Giải chi tiết kinh tế pháp luật 11 cánh diều mới Bài 5 Thất nghiệp
Giải Bài 5 Thất nghiệp sách Kinh tế và Pháp luật 11 cánh diều mới. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học.
MỞ ĐẦU
Câu hỏi: Hãy nêu ví dụ về một trường hợp thất nghiệp mà em biết và chia sẻ với các bạn về hậu quả của thất nghiệp với trường hợp.
Hướng dẫn trả lời:
Ví dụ: Kinh tế suy thoái, doanh nghiệp X phải thu hẹp quy mô sản xuất khiến ông A và nhiều lao động khác bị mất việc làm, không có thu nhập. Đã gần hai tháng, ông A tìm việc ở nhiều nơi nhưng vẫn chưa được.
Hậu quả:
- Người lao động giảm thu nhập, cuộc sống khó khăn, đời sống vật chất và tinh thần bị ảnh hưởng.
- Nhà nước phải tăng chi ngân sách để hỗ trợ giải quyết trợ cấp thất nghiệp.
- Do thu nhập của người lao động bị sụt giảm, nên họ cũng tiết chế, cân nhắc hơn trong chi tiêu, từ đó dẫn đến sụt giảm cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ => nhiều doanh nghiệp thu hẹp quy mô sản xuất.
KHÁM PHÁ
1. Khái niệm thất nghiệp.
Từ hai thông tin trên, em hãy cho biết tình trạng một bộ phận lao động trong lực lượng lao động không có việc làm được gọi là gì?
Hướng dẫn trả lời:
Qua hai thông tin trên, có thể thấy: tình trạng một bộ phận lao động trong lực lượng lao động không có việc làm được gọi là thất nghiệp.
2. Các loại hình thất nghiệp và nguyên nhân dẫn đến thất nghiệp.
Trường hợp 1: Theo một trong những công ty nhân sự hàng đầu Việt Nam, xu hướng chuyển việc của người lao động đang diễn ra một cách khá phổ biến...
Trường hợp 2: Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngành X đang đổi mới công nghệ sản xuất, ứng dụng tin học trong quản lí....
Trường hợp 3: Do kinh tế thế giới suy thoái đã làm cho các doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.....
a. Em hãy cho biết nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp trong từng trường hợp trên là gì?
b. Theo em có những loại hình thất nghiệp nào trong nền kinh tế thị trường.
Hướng dẫn trả lời:
a. Nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp trong từng trường hợp:
- Trường hợp 1: thay đổi công việc
- Trường hợp 2: áp dụng công nghệ mới vào sản xuất.
- Trường hợp 3: Kinh tế suy thoái, doanh nghiệp nhiều nơi đóng cửa.
b. Những loại hình thất nghiệp nào trong nền kinh tế thị trường:
- Thất nghiệp tạm thời
- Thất nghiệp cơ cấu.
- Thất nghiệp chu kì....
3. Hậu quả của thất nghiệp
a. Từ thông tin trên em hãy cho biết thất nghiệp ảnh hưởng thế nào đến hoạt động của nền kinh tế
b. Từ trường hợp trên, theo em thất nghiệp gây ảnh hưởng gì về mặt xã hội?
Hướng dẫn trả lời:
a. Từ thông tin trên em hãy cho biết thất nghiệp ảnh hưởng tới nền kinh tế:
Lực lượng lao động giảm so với cùng kì năm, tỉ lệ thất nghiệp gia tăng điều này làm ảnh hưởng đến tới kinh tế.
b. Từ trường hợp trên, theo em thất nghiệp gây ảnh hưởng với mặt xã hội:
- Lạm phát tăng cao.
- Tư vật liệu tăng mạnh.
- Công nhân thất nghiệp hàng loạt.
- Đời sống người lao động khó khăn.
