Giải chi tiết kinh tế pháp luật 11 cánh diều mới Bài 20 Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ hiểu biết của mình về các quyền và nghhĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin.

Hướng dẫn trả lời: 

Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí và tiếp cận thông tin là một quyền cơ bản của công dân được ghi nhận trong Hiến pháp 2013 và cụ thể hoá tại các đạo luật và nghị định.

Theo đó, Điều 25 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định”. Trên cơ sở quy định này, Luật Báo chí năm 2016 đã cụ thể hóa quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí của công dân.

Quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí có quan hệ gắn bó mật thiết với nhau. Quyền tự do ngôn luận là một trong những quyền cơ bản của con người, được thể hiện trong Tuyên ngôn quốc tế về Nhân quyền năm 1948 và Công ước quốc tế năm 1966 về các Quyền dân sự, chính trị của Liên hiệp quốc. Quyền tự do báo chí được hiểu là việc thực hiện quyền tự do ngôn luận của công dân thông qua báo chí. Báo chí có vai trò là phương tiện để mọi công dân thực hiện quyền tự do ngôn luận của mình.

KHÁM PHÁ

1. Pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin.

a. Quyền và nghĩa vụ công dân về tự dongon luận.

Câu hỏi:

a. Từ thông tin Hiến pháp và Luật Báo chí, em hãy cho biết trong trường hợp trên đại diện nhân dân xã V đã thực hiện của mình như thế nào?

b. Theo em, trong tình huống trên, hành vi của Q có phải là thực hiện quyền tự do ngôn luận không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời: 

a. Đại diện nhân dân xã V đã thực hiện quyền tự do ngôn luận của mình.

b. Hành vi của Q chưa thực hiện quyền tự do ngôn luận vì Q đã đăng bài lên mạng xã hội vu khống, xúc phạm danh dự của H chứ không thể hiện sự tự do phát biểu ý kiến của mình.

b. Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do báo chí.

Em hãy cho biết:

a. Hành vi của một số người dân cung cấp thông tin cho báo chí đúng hay sai? Vì sao?

b. Trong trường hợp này, báo chí có quyền đăng tin do công dân cung cấp hay không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời: 

a. Hành vi của một số người dân cung cấp thông tin cho báo chí đúng vì người dân đang thể hiện ý kiến, phát biểu của bản thân về hoạt động tích cực của chính quyền nhân dân 

b. Trong trường hợp này, báo chí có quyền đăng tin do công dân cung cấp vì đây là những thông tin mà người dân cung cấp cho báo chí, phản hồi thông tin trên báo chí.

c. Quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin.

Câu hỏi:

a. Ở trường hợp 1, anh Huy và mọi người nói chung có thể tìm hiểu thông tin về vấn đề mình quan tâm bằng cách nào?

b. Ở trường hợp 2, chị Lan đã thực hiện quyền của mình như thế nào? Đó là quyền gì?

Hướng dẫn trả lời: 

a. Ở trường hợp 1, anh Huy và mọi người nói chung có thể tìm hiểu thông tin về vấn đề mình quan tâm bằng cách kênh truyền hình của tình, hệ thống đài phát thanh của địa phương.

b. Ở trường hợp 2, chị Lan đã thực hiện quyền của mình bằng cách tìm hiểu về bồi dưỡng, hỗ trợ tái định cư đối với hộ gia đình. Đó là quyền tiếp cận thông tin của mình.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về tụ do ngôn luận, báo chí  và tiếp cận thông tin của công dân

a. Nguyễn thị B đã có những hành vi trái pháp luật nào?

b. Em hãy cho biết, trong tình huống trên hành vi của Nguyễn Thị B đã dẫn đến hậu quả gì cho bản thân.

