Giải chi tiết Ngữ văn 11 CTST mới bài 4 Đồ gốm gia dụng của người Việt

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu hỏi: Kể tên một số đồ gốm gia dụng trong gia đình bạn. Những đồ gồm ấy có thể "nói" với bạn về(những) điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

•  Một số đồ gốm gia dụng trong gia đình như: bát, cốc, thìa, muôi, đĩa........ . Những đồ gồm ấy có thể "nói" với em về quá trình hình thành và phát triển của các giai đoạn hình thành gốm, hai các giai đoạn lịch sử.

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Tìm trong đoạn văn ít nhất hai ý kiến/ quan điểm của tác giả và ít nhất hai dữ liệu.

Hướng dẫn trả lời:

Dữ liệu:

• những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý và những chiếc bát đàn thời Hậu Lê có dạng loe miệng và thót đáy như một cái nón
• Cái bát cong đề như thế có trong gốm hoa Lam thời Trần và chúng có chân rất cao.

Ý kiến của tác giả:

• Chỉ riêng cái bát ăn cơm mỗi thời mỗi khác và phản ánh những tập tục ăn ở khác nhau.
• Một cải tiến nữa kết hợp giữa bát hình nón và bát chân cao sinh ra cái bát chiết yêu duyên dáng.

Câu 2: Đoạn văn này trình bày một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV. Đó là xu hướng gì?

Hướng dẫn trả lời:

  Đoạn văn này trình bày một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV. Đó là xu hướng dùng đồ gốm Trung Hoa và Nội phủ.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Chỉ ra bố cục của văn bản. Bạn đánh giá như thế nào về mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản?

Hướng dẫn trả lời:

+ Từ đầu đến tập tục ăn ở khác nhau -> Giới thiệu vấn đề cần thuyết minh

+ Từ Tiền thân của cái bát đến thế kỉ XVIII - XIX -> Nói về tiền thân của chiếc bát

+ Từ Đồ gốm gia dụng thời Lý-Trần đến chất lượng không tình, nhưng giá rẻ -> Đặc điểm của đồ gốm thời Lý- Trần

+ Từ Ngay từ cuối thời Trần đến hết -> Xu thế riêng của đồ gốm gia dụng.

=> Bố cục của văn bản trình bày theo thời gian giúp người đọc có thể hiểu và biết được tiến trình lịch sử một cách dễ dàng.

Câu 2: Xác định cách trình bày thông tin của đoạn văn dưới đây và đánh giá hiệu quả của cách trình bày ấy.

a, Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII-XIX.

b, Đồ gốm dụng thời Lý - Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế.

Hướng dẫn trả lời:

a, Đoạn văn được viết theo lối diễn dịch.-> Phù hợp với các thông tin đưa ra, giúp người đọc hiểu được tiền thân lịch sử của đồ gốm gia dụng một cách đầy đủ.

b, Đoạn văn được viết theo lối quy nạp. -> Phù hợp với các thông tin đưa ra, giúp người đọc hiểu được lịch sử của đồ gốm gia dụng nhờ việc chững minh, dẫn chứng đưa ra chứng minh cho câu đầu.

Câu 3: Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản này có gì đặc biệt? Nêu tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản.

Hướng dẫn trả lời:

•  Văn bản sử dụng các hình ảnh xuyên suốt bài, mỗi phần đều có các yếu tố hình thức là các hình ảnh minh họa -> Các yếu tố này giúp cho các ý tưởng và thông tin sinh động, hấp dẫn, sinh động hơn, người đọc dễ hiểu và hình dung các đồ gia dụng gốm hơn.

Câu 4: Xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn văn" Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển .... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII -XIX". Chỉ ra mối liên hệ giữa các thông tin chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của đoạn văn.

Hướng dẫn trả lời:

• Thông tin cơ bản: Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi.

Thông tin chi tiết: 

• Tiền thân của cái bát có lẽ do con người vó hoa như vó quả dừa và vỏ trai......
• Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán có dạng.....
• Song, hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần túy như thế..

-> Thông tin chi tiết chứng minh cho thông tin cơ bản, lí giải và làm rõ vấn đề của thông tin cơ bản. 

Câu 5: Tác giả thể hiện thái độ như thế nào qua đoạn văn:"Đồ gốm gia dụng thời Lý ... Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế"? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?

Hướng dẫn trả lời:

•   Tác giả thể hiện thái độ ngạc nhiên và khó tin qua đoạn văn:"Đồ gốm gia dụng thời Lý ... Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế". Dựa vào các chi tiết như " khiến chúng ta không thể tưởng tượng rằng có thời con người sống cao sang như thế" hay " Những chiếc chậy, những chiếc âu mà hôm nay chúng ta nâng niu như cổ vật quý hiếm...."

Câu 6: Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho bạn ( những) suy nghĩ gì về văn hóa dân tộc.

Hướng dẫn trả lời:

•  Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho em suy nghĩ: Văn hóa dân tộc ta thật hào hùng. Văn hoá đồ gốm sứ xưa của Việt Nam mở ra cho mọi người một giá trị mênh mông, thoáng đãng vô cùng vô tận về đời sống xã hội xa xưa. Ý nghĩa và giá trị hiện vật luôn được nối dài và sống thêm nhờ vào cách “Đọc” cách thưởng thức của mỗi người, mỗi thời đại. Đồ gốm sứ xưa là những đồ vật câm lặng, nhưng chúng lại hàm chứa nội dung văn hoá, mỹ thuật trang trí dân tộc phong phú. Đó chính là một phần“đời sống” của người Việt còn lại, là chất men tạo sự đam mê cho giới chơi đồ gốm sứ xưa ở Việt Nam cũng như trên thế giới. 

Bài tập sáng tạo: Thiết kế một bưu thiếp hoặc thiệp chúc Tết/ chúc mừng sinh nhật, trên đó có hình vẽ một sản phầm truyền thống của địa phương.

Hướng dẫn trả lời:

Học sinh có thể tham khảo:

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG 

Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Đồ gốm gia dụng của người Việt

Hướng dẫn trả lời:

- Giá trị nội dung:

Bài viết “Đồ gốm gia dụng của người viết” đem lại cho người đọc những tri thức bổ ích về lịch sử, công dụng của những chiếc bát truyền thống. 

- Giá trị nghệ thuật: 

Các thông tin trong văn bản được liên kết với nhau mạch lạc, cấu trúc logic, hình ảnh minh họa phong phú, có sự kết hợp với thái độ của tác giả. 

Câu 2. Em hãy nêu nội dung chính của văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt

Hướng dẫn trả lời:

• Văn bản viết về đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà. Chúng có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi.

Câu 3. Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt

Hướng dẫn trả lời:

• Tác giả: Phan Cẩm Thượng
• Tác phẩm:Đồ gốm gia dụng của người Việt
• Bố cục:

Gồm: 4 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “tập tục ăn ở khác nhau” - Giới thiệu vấn đề cần thuyết minh

+ Phần 2: Từ “Tiền thân của cái bát” đến “thế kỉ XVIII – XIX” - Nói về tiền thân của chiếc bát

+ Phần 3: Từ “Đồ gốm gia dụng thời Lý-Trần” đến “chất lượng không tình, nhưng giá rẻ”- Đặc điểm của đồ gốm thời Lý- Trần.

+ Phần 4: Từ Còn lại - Xu thế riêng của đồ gốm gia dụng.