4. Vai trò của Nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp.
a. Nhà nước có vai trò gì trong việc kiểm soát và kiểm chế thất nghiệp?
b. Học sinh có trách nhiệm gì trong việc thực hiện chủ trương, chính sách của Nhà nước trong việc tạo việc làm, kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp?
Hướng dẫn trả lời:
a. Từ thông tin trên, Chính phủ có vai trò gì trong việc kiềm chế và kiểm soát lạm phát:
Trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước có vai trò hết sức quan trọng trong việc ban hành và triển khai hiện có hiệu quả các chính sách, pháp luật nhằm kiềm chế và kiểm soát lạm phát:
- Giảm mức cung tiền, cắt giảm chi tiêu ngân sách, tăng thuê, kiểm soát có hiệu quả việc tăng giá
- Đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư, giảm thuế, cải tiến kĩ thuật, tăng năng suất.
b. Theo em, công dân có trách nhiệm trong việc kiềm chế và kiểm soát lạm phát:
- Công dân có trách nhiệm chấp hành và ủng hộ những hành vi chấp hành, tuân thủ chủ trương, chính sách của Nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế lạm phát. Đồng thời, vi phạm những hành vi vi phạm chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế lạm phát.
LUYỆN TẬP
Câu hỏi 1: Em hãy cho biết nhận định dưới đây là đúng hay sai? Vì sao?
a. Thất nghiệp là tình trạng thất nghiệp khi một bộ phận dân số ngoài độ tuổi lao động muốn làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.
b. Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận dân số ngoài lực lượng lao động không làm việc.
c. Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận lực lượng lao động muốn làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.
d. Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận dân số trong độ tuổi lao động không có việc làm vì đang đi.
Hướng dẫn trả lời:
- Nhận định C đúng; nhận định A, B, D sai.
- Giải thích: Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận lực lượng lao động muốn làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.
Câu hỏi 2: Em hãy cho biết các tình trạng chưa có việc làm dưới đây thuộc loại hình thất nghiệp nào? Vì sao?
a. Chưa có việc làm do thay đổi công việc, chỗ ở....
b. Chưa có việc làm do sự mất cân đối giữa cung và cầu lao động, sụ dịch chuyển cơ cấu giữa các ngành trong nền kinh tế, sự thay đổi phương thức sản xuất trong một ngành.....
c. Chưa có việc làm do tính chu kì của nền kinh tế nền kinh tế bị suy thoái hoặc khủng hoảng dẫn đến mức cầu chung về lao động giảm.
Hướng dẫn trả lời:
- Trường hợp A.
- Loại hình: thất nghiệp tạm thời.
- Vì: nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp là do người lao động thay đổi việc làm, chỗ ở,… chưa xin được việc làm mới nên tạm thời thất nghiệp.
- Trường hợp B.
- Loại hình: thất nghiệp cơ cấu
- Vì: nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp là do: sự mất cân đối giữa cung và cầu lao động, sự dịch chuyển cơ cấu giữa các ngành trong nền kinh tế hoặc sự thay đổi phương thức sản xuất trong một ngành.
- Trường hợp C.
- Loại hình: thất nghiệp chu kì.
- Vì: nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp là do nền kinh tế đang ở thời kì suy thoái, khủng hoảng.
Câu hỏi 3: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:
a. Tỉ lệ thất nghiệp cao tập trung ở nhóm tuổi nào?
b. Việc tỉ lệ thanh niên thất nghiệp cao sẽ gây ra những hậu quả gì?
Hướng dẫn trả lời:
a. Tỉ lệ thất nghiệp cao tập trung ở 2 nhóm tuổi là: từ 15 - 24 tuổi và từ 25 - 54 tuổi.
b. Tỉ lệ thanh niên thất nghiệp cao sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế và xã hội. Cụ thể:
- Đối với nền kinh tế:
- Làm cho sản lượng của nền kinh tế ở dưới mức tiềm năng, sức mua của nền kinh tế giảm sút, các doanh nghiệp bị giảm lợi nhuận.