Hướng dẫn trả lời: 

a. Nguyễn thị B đã có những hành vi trái pháp luật là lợi dụng quyền tự do ngôn luận để viết bài, phát ngôn trực tiếp, đưa ra những thông tin sia sự thật, thiếu kiểm chúng về hoạt động của chính quyền địa phương

b. Hành vi của Nguyễn Thị B đã dẫn đến hậu quả cho bản thân chịu trách nhiệm, xử phạt pháp lí trước pháp luật, tùy vào mức độ hành vi có thể xử phạt mức độ khác nhau.

3. Trách nhiệm của học sinh trong thực hiện các quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin

Trách nhiệm của các bạn học sinh Trường Trung học phổ thông X đã được thựuc hiện như thế nào trong trường hợp trên.

Hướng dẫn trả lời: 

Trách nhiệm của các bạn học sinh trường X được thể hiện là 

• Lấy ý kiến học sính tham gia đóng góp với ban giám hiệu
• Tích cực phát biểu, nói lên suy nghĩ của mình về một số hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực hiện đổi mới giáo dục...

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Hành vi nào sau đây của công dân không thể hiện quyền tự do ngôn luận? Vì sao?

a. Ông A tố cáo hành vi của ông H bao che cho việc làm sai trái của cán bộ cấp dưới.

b. Giáo viên phát biểu phản ánh với Uỷ ban nhân dân huyện về tình trạng cơ sở vật chất của một số trường xuống cấp, cần được đầu tư xây dựng.

c. Trong đợt đại biểu Quốc hội tiếp xúc với cử tri huyện X, nhân dân đã đóng góp nhiều ý kiến, kiến nghị về phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của huyện mình.

d. Anh I viết bài đăng báo phản đối hành vi hách dịch, cửa quyền của một số cán bộ trong việc giải quyết thủ tục hành chính cho nhân dân.

Hướng dẫn trả lời: 

• Hành vi không thể hiện quyền tự do ngôn luận là: D
• Vì: Công dân có quyền tự do ngôn luận để đóng góp ý kiến với cơ quan, trường học , khu dân cư, nơi học tập và công tác,… Có thể viết bài đăng báo phát biểu ý kiến của mình về tình hình đất nước và thế giới; tham gia ý kiến về chủ trương, chính sách của Đảng, Pháp luật của Nhà nước; Góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại tố cáo trên báo chí với cơ quan, tổ chức, cá nhân, cán bộ công chức nhà nước;…

Câu hỏi 2: Em đồng ý với ý kiến nào trên đây? Vì sao?

Trước việc làm thiếu trách nhiệm của Sở Giao thông vận tải để lại các hố ga không có nắp gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông, ông B đã cung cấp thông tin cho báo chí kèm theo ảnh chụp rõ ràng về các hố ga này. Có người nói, hành vi này của ông B là thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận: nhưng lại có người cho rằng đây là quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do báo chí.

Hướng dẫn trả lời: 

Em đồng ý với ý kiến cho rằng đây là quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do báo chí vì: Quyền tự do báo chí là quyền của công dân được sáng tạo tác phẩm báo chí, cung cấp thông tin cho báo chí, phản hồi thông tin cho báo chí. Việc ông B đã cung cấp thông tin cho báo chí kèm theo ảnh chụp rõ ràng về các hố ga này là quyền tự do báo chí.

Câu hỏi 3: Theo em, người cán bộ Uỷ ban nhân dân huyện có thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin hay không? Vì sao?

Sau khi nghe đài phát thanh huyện phát thông tin về chủ trương của huyện cho các gia đình thuộc diện hộ nghèo vay vốn để đầu tư sản xuất kinh doanh với mức lãi suất ưu đãi đặc biệt, chị B đã đến Uỷ ban nhân dân huyện yêu cầu được cung cấp thông tin dầy đủ, cụ thể về việc này. Người cán bộ Uỷ ban tiếp chị không cung cấp ngay thông tin cho chị B mà hẹn chị 4 ngày sau sẽ trả lời. Đến hẹn, chị B được
người cán bộ này cung cấp thông tin sai lệch so với thông tin đã được phát qua đài phát thanh.

Hướng dẫn trả lời: 

Người cán bộ Uỷ ban nhân dân huyện không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin vì: Quyền tiếp cận thông tin là quyền của công dân được tiếp cận các thông tin do cơ quan nhà nước nắm giữ. Công dân được tiếp cận mọi thông tin của cơ quan nhà nước, trừ thông tin không được tiếp cận và thông tin được tiếp cận có điều kiện. Như vậy, hành vi không cung cấp thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật về việc cho hộ nghèo vay vốn để đầu tư của người cán bộ ủy ban là vi phạm quyền tiếp cận thông tin.

Câu hỏi 4: Do có hành vi gây rối trật tự công cộng, K bị Công an huyện xử phạt vi phạm hành chính. Một số phần tử xấu kích động, xúi giục nên K đã đăng bài viết trên Facebook có tính chất xuyên tạc những thông tin về hoạt động của chính quyền địa phương, từ cấp xã đến cấp huyện. Từ vụ việc này, có người cho rằng hành vi của K vi phạm quyền tự do ngôn luận của công dân: nhưng có người khác lại cho rằng, do K viết bài trên Facebook nên đã vi phạm quyền tự do báo chí.

a) Em đồng ý với ý kiến nào trên đây? Vì sao?

b) Em nhận xét thế nào về hành vi của K?

Hướng dẫn trả lời: 

a. Em đồng ý với ý kiến cho rằng K vi phạm quyền tự do ngôn luận vì Quyền tự do ngôn luận là quyền của công dân được tự do phát biểu ý kiến, bày tỏ quan điểm của mình về tất cả các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước dưới hình thức lời nói, văn bản điện tử như zalo, facebook,…hặc dưới hình thức khác. Còn quyền tự do báo chí là quyền của công dân được sáng tạo tác phẩm báo chí, cung cấp thông tin cho báo chí, phản hồi thông tin cho báo chí.

Do đó, hành vi vủa K vi phạm quyền tự do ngôn luận.

b. Hành vi của K là vi phạm pháp luật vì đã đăng bài viết trên Facebook có tính chất xuyên tạc những thông tin về hoạt động của chính quyền địa phương, từ cấp xã đến cấp huyện. Điều này ảnh hưởng tới uy tín của chính quyền địa phương.

Câu hỏi 5: Em có đồng ý với ý kiến của bạn P hay không? Vì sao?

Khi đọc những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, bạn P cho rằng chỉ khi nào chúng ta được hoàn toàn tự do phát biểu ý kiến của mình mà không cần tuân thủ các quy định của pháp luật thì khi đó chúng ta mới thật sự có quyền tự do ngôn luận.

Hướng dẫn trả lời: 

Em không đồng ý với ý kiến của bạn P vì: Khi thực hiện quyền tự do ngôn luận, công dân có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, thực hiện trong khuôn khổ pháp luật. Như vậy mới tránh được những hành vi vu khống, bịa đặt sai sự thật.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn trong nhóm xây dựng một kế hoạch tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận báo chí và tiếp cận thông tin trong khu dân cư (xã, phường, thôn, xóm) theo gợi ý:

Lập kế hoạch tuyên truyền

Mục đích, đối tượng tuyên truyền

Hình thức, nội dung tuyên truyền

Thời gian, địa điểm thực hiện

Trình bày kế hoạch trước lớp

Hướng dẫn trả lời: 

• Mục đích tuyên truyền để giúp công dân hiểu về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin trong khu dân cư
• Hình thức tuyên truyền trực tiếp và băng zôn
• Nội dung các luật pháp về quyền và nghĩa vụ đồng thời cũng đưa ra các quy định phạt nếu làm sai hoặc không đúng về quyền và nghĩa vụ
• Thời gian 1 tuần
• Địa điểm gần trường học