Soạn siêu ngắn kinh tế pháp luật 11 cánh diều bài 20 Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ hiểu biết của mình về các quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin

Hướng dẫn trả lời:

Một là, quy định cụ thể về quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí của công dân

Theo Hiến pháp năm 2013, Điều 25 quy định: "Mọi người dân đều được đảm bảo quyền tự do ngôn luận và tự do truyền thông. Việc thực thi quyền này phải tuân theo quy định của pháp luật." Dựa trên điều khoản này, Luật Báo chí năm 2016 đã chi tiết hóa về quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận trong lĩnh vực truyền thông của công dân.

Quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí là hai quyền quan trọng mà luôn đi kèm với nhau. Quyền tự do ngôn luận là một quyền cơ bản của con người, đã được thể hiện trong Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền năm 1948 và Công ước Quốc tế năm 1966 về các Quyền Dân sự và Chính trị của Liên Hợp Quốc. Quyền tự do báo chí có nghĩa là việc thực hiện quyền tự do ngôn luận của công dân thông qua các phương tiện truyền thông, trong đó báo chí đóng một vai trò quan trọng như một công cụ cho mọi người để thực hiện quyền tự do ngôn luận của họ.

KHÁM PHÁ

1. Pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin.

a. Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận.

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp, tình huống (Trang 136 SGK) và trả lời câu hỏi:

a. Từ thông tin Hiến pháp và Luật Báo chí, em hãy cho biết trong trường hợp trên đại diện nhân dân xã V đã thực hiện của mình như thế nào?

b. Theo em, trong tình huống trên, hành vi của Q có phải là thực hiện quyền tự do ngôn luận không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

a. Trong trường hợp này, đại diện cộng đồng tại xã V đã tham gia đóng góp ý kiến cho Hội đồng nhân dân xã về tình hình giáo dục ở khu vực của họ. Nhân dân đã tuân thủ quyền công dân về tự do ngôn luận, như được quy định trong Luật Báo chí.

b. Trong tình huống này, hành vi của Q đang vi phạm quyền tự do ngôn luận và đồng thời xâm phạm vào uy tín và danh dự của H, cũng như xâm phạm vào quyền và lợi ích hợp pháp của H.

b. Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do báo chí.

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, tình huống (Trang 137, 138 SGK) và trả lời câu hỏi:

a. Hành vi của một số người dân cung cấp thông tin cho báo chí đúng hay sai? Vì sao?

b. Trong trường hợp này, báo chí có quyền đăng tin do công dân cung cấp hay không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

a. Một số công dân đã cung cấp thông tin cho báo chí với đúng tinh thần phát biểu ý kiến cá nhân về các hoạt động tích cực của chính quyền địa phương.

b. Trong tình huống này, báo chí được phép công bố thông tin do công dân cung cấp, vì đó là các thông tin mà người dân đã đóng góp, đưa ra phản ánh về những thông tin trên báo chí.

c. Quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin.

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp, tình huống (Trang 139, 140 SGK) và trả lời câu hỏi:

a. Ở trường hợp 1, anh Huy và mọi người nói chung có thể tìm hiểu thông tin về vấn đề mình quan tâm bằng cách nào?

b. Ở trường hợp 2, chị Lan đã thực hiện quyền của mình như thế nào? Đó là quyền gì?

Hướng dẫn trả lời:

a. Trong tình huống 1, anh Huy và những người khác có thể thu thập thông tin về vấn đề mà họ quan tâm thông qua phương tiện truyền hình của khu vực, hoặc hệ thống truyền thanh cục bộ. 

b. Trong tình huống 2, chị Lan đã thực hiện quyền của mình bằng cách tìm hiểu về việc đào tạo và hỗ trợ tái định cư cho gia đình. Đây là quyền tiếp cận thông tin của chị.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về tụ do ngôn luận, báo chí  và tiếp cận thông tin của công dân

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, tình huống (Trang 141 SGK) và trả lời câu hỏi:

a. Nguyễn thị B đã có những hành vi trái pháp luật nào?

b. Em hãy cho biết, trong tình huống trên hành vi của Nguyễn Thị B đã dẫn đến hậu quả gì cho bản thân.

Hướng dẫn trả lời:

a. Nguyễn Thị B đã thực hiện các hành động vi phạm pháp luật bằng cách sử dụng quyền tự do ngôn luận để viết bài, phát biểu trực tiếp, cung cấp thông tin không đúng sự thật và không được kiểm chứng về hoạt động của chính quyền địa phương.

b. Hành vi của Nguyễn Thị B đã dẫn đến các hậu quả và chịu trách nhiệm pháp lý trước luật pháp, tùy thuộc vào mức độ vi phạm có thể bị xử phạt với mức độ khác nhau. 

3. Trách nhiệm của học sinh trong thực hiện các quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin

Câu hỏi: Trách nhiệm của các bạn học sinh Trường Trung học phổ thông X đã được thực hiện như thế nào trong trường hợp (Trang 142 SGK)

Hướng dẫn trả lời:

- Các bạn học sinh tại trường trung học phổ thông X có trách nhiệm được thể hiện qua hai phương diện:

• Phương diện tích cực: Đa phần các bạn đã tích cực đóng góp ý kiến và tham gia vào quá trình cải cách giáo dục. Họ đã thực hiện một cách đúng đắn quyền tự do ngôn luận của công dân.
• Phương diện khác: Một số bạn vẫn còn do dự và có sự e ngại, cho rằng quyền tự do ngôn luận là quyền thuộc về các giáo viên, không phải của học sinh. Tư duy như vậy là không chính xác.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hành vi nào sau đây của công dân không thể hiện quyền tự do ngôn luận? Vì sao?