- Gây lãng phí lao động xã hội, làm giảm sản lượng của nền kinh tế, dẫn đến suy thoái kinh tế.
- Đối với xã hội:
- Khiến người lao động không có thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần của người lao động và gia đình họ gặp khó khăn.
- Là một trong những nguyên nhân cơ bản làm xuất hiện các tệ nạn xã hội.
Câu hỏi 4: Em hãy đọc thông tin trong các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:
Trường hợp 1. Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 2030 tầm nhìn đến năm 2045 nhằm đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển hàng đầu về giáo dục nghề nghiệp trong khu vực ASEAN, bắt kịp trình độ tiên tiến của thế giới.
Trường hợp 2. Chính phủ xây dựng hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm để tư vấn, giới thiệu việc làm, tổ chức các phiên giao dịch việc làm, tiếp nhận và giải quyết hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.
Trường hợp 3. Chính phủ thúc đẩy kí kết các thỏa thuận về hợp tác lao động đối với các nước để xuất khẩu lao động, mở rộng thị trường lao động ngoài nước nhằm tạo thêm việc làm cho người lao động.
Hướng dẫn trả lời:
Nhà nước có vai trò trong việc kiểm soát và kiểm chế thất nghiệp:
- Tích cực đẩy mạnh tăng trưởng kinnh tế thông qua chính sách tài khóa, tiền tệ, các gói kích cầu.
- Sắp xếp lại cơ cấu lao động, đồng thời nâng cao trình độ cho người lao động.
Tăng nguồn đầu tư, đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư của nước ngoài, khuyến khích phát triển các doanh nghiệp..
VẬN DỤNG
Câu hỏi: Hãy xây dựng một video clip/ bài thuyết trình giới thiệu về tấm gương thanh niên lập nghiệp điển hình mà em biết và rút ra bài học đối với bản thân.
Hướng dẫn trả lời:
Tấm gương khởi nghiệp của anh Lương Văn Trường - Chủ tịch HĐQT - Giám đốc HTX Thanh niên Nam Đại Dương (xã Nghĩa Trung, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định)
Sau khi tốt nghiệp ngành công nghệ sau thu hoạch của trường Đại học Đà Lạt năm 2011, với mong muốn ứng dụng kiến thức của bản thân giúp đỡ bà con nông dân, anh Lương Văn Trường đã tham gia Dự án quốc gia 600 Phó Chủ tịch xã trẻ giai đoạn từ năm 2012 - 2016; được nhận nhiệm vụ phụ trách nông lâm nghiệp tại xã Lử Thẩn, huyện Si Ma Cai (tỉnh Lào Cai).
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, năm 2017, anh Trường quyết định trở về quê hương tại xã Nghĩa Trung, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Đinh để lập nghiệp. Nhận thấy ở Nam Định có lợi thế rất nhiều trong thâm canh cây lúa nhưng lại không có sản phẩm, thương hiệu nào thực sự nổi bật; trong khi diện tích đất trồng nông nghiệp bị bỏ hoang nhiều do người dân bỏ đồng ruộng vào nhà máy làm việc để có thu nhập cao hơn,… anh Trường quyết định tập trung sản xuất để đưa ra sản phẩm, nâng cao giá trị thương hiệu gạo Nam Định.
Được sự tạo điều kiện của cấp ủy, chính quyền xã Tân Thịnh (huyện Nam Trực), anh Trường đã thuê lại 7 ha đất nông nghiệp thành lập “Nông trại Cờ Đỏ” để sản xuất cánh đồng mẫu lớn. Trong quá trình sản xuất quy mô lớn, ban đầu anh đã gặp rất nhiều khó khăn. Có thời điểm toàn bộ diện tích lúa bị mất trắng do mưa nhiều, không kịp tiêu thoát nước, gieo giống xong lại mưa, nên giống chết; ngâm hạt giống để gieo tiếp thì nước chưa rút, giống lại thối. Anh Trường mất trắng 4-5 tấn thóc giống, thiệt hại hơn 1 tỷ đồng. Nhưng cũng từ thất bại đó, anh đã tìm cách xử lý kéo dài thời gian bảo quản hạt giống và cho ra đời quy trình sản xuất hạt giống lúa đã nảy mầm sẵn. Quy trình do anh Trường sáng tạo ra đã được Chứng nhận quyền tác giả số 10205/2020/QTG; được chấp nhận đơn đăng ký sáng chế vào tháng 2/2021.
