Soạn siêu ngắn kinh tế pháp luật 11 cánh diều bài 15 Quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ thông tin về một số vụ khiếu nại, tố cáo của công dân mà em biết.

Hướng dẫn trả lời:

Ví dụ về vụ của Ông Lê Văn H, trú tại thành phố H hỏi: Khi giải quyết khiếu nại, quyết định chỉ được gửi cho người khiếu nại hay còn gửi đến các cơ quan, tổ chức, hoặc cá nhân nào khác?

Theo Khoản 2 của Điều 29 Nghị định số 124/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 của Chính phủ, quy định việc gửi quyết định giải quyết khiếu nại, được trình bày như sau:

a) Đối với quyết định giải quyết khiếu nại về hành chính hoặc hành vi hành chính:

Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu, người giải quyết khiếu nại có trách nhiệm gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại và thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người giải quyết khiếu nại. Trong trường hợp quyết định giải quyết khiếu nại lần thứ hai, quyết định này sẽ được gửi cho người khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu, và bất kỳ cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân nào có liên quan.

Trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần thứ hai, người giải quyết khiếu nại phải gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu, và bất kỳ cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân nào có liên quan.

KHÁM PHÁ

1. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân của công dân về khiếu nại

a. Quyền công dân về khiếu nại.

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp (Trang 103, 104 SGK) và trả lời câu hỏi

a. Từ thông tin, theo em trong các trường hợp trên, các quyền của người khiếu nại nào đã được thực hiện?

b. Em hiểu thế nào là quyền khiếu nại của công dân?

Hướng dẫn trả lời:

a. Trong các tình huống 1, 2 và 3, các quyền của người khiếu nại được thực hiện như sau:

- Trong tình huống 1, anh H là người khiếu nại và đã thực hiện quyền khiếu nại bằng chính mình đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Cảnh sát giao thông.

- Trong tình huống 2, người khiếu nại là mẹ của chị N, người đã ủy quyền cho chị N thực hiện quyền khiếu nại.

- Trong tình huống 3, người khiếu nại là ông A và đã thực hiện quyền yêu cầu cơ quan giải quyết khiếu nại, áp dụng biện pháp cần thiết để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại. Cụ thể, ông A đã yêu cầu áp dụng các biện pháp để đảm bảo lô hàng hoá của mình không bị hư hỏng.

b. Quyền khiếu nại của công dân cho phép họ tự mình thực hiện quyền khiếu nại hoặc ủy quyền cho người khác thực hiện quyền này, tham gia vào cuộc đối thoại hoặc ủy quyền cho người khác đại diện hợp pháp tham gia cuộc đối thoại. Các công dân cũng được quyền nhận các thông tin liên quan đến quá trình giải quyết khiếu nại, trừ trường hợp thông tin thuộc lĩnh vực bí mật nhà nước.

b. Nghĩa vụ của công dân về khiếu nại

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp (Trang 105, 106 SGK) và trả lời câu hỏi

a. Từ thông tin, theo em trong trường hợp 1: A có trách nhiệm gì khi thực hiện khiếu nại đối với quyết định sa thải của công ty X?

b. Trong trường hợp 2, Q đã làm những gì để chỉ ra quyết định xử phạt của Công an xã P là không đúng?

Hướng dẫn trả lời:

a. Trong trường hợp 1, khi tiến hành khiếu nại, A cần phải cung cấp đầy đủ các tài liệu xác nhận từ bệnh viện về việc mình bị ốm và cần phải nằm điều trị, nhằm chứng minh sự việc cho giám đốc của công ty.

b. Trong trường hợp 2, Q đã thực hiện các bước sau để chứng minh rằng quyết định xử phạt vi phạm của công an xã P là không đúng:

- Thực hiện kiểm tra lại tại bệnh viện đa khoa huyện về chất ma túy để cung cấp bằng chứng rằng mình không có chất gây nghiện trong cơ thể.

- Đưa ra kết quả âm tính từ bệnh viện.

- Trình bày tình hình không sử dụng chất ma túy và cam đoan chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với thông tin của mình.

2. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo.

a. Quyền của công dân về tố cáo

Câu hỏi: Đọc thông tin, trường hợp (Trang 106, 107 SGK) và trả lời câu hỏi

a. Từ thông tin, theo em trong trường hợp 1, bà P có những quyền gì khi làm đơn tố cáo đối với hành vi của Trần Văn X?

b. Hành vi của ông H có phải thực hiện quyền tố cáo của công dân không?

Hướng dẫn trả lời:

a. Trong trường hợp 1, bà Q được ủy quyền:

- Trình đơn tố cáo tới Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường H - người có thẩm quyền giải quyết tố cáo theo quy định của pháp luật.

- Nhận thông báo về việc tiếp nhận đơn tố cáo và quyết định xử lý đơn tố cáo.

b. Hành động của ông H là thực hiện quyền tố cáo của công dân, vì đã nộp đơn tới Uỷ ban nhân dân xã và cơ quan cảnh sát môi trường về việc vi phạm pháp luật của một cơ sở sản xuất thuộc doanh nghiệp.

c. Nghĩa vụ của công dân về tố cáo.

