Giải chi tiết khoa học tự nhiên 9 KNTT bài 49 Khái niệm tiến hóa và các hình thức chọn lọc

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Thế giới sinh vật vô cùng đa dạng và phong phú, tuy nhiên các loài sinh vật cũng có nhiều đặc điểm chung. Bằng cách nào đã tạo ra sinh giới đa dạng như vậy? Những sinh vật hiện nay có phải là những loài khỏe nhất hay thông minh nhất không?

Bài làm chi tiết:

Để tạo thế giới tự nhiên vô cùng đa dạng và phong phú, các sinh vật liên tục trải qua quá trình tiến hóa và phát triển. Hiện nay, các sinh vật không phải lúc nào cũng là những loài khỏe nhất hoặc thông minh nhất, bởi vì quá trình tiến hóa không ngừng và sự đa dạng, phong phú của các loài sinh vật ngày càng phát triển.

I. KHÁI NIỆM TIẾN HÓA

Hoạt động: Quan sát Hình 49.1, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Nhận xét sự thay đổi kích thước và hình thái xương chi ở ngựa qua thời gian.

2. Những thay đổi đó phù hợp với nơi sống và cách di chuyển của ngựa như thế nào?

Bài làm chi tiết:

1. Qua thời gian, ngựa có kích thước lớn hơn, xương chi từ bốn ngón tiêu giảm còn một ngón.

2. Kích thước cơ thể và cấu trúc xương của ngựa biến đổi theo thời gian để phù hợp với môi trường sống của chúng. Trong môi trường như thảo nguyên rộng lớn, những con ngựa có kích thước lớn hơn và khả năng chạy nhanh hơn sẽ có khả năng thích nghi tốt hơn. Sự thích ứng này của ngựa diễn ra qua nhiều thế hệ và dần dần, xương chi của chúng chỉ còn một ngón thay vì nhiều ngón như trước, giúp chúng di chuyển hiệu quả trên đồng bằng.

II. CHỌN LỌC NHÂN TẠO

Câu hỏi 1: Trong Hình 49.2, cây nào là nguồn gốc của các loại rau cải phổ biến ngày nay? Tại sao lại có nhiều loại rau cải như ngày nay?

Bài làm chi tiết:

Cây mù tạc hoang dại là nguồn gốc của các loại rau cải phổ biến ngày nay. 

Nguyên nhân hiện nay có nhiều loại rau cải như vậy vì chúng được chọn lọc theo nhiều hướng khác nhau → hình thành nhiều loài cải khác nhau từ 1 nguồn gốc ban đầu.

Câu hỏi 2: Mục đích chọn lọc của con người ở đối tượng trong Hình 49.3 là gì?

Bài làm chi tiết:

Mục đích chọn lọc của con người là nhằm tạo ra giống gà cho lượng thịt nhiều hơn.

Câu hỏi 3: Kể tên ba loại cây trồng khác đã được chọn lọc nhân tạo làm thực phẩm mà em biết.

Bài làm chi tiết:

Ba loại cây trồng đã được chọn lọc nhân tạo làm thực phẩm: ngô, lúa, chuối, …

III. CHỌN LỌC TỰ NHIÊN

Hoạt động: Quan sát Hình 49.4, trả lời các câu hỏi sau:

1. Đặc điểm màu sắc thân của quần thể bướm thay đổi như thế nào khi màu thân cây bạch dương bị hóa sẫm do ô nhiễm khói công nghiệp?

2. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu hình hay kiểu gene?

3. Sự đa dạng màu sắc thân ở bướm do ô nhiễm môi trường hay do nguyên nhân nào khác?

Bài làm chi tiết:

1. Màu thân của quần thể bướm cũng thay đổi: bướm thân màu trắng chuyển thành màu sẫm và ngược lại, bướm có thân đen chuyển sang màu trắng.

2. Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên cả kiểu hình và kiểu gene.

3. Sự đa dạng màu sắc trên cơ thể của bướm phần lớn là kết quả của hai yếu tố chính: ô nhiễm môi trường và di truyền thông qua quá trình lựa chọn tự nhiên. Trước hết, sự ô nhiễm môi trường làm thay đổi môi trường sống của bướm, khiến chúng cần phải thích nghi bằng cách thay đổi màu sắc của cơ thể. Ngoài ra, quá trình lựa chọn tự nhiên trong quá trình sinh tồn và sinh sản cũng góp phần vào sự đa dạng màu sắc này. Những bướm có màu sắc phù hợp với môi trường sống của chúng có khả năng sống sót và sinh sản tốt hơn, giúp màu sắc này được di truyền sang thế hệ sau.