A. Ông A tố cáo hành vi của ông H bao che cho việc làm sai trái của cán bộ cấp dưới.

B. Giáo viên phát biểu phản ánh với Uỷ ban nhân dân huyện về tình trạng cơ sở vật chất của một số trường xuống cấp, cần được đầu tư xây dựng.

C. Trong đợt đại biểu Quốc hội tiếp xúc với cử tri huyện X, nhân dân đã đóng góp nhiều ý kiến, kiến nghị về phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của huyện mình.

D. Anh I viết bài đăng báo phản đối hành vi hách dịch, cửa quyền của một số cán bộ trong việc giải quyết thủ tục hành chính cho nhân dân.

Hướng dẫn trả lời:

Hành động không liên quan đến quyền tự do ngôn luận: a

Lý do: ông A đang thực hiện quyền tố cáo, không phải quyền tự do ngôn luận.

Câu 2: Trước việc làm thiếu trách nhiệm của Sở Giao thông vận tải để lại các hố ga không có nắp gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông, ông B đã cung cấp thông tin cho báo chí kèm theo ảnh chụp rõ ràng về các hố ga này. Có người nói, hành vi này của ông B là thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận; nhưng lại có người cho rằng đây là quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do báo chí.

Em đồng ý với ý kiến nào trên đây? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Em đồng tình với ý kiến của ông B vì ông đã cung cấp tài liệu cho báo chí để phản ánh thực trạng không có nắp hố ga gây nguy hiểm tới người tham gia giao thông.

Câu 3: Sau khi nghe đài phát thanh huyện phát thông tin về chủ trương của huyện cho các gia đình thuộc diện hộ nghèo vay vốn để đầu tư sản xuất kinh doanh với mức lãi suất ưu đãi đặc biệt, chị B đã đến Uỷ ban nhân dân huyện yêu cầu được cung cấp thông tin đầy đủ, cụ thể về việc này. Người cán bộ Uỷ ban tiếp chị không cung cấp ngay thông tin cho chị B mà hẹn chị 4 ngày sau sẽ trả lời. Đến hẹn, chị B được người cán bộ này cung cấp thông tin sai lệch so với thông tin đã được phát qua đài phát thanh.

Theo em, người cán bộ Uỷ ban nhân dân huyện có thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin hay không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Theo em, cán bộ của Ủy ban nhân dân huyện không thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ về tiếp cận thông tin bởi họ đã không cung cấp thông tin cho người dân một cách đầy đủ và trách nhiệm.

Câu 4: Do có hành vi gây rối trật tự công cộng, K bị Công an huyện xử phạt vi phạm hành chính. Một số phần tử xấu kích động, xúi giục nên K đã đăng bài viết trên Facebook có tính chất xuyên tạc những thông tin về hoạt động của chính quyền địa phương, từ cấp xã đến cấp huyện. Từ vụ việc này, có người cho rằng hành vi của K vi phạm quyền tự do ngôn luận của công dân; nhưng có người khác lại cho rằng, do K viết bài trên Facebook nên đã vi phạm quyền tự do báo chí.

a. Em đồng ý với ý kiến nào trên đây? Vì sao?

b. Em nhận xét thế nào về hành vi của K?

Hướng dẫn trả lời:

a. Em đồng tình với quan điểm rằng K đã xâm phạm quyền tự do ngôn luận của công dân, vì quyền này phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

b. Hành vi của K đã vi phạm quyền tự do ngôn luận khi anh ấy sử dụng Facebook để bịa đặt thông tin về hoạt động của chính quyền địa phương.

Câu 5: Khi đọc những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, bạn P cho rằng chỉ khi nào chúng ta được hoàn toàn tự do phát biểu ý kiến của mình mà không cần tuân thủ các quy định của pháp luật thì khi đó chúng ta mới thật sự có quyền tự do ngôn luận.

Em có đồng ý với ý kiến của bạn P hay không ?Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Em không đồng tình với quan điểm của P vì mỗi công dân đều được tự do thể hiện ý kiến của mình, nhưng phải tuân theo luật pháp và không được nói dối hoặc vu khống thông tin.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn trong nhóm xây dựng một kế hoạch tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận báo chí và tiếp cận thông tin trong khu dân cư (xã, phường, thôn, xóm) theo gợi ý:

Lập kế hoạch tuyên truyền

Mục đích, đối tượng tuyên truyền

Hình thức, nội dung tuyên truyền

Thời gian, địa điểm thực hiện

Trình bày kế hoạch trước lớp

Hướng dẫn trả lời:

- Mục tiêu: giúp người dân nắm bắt thông tin về quyền và nghĩa vụ của họ trong lĩnh vực tự do ngôn luận, truyền thông và tiếp cận thông tin tại cộng đồng dân cư.

- Hình thức: trực tiếp và sử dụng băng rôn.

- Nội dung: tập trung vào việc giảng dạy luật pháp liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân, đồng thời cung cấp thông tin về các hình phạt áp dụng khi có vi phạm hoặc không tuân thủ quyền và nghĩa vụ này.

- Thời gian dự kiến: 1 tuần

- Địa điểm thực hiện: gần khu vực trường học.