Bài soạn siêu ngắn: Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự - Ngữ văn lớp 8

[toc:ul]

I. Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự

Trả lời yêu cầu SGK:

1. Các yếu tố miêu tả: thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi,... 

Các yếu tố biểu cảm: sung sướng, cảm giác ấm áp, êm dịu => bộc lộ suy nghĩ và cảm nhận khi được trong lòng mẹ.

Các yếu tố miêu tả và biểu cảm đứng đan xen với yếu tố tự sự trong đoạn văn.

2.  Nếu bỏ hết các yếu tố miêu tả và biểu cảm => “Mẹ tôi vẫy tôi. Tôi chạy theo chiếc xe chở mẹ. Mẹ kéo tôi lên xe. Tôi òa khóc. Mẹ tôi khóc theo. Tôi ngồi