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp (Trang 108 SGK) và trả lời câu hỏi

a. Em nhận xét như thế nào về trách nhiệm của ông Q khi quyết định tố cáo bà V lấn chiếm đất khu tập thể trong trường hợp 1?

b. Việc làm đơn tố cáo không ghi tên, địa chỉ người tố cáo là đúng hay sai? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

a. Trong trường hợp 1, khi quyết định tố cáo, bà V đã thực hiện đúng trách nhiệm của người tố cáo bằng cách tới trụ sở Uỷ ban nhân dân và trực tiếp chia sẻ thông tin, sự phấn khích của cư dân khu tập thể liên quan đến việc lấn chiếm đất.

b. Việc tố cáo mà không đề cập tên và địa chỉ của người bị tố cáo vi phạm là không tuân thủ theo quy định tại điểm a khoản 1 của Điều 9 Luật Tố cáo, trong đó quy định rằng "Người tố cáo phải cung cấp thông tin cá nhân theo quy định tại Điều 23 Luật Tố cáo."

3. Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo.

Câu hỏi: Theo em, hậu quả của các hành vi do chủ thể trong tình huống 1 và 2 (Trang 109 SGK) gây ra là gì?

Hướng dẫn trả lời:

- Hành vi của các tác động trong tình huống 1 và 2 đã dẫn đến những kết quả sau:

• Thoái trái danh tiếng, tước đoạt danh dự và xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân - ông trưởng phòng H.

• Gây ra tác động tiêu cực đến hoạt động thông thường của các cơ quan nhà nước và tác động đến sự ổn định và an toàn xã hội.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Trong các trường hợp dưới đây, chủ thể nào thực hiện đúng, chủ thể nào thực hiện chưa đúng quyền khiếu nại, tố cáo? Vì sao?

a. Bà T gửi đơn đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã khiếu nại về quyết định xử phạt hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã N đối với bà T.

b. Bạn M báo cáo nhà trường về hành vi gian lận trong thi cử của bạn cùng lớp

c. Ông V vận động người dân tổ dân phố nơi ông sinh sống không bị kích động, lôi kéo, dụ dỗ người khác lôi kéo....

d. Anh A cố tình vu khống, tố cáo cơ quan nơi chị I, công tác những điều không đúng sự thật...

Hướng dẫn trả lời:

- Chủ thể thực hiện đúng: a, b, c

- Chủ thể thực hiện chưa đúng: d.

Bởi vì khi công dân tố cáo khiếu nại, họ phải tuân theo quy định của pháp luật, cung cấp thông tin trung thực và hợp tác với người giải quyết tố cáo khi được yêu cầu.

Câu 2: Em hãy nêu những hành vi được làm và những hành vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo trong các câu dưới đây:

a. Cố tình khiếu nại, tố cáo sai sự thật.

b. Người khiếu nại quyết định rút khiếu nại.

c. Kích động, xúi giục, cưỡng ép, dụ dỗ, mua chuộc,....

d. Cưỡng ép, lôi kéo,kích động, dụ dỗ mua chuộc người khác tố cáo sai sự thật.

Hướng dẫn trả lời:

- Các hành vi không vi phạm: b, 

- Các hành vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo: a, c, d.

Câu 3: Em hãy nhận xét sự giống nhau và khác nhau giữa khiếu nại và tố cáo?

Hướng dẫn trả lời:

* Giống nhau:

- Đều là quyền được quy định trong Hiến pháp.

- Đều có tính chất là công cụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

- Đều là phương tiện để công dân tham gia vào quản lý nhà nước và xã hội.

* Khác nhau:

- Đối tượng:

  + Khiếu nại áp dụng cho các quyết định hành chính và hành vi hành chính.

  + Tố cáo liên quan đến các hành vi vi phạm pháp luật có thể gây thiệt hại hoặc đe dọa đến lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.

- Cơ sở:

  + Khiếu nại có cơ sở trên quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại bị xâm phạm.

  + Tố cáo liên quan đến tất cả các hành vi vi phạm pháp luật có thể gây thiệt hại hoặc đe dọa đến lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.

- Mục đích:

  + Mục đích của khiếu nại là khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của người bị xâm phạm hoặc bị thiệt hại.

  + Mục đích của tố cáo là phát hiện, ngăn chặn, và hạn chế kịp thời mọi hành vi vi phạm pháp luật có tiềm năng gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.

Câu 4: Em hãy xử lý tình huống sau:

a. Do xây dựng nhà khi chưa xin phép xây dựng nên ông A bị Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã xử phạt vi phạm hành chính (Quyết định số 13/QĐ-XPVPHC), trong đó phạt tiền ông A là 500.000 đồng và buộc ông A phải tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Ông A liền khiếu nại Quyết định số 13/QĐ-XPVPHC đến Toà án nhân dân huyện yêu cầu toà án huỷ quyết định nêu trên của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã A.