Sản phẩm hạt giống nảy mầm sẵn của anh Trường được các tập đoàn sản xuất lúa giống hàng đầu tại Việt Nam liên hệ hợp tác. Từ công nghệ sản xuất này, anh đã nảy ra ý tưởng sản xuất gạo mầm tươi với giá trị dinh dưỡng cao. Với những lợi ích vượt trội đối với sức khỏe người tiêu dùng, sản phẩm gạo mầm tươi của Nông trại Cờ Đỏ khi đưa ra thị trường đã được đông đảo người tiêu dùng tiếp nhận.
Từ một nông trại đơn lẻ, đến giữa năm 2021, anh Trường đã liên kết, tập hợp những người cùng chí hướng, cùng đam mê thành lập Hợp tác xã (HTX) Thanh niên Nam Đại Dương với 7 thành viên, đồng thời mở rộng quy mô sản xuất với diện tích lên đến 40 ha tại các huyện Nam Trực, Trực Ninh, Nghĩa Hưng, Mỹ Lộc và Vụ Bản. Năm 2021, doanh thu của HTX Thanh niên Nam Đại Dương lên tới 3 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho 50 - 70 lao động tại địa phương.
Chia sẻ về chặng đường lập nghiệp của bản thân, anh Trường cho biết: “HTX Thanh niên Nam Đại Dương được thành lập từ đầu năm 2021, giữa lúc đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, khó khăn trăm bề. Với tinh thần “Thanh niên Nam Định vươn ra biển lớn” như ý nghĩa trong cái tên HTX, chúng tôi đã cùng nhau vượt qua thách thức, đón các cơ hội từ khó khăn và sẽ đưa công nghệ ra thế giới”.
Những nỗ lực vượt khó khởi nghiệp thành công của anh Trường đã được ghi nhận, năm 2020, anh Trường được Trung ương Đoàn trao tặng Bằng khen “Đoàn viên thanh niên có công trình, giải pháp, sản phẩm sáng tạo tiêu biểu toàn quốc”; năm 2021 được lọt vào top 21 đội thi xuất sắc nhất của cuộc thi “Thanh niên sáng tạo vì biến đổi khí hậu 2021” do Trung ương Đoàn chứng nhận; đạt giải Ba Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Nam Định do Hội liên hiệp Khoa học Kỹ thuật tỉnh Nam Định tổ chức. Sản phẩm của anh trong năm 2021 tiếp tục lọt top 10 cuộc thi khởi nghiệp quốc gia 2021, trở thành Đại sứ chương trình: Dự án phát triển xã hội bền vững SEF 2021, đạt giải Nhất cuộc thi Khởi nghiệp thanh niên nông thôn với dự án “Nông trại Cờ Đỏ” do Trung ương Đoàn tổ chức và vinh dự đạt giải thưởng Lương Định Của dành cho nhà nông trẻ xuất sắc 2021.
Trong thời gian tới, anh Lương Văn Trường cùng HTX Thanh niên Nam Đại Dương sẽ tiếp tục nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật cải tiến, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu, chống thoái hoá đất sản xuất và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, HTX sẽ tiếp tục nghiên cứu, mở rộng sản xuất, phấn đấu xuất khẩu gạo mầm tươi và công nghệ hạt giống nảy mầm sẵn ra thị trường nước ngoài, góp phần khẳng định giá trị nông sản và công nghệ nông nghiệp của Việt Nam trên thế giới.