Giải chi tiết khoa học tự nhiên 9 KNTT bài 44 Nhiễm sắc thể giới tính và cơ chế các định giới tính

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Một cặp vợ chồng có thể sinh con trai hoặc con gái. Theo em, giới tính của con do bố hay mẹ truyền cho? Giải thích.

Bài làm chi tiết:

Theo em, giới tính của con được xác định bởi NST (Nhiễm sắc thể) mà bố truyền cho. Trong quá trình giảm phân, người mẹ chỉ sản sinh ra trứng mang NST X, trong khi người bố tạo ra hai loại tinh trùng: một mang NST X và một mang NST Y. Khi sự thụ tinh xảy ra giữa một trứng mang NST X và một tinh trùng mang NST X, kết quả sinh ra là con gái. Ngược lại, sự thụ tinh giữa một trứng mang NST X và một tinh trùng mang NST Y sẽ sinh ra con trai.

I. NHIỄM SẮC THỂ THƯỜNG VÀ NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH

Hoạt động: Đọc thông tin trên kết hợp quan sát Hình 44.1, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Nhận xét về số lượng, hình dạng của NST thường, NST giới tính.

2. Nêu khái niệm NST thường, NST giới tính.

Bài làm chi tiết:

1. Nhận xét về số lượng, hình dạng của NST thường, NST giới tính:

2. Khái niệm 

- NST thường gồm nhiều cặp tương đồng giống nhau giữa giới đực và cái, chứa gene quy định tính trạng thường.

- NST giới tính thường có một cặp tương đồng hoặc không tương đồng, khác nhau giữa giới đực và cái, chứa các gene quy định giới tính và các gene khác.

II. CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH

Hoạt động: Quan sát Hình 44.2 và đọc thông tin trên, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Trình bày cơ chế xác định giới tính ở người.

2. Giải thích vì sao trong thực tế, tỉ lệ bé trai và bé gái sơ sinh xấp xỉ 1:1.

Bài làm chi tiết:

1. - Cơ chế xác định giới tính là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và được tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.

- Cơ thể mẹ giảm phân cho ra 1 loại trứng: mang NST 22A + X và 3 thể cực → giới đồng giao tử

- Cơ thể bố giảm phân cho ra 4 tinh trùng thuộc 2 loại là: NST 22A + X và NST 22A + Y → giới dị giao tử

- Giao tử X của mẹ kết hợp với giao tử (X và Y) của bố tạo ra hợp tử: XX (con gái) và XY (con trai) với tỷ lệ xấp xỉ 1 : 1 → cân bằng giới tính.

2. Do sự phân li của cặp NST XY trong phát sinh giao tử ra hai loại tinh trùng mang NST X và Y với tỉ lệ bằng nhau và bằng 1 : 1. Qua thụ tinh của hai loại tinh trùng này với trứng mang NST X tạo ra hai loại tổ hợp XX và XY với số lượng ngang nhau có sức sống ngang nhau do đó tỉ lệ bé trai : bé gái xấp xỉ 1 : 1.

III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH

Câu hỏi: Nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính và lấy thêm ví dụ.

Bài làm chi tiết:

Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:

- Yếu tố bên trong: Hormone sinh dục có thể tác động vào những giai đoạn sớm trong sự phát triển.

Ví dụ: Khi tiêm corticosterone liều cao vào cơ thể gà mái 5 giờ trước khi rụng trứng đã nâng cao tỉ lệ sinh gà trống.

- Yếu tố bên ngoài: nhiệt độ ấp trứng sau thụ tinh ở một số loài bò sát, ánh sáng ảnh hưởng đến khả năng ra hoa ở một số loại thực vật,…

Ví dụ: hoa lan (Catasetum viridiflavum) sinh trưởng và phát triển trong điều kiện có ánh sáng mạnh cho hoa cái, ngược lại trong điều kiện có ánh sáng yếu cho hoa đực;…