Em hãy nhận xét về hành vi khiếu nại của ông A. Theo quy định cề quyền khiếu nại thì ông A có quyền khởi kiện hành chính tại Tòa án đối với quyền định xử phạt vi phạm hành chính của chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã không? Vì sao?

b. K công tác tại bộ phận Quản lí cấp phép dự án xây dựng. Lãnh đạo huyện A nhận được một số phản ánh về việc anh K trả kết quả không đúng thời hạn, gây khó khăn, phiền hà cho tổ chức và công dân khi đến giao dịch các thủ tục cấp phép xây dựng. Sự việc tiếp diễn cho đến ngày lãnh đạo huyện A nhận được đơn thư tố cáo của ông B (giám đốc doanh nghiệp) rằng anh K gây phiền hà, sách nhiễu khi đến làm thủ tục cấp phép xây dựng công trình, hậu quả là chậm tiến độ đầu tư xây dựng công trình, gây thiệt hại đối với doanh nghiệp của ông B.

Em hãy nhận xét về hành vi của anh K. Theo quy định pháp luật về quyền tố cáo, doanh nghiệp của ông B sẽ thực hiện quyền như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

a. Hành vi khiếu nại của ông A không tuân theo quy định pháp luật, vì ông đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, do đó ông không đủ điều kiện để sử dụng quyền khiếu nại. Ông A không có quyền đưa ra khởi kiện hành chính đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã. Theo Khoản 1 của Điều 7 Luật Khiếu nại, người khiếu nại chỉ có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính là trái pháp luật và trực tiếp xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Trong trường hợp này, ông A đã xây dựng nhà mà không xin phép, điều này là hành vi trái pháp luật, do đó, ông không đủ điều kiện để khởi kiện tại Tòa án hành chính. Tuy nhiên, ông A vẫn có quyền khiếu nại, vì đó là quyền của công dân khiếu nại và tố cáo đối với các chủ thể khác.

b. Anh K đã tạo ra phiền hà cho tổ chức và công dân trong quá trình làm thủ tục cấp giấy phép xây dựng. Theo quy định của pháp luật, ông B có thể thực hiện quyền tố cáo bằng cách:

1. Gửi đơn tố cáo hoặc tố cáo trực tiếp đến cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

2. Yêu cầu cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền thông báo cho ông về việc thụ lý giải quyết tố cáo, thông báo việc chuyển vụ việc tố cáo sang cơ quan có thẩm quyền giải quyết, và thông báo kết quả của việc giải quyết tố cáo.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng bạn lập kế hoạch tìm hiểu và thiết kế sản phẩm về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo và trình bày sản phẩm trước lớp.

Hướng dẫn trả lời:

Bước 1: Nghiên cứu về Quyền và Nghĩa vụ Công dân

- Tìm hiểu về quyền và nghĩa vụ của công dân liên quan đến việc khiếu nại và tố cáo trong hiến pháp và pháp luật của đất nước.

- Nắm rõ quy trình và quy định pháp luật về khiếu nại và tố cáo.

- Thu thập thông tin về các ví dụ thực tế về khiếu nại và tố cáo ở cấp địa phương hoặc quốc gia.

Bước 2: Xác định mục tiêu của sản phẩm

- Xác định mục tiêu chính của sản phẩm của chúng ta. Ví dụ: Tạo một bài thuyết trình, trình diễn trực quan, hoặc tài liệu hướng dẫn về quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại và tố cáo.

Bước 3: Thiết kế sản phẩm

- Chọn định dạng của sản phẩm: Bài thuyết trình PowerPoint, video giới thiệu, biểu đồ trực quan, tài liệu hướng dẫn về khiếu nại và tố cáo, v.v.

- Sắp xếp nội dung theo cấu trúc logic để giải thích các khía cạnh cơ bản của quyền và nghĩa vụ công dân liên quan đến khiếu nại và tố cáo.

- Sử dụng hình ảnh, ví dụ và minh họa để làm cho nội dung trở nên dễ hiểu và hấp dẫn.

- Đảm bảo rằng sản phẩm của chúng ta sẽ giúp người xem hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của họ.

Bước 4: Tạo sản phẩm và bài thuyết trình

- Sử dụng các công cụ và phần mềm thiết kế để tạo sản phẩm hoặc bài thuyết trình của bạn.

- Bắt đầu viết nội dung và thêm các hình ảnh, biểu đồ, và ví dụ thích hợp.

- Đảm bảo rằng sản phẩm hoặc bài thuyết trình của bạn tuân thủ cấu trúc và mục tiêu đã xác định từ trước.

Bước 5: Kiểm tra và sửa lỗi

- Xem xét sản phẩm hoặc bài thuyết trình của bạn để xác định các lỗi hoặc điểm yếu trong nội dung hoặc thiết kế.

- Sửa lỗi và tối ưu hóa nội dung để đảm bảo tính chính xác và dễ hiểu.