Giải chi tiết Ngữ văn 11 CTST mới bài 6 Muối của rừng

Hướng dẫn trả lời:

Học sinh dựa vào bảng gợi ý sau:

- Sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật giúp cho người đọc có cái nhìn đa chiều ở nhiều khía cạnh, người đọc có thể dễ dàng khai thác những sự vật, sự việc xung quanh nhân vật chính đồng thời dễ dàng quan sát được hành động, suy nghĩ, nội tâm của nhân vật ông Diểu trước những sự vật, sự việc đang diễn ra. Cách kết hợp này giúp cho câu chuyện trở nên sinh động, đa chiều, hấp dẫn, kích thích sự thích thú của người đọc.

Câu 4: Trong quan niệm của người kể chuyện, "muối của rừng" kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Hướng dẫn trả lời:

- Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh của lòng trắc ẩn, lương thiện, khát khao hướng thiện. Khi con người có lòng trắc ẩn, biết làm việc thiện việc tốt thì sẽ gặp được may mắn. 

- Hình ảnh “muối của rừng” chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nhân vật ông Diểu buồn bã ngồi nhìn “con khỉ đực nằm dài trên vạt cỏ ướt” và “buồn bã tê tái đến tận đáy lòng”, “cay cay sống mũi” khi chứng kiến cả hai con khỉ. Ông quyết định “phóng sinh” cho con khỉ bởi bản thân ông tự nhận ra “Hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên từng mỗi sinh vật quả thật nặng nề. Ông trở về cùng hai bàn tay trắng và cơ thể trần truồng với phần người trỗi dậy và thắng thế.→ Sự thức tỉnh lương tâm con người.

Câu 5: Theo bạn, truyện ngắn "Muối của rừng" hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

• Theo em, truyện ngắn "Muối của rừng" của Nguyễn Huy Thiệp rất hấp dẫn cả về nội dung câu chuyện  cách kể chuyện của tác giả. Qua những phương diện khác nhau, người đọc có thể cảm nhận được những giá trị đặc sắc khác nhau. Truyện không chỉ đơn thuần kể về cuộc đi săn của nhân vật ông Diểu, mà còn gửi gắm những vấn đề nhân sinh phổ biến. Trong đó, ta thấy sự đấu tranh không ngừng giữa thiện và ác, giữa con người và thế giới tự nhiên. Nhân vật chính trong truyện tìm thấy sự cứu rỗi bởi cái đẹp, và từ đó ông xóa đi những quan niệm sai lầm, tìm được sự thật về bản thân mình
• Ngoài giá trị về nội dung, giá trị nghệ thuật của cách kể chuyện cũng rất đáng khen ngợi. Nguyễn Huy Thiệp đã khéo léo sử dụng hình ảnh ước lệ mang tính triết lý sâu sắc trong một phong cách viết lạnh lùng, kiêu sa. Cách tạo dựng nhân vật và tình huống trong truyện cũng rất độc đáo, không giống bất kỳ tác phẩm nào khác. Tuy là một ông lão cô độc đi săn trong rừng vào sáng xuân, nhưng nhân vật ông Diểu không chỉ có những phẩm chất xấu xa, cái ti tiện, mà ở ông còn ngời sáng những nhân cách đẹp, những tâm hồn thuần khiết, vẻ đẹp vốn có hằn sâu trong tâm thức con người.

Câu 6: Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác, bối cảnh văn hóa - xã hội của mỗi truyện, hãy lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy?

Hướng dẫn trả lời:

- Điểm tương đồng: Cả hai tác giả đều khéo léo xây dựng tình huống, đưa con người vào thiên nhiên, từ những cuộc chiến, va chạm, tiếp xúc mà con người rút ra được những suy tưởng cho chính mình và cho cả độc giả. Đồng thời, tác giả không tập trung miêu tả thiên nhiên hay con người mà hai hình ảnh thiên nhiên và con người luôn được diễn tả song hành.

- Điểm khác biệt :

+ Trong truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), tác giả xây dựng tình huống để con người đàn áp thiên nhiên, ông Diểu có thể tự tin cầm súng vào rừng bắn khỉ thể hiện tâm thế đối đầu trực diện với thiên nhiên nhưng tới cuối cuộc săn, chứng kiến tình cảm của gia đình khỉ, ông Diểu nhận ra sự tương đồng giữa người và thú, liên kết giữa tự nhiên và văn hóa, và sự nhận thức về gánh nặng và trách nhiệm chung của muôn loài khi cùng chung sống trong một ngôi nhà sinh thái. Từ nhận thức ấy, ông Diểu quay về bản dạng nguyên thủy và tìm về với thiên nhiên trong đoạn kết truyện. Từ hình ảnh ông Diểu trần truồng, lặng lẽ rời đi, tác giả muốn gửi gắm bức thông điệp về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên: từ bỏ vị thế bá quyền là cách duy nhất để hòa hợp với tự nhiên.

+ Còn trong truyện ngắn Chiều sương (Bùi Hiển, 1941), tác giả lại xây dựng tình huống thiên nhiên dữ dội, mạnh mẽ quật ngã con người. Những người dân chài gắn bó, sống đời đời kiếp kiếp với biển khơi, dù biển khơi có đôi khi giận giữ, làm cho sóng to biển lớn, tạo ra thử thách cho con người nhưng biển khơi và con người, đặc biệt là những người dân lao động vùng biển, không thể tách rời, gắn bó sâu sắc. Từ đó mà mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên là mối quan hệ thắm thiết, nuôi sống, bảo vệ và đùm bọc lẫn nhau.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG 

Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Muối của rừng

Hướng dẫn trả lời:

- Giá trị nội dung:

Tác phẩm là bức tranh phản chiếu thái độ sống của con người. Khi con người biết bảo vệ, biết dành tình yêu cho thiên nhiên, thì thiên nhiên sẽ mang lại rất nhiều tài nguyên cho con người. Văn bản là bức tranh thiên nhiên, lòng trắc ẩn của con người. Qua đó thấy được tệ nạn săn bắn thú rừng ở Việt Nam và lời kêu gọi con người bảo vệ thiên nhiên.

- Giá trị nghệ thuật: 

Tác giả đã mang đến những ngôn từ đặc sắc, những câu văn ấn tượng cho thấy mối liên hệ mật thiết giữa con người và thiên nhiên. 

Câu 2. Em hãy nêu nội dung chính của văn bản Muối của rừng.

Hướng dẫn trả lời:

• Văn bản có cốt truyện rất đơn giản, kể về một ông già tên Diểu đi săn thú rừng trong tiết xuân. Ông bắn được một con khỉ đực trong đàn khỉ, nhưng khỉ cái cứu khỉ đực, còn khỉ con cướp súng của ông. Cuối cùng, ông băng bó cho khỉ đực và thả nó đi sau những chiêm nghiệm sâu sắc.
• Văn bản có cốt truyện rất đơn giản, kể về một ông già tên Diểu đi săn thú rừng trong tiết xuân. Ông bắn được một con khỉ đực trong đàn khỉ, nhưng khỉ cái cứu khỉ đực, còn khỉ con cướp súng của ông. Cuối cùng, ông băng bó cho khỉ đực và thả nó đi sau những chiêm nghiệm sâu sắc.

Câu 3. Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản Muối của rừng.

Hướng dẫn trả lời:

1. Tác giả 

- Nguyễn Huy Thiệp (1950 - 2021) sinh ra ở Thái Nguyên

- Ông là nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam

- Ông là người có nhiều thành tựu đóng góp lớn cho nền văn học, đặc biệt là ở thể loại văn xuôi đương đại

- Nguyễn Huy Thiệp có cách viết sáng tạo và đầy tinh tế đặc biệt là ở tác phẩm truyện ngắn. 

- Ngòi bút tinh tế đầy truyền cảm trong từng tác phẩm

- Ông để lại nhiều những tác phẩm nổi tiếng chủ yếu là truyện ngắn, truyện ngắn của ông đề cập đến những vấn đề đời thường gần gũi với con người: Muối của rừng, Sói trả thù, Trái tim hổ,…

2. Tác phẩm Muối của rừng

- Thể loại: Truyện ngắn

- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp trữ tình

- Hoàn cảnh xuất xứ của tác phẩm: Muối của rừng là tác phẩm nằm trong một chuỗi các tác phẩm về đề tài đi săn của ông.

Câu 4. Phân tích tác phẩm Muối của rừng.

Hướng dẫn trả lời:

  Nguyễn Huy Thiệp là một nhà văn có rất nhiều những đóng góp trong công cuộc đổi mới nền văn xuôi Việt Nam đương đại. Ông có một kho tàng những truyện ngắn hấp dẫn đề cập đến nhiều vấn đề của đời sống và thiên nhiên. Một trong số đó là truyện ngắn “Muối của rừng” sáng tác năm 1986. Tác phẩm là sự đấu tranh của cái thiện và cái ác, để rồi lòng trắc ẩn và lương thiện hiện lên thật đẹp đẽ

    Tác phẩm là quá trình đi săn của ông Diểu theo trình tự thời gian từ lúc ông lên núi săn mồi đến lúc trở về. Ông Diểu đã nhắm trúng và bắn con khỉ đực. Nhưng khi khỉ bố ngã xuống đất, cả đàn khỉ hỗn loạn chạy đi thì ông Diểu lại lo lắng và sợ hãi. Đây là lúc lương tâm của ông trỗi dậy, ông thấy như mình đang làm điều ác. Hình ảnh con khỉ cái quay lại cứu khỉ đực, ông coi đó là một điều giả dối rồi dọa khỉ cái chạy đi. Nhưng khỉ cái bỏ đi rồi lại chạy về cứu khỉ đực. Chính việc nhìn thấy con khỉ nhỏ rơi xuống vực khiến cho lương tâm ông trỗi dậy nhiều hơn. Ông tái mặt rồi kinh hoàng trước sự việc vừa xảy ra. Sau đó ông lại vô tình gặp lại con khỉ đực mà mình đã bắn. Lần này nhìn thấy con khỉ bị thương trong ông lại dâng lên sự thương lại. Từ một người đi săn với lòng ác bắn con mồi, nhưng giờ đây lương tâm và lòng trắc ẩn của một con người khiến ông quyết định cứu con khỉ. Ông kiếm lá đắp lên miệng vết thương cho nó, lại lấy chiếc quần duy nhất trên cơ thể để băng bó vết thương cho nó và mang con khỉ xuống núi. Nguyễn Huy Thiệp đã miêu tả rất chân thật cái đau đớn, cái khổ sở của con vật trước tác động của con người. Nhưng chúng vẫn có tình cảm, mong được con người cứu giúp. Nếu như ở phần đầu của truyện, ta như thấy được hình ảnh của một con người độc ác, chỉ mang trong mình suy nghĩ đi săn mồi, phá hủy thiên nhiên. Thì bây giờ ông Diểu không màng lấy nguy hiểm mang con khỉ xuống núi, ông đau lòng khi nhìn nó bị xây xước khắp người. 

    Hình ảnh đẹp nhất truyện có lẽ là khi ông Diểu may mắn gặp được hoa tử huyền. Đó là loài cứ ba chục năm mới nở một lần, khi rừng kết muối là điềm báo của đất nước thanh bình. Khi con người có lòng trắc ẩn, biết làm việc thiện việc tốt thì sẽ gặp được may mắn. Đây có lẽ là thông điệp mà nhà văn muốn gửi tới người đọc. Nhan đề “Muối và rừng” như tượng trưng một biểu tượng thiêng liêng, một khát khao hướng thiện. Con người sẽ luôn tồn tại những góc khuất cần đào bới, nếu ngay từ đầu ông Diểu là người đang tàn phá thiên nhiên, thì về ông lại là người đang cứu chúng, ông được trở về với bản chất của con người tốt đẹp vốn có của mình. Tác giả đã mang đến những ngôn từ đặc sắc, những câu văn ấn tượng cho thấy mối liên hệ mật thiết giữa con người và thiên nhiên. Thiên nhiên chính là bức tranh phản chiếu thái độ sống của con người. Khi con người biết bảo vệ, biết dành tình yêu cho thiên nhiên, thì thiên nhiên sẽ mang lại rất nhiều tài nguyên cho con người. 

    Bức tranh thiên nhiên, lòng trắc ẩn của con người đã được Nguyễn Huy Thiệp thể hiện rất sâu sắc và chân thực qua truyện ngắn “Muối của rừng”. Qua đó thấy được tệ nạn săn bắn thú rừng ở Việt Nam và lời kêu gọi con người bảo vệ thiên nhiên.