng nhau bảo vệ hành tinh này. Cảm ơn mọi người đã lắng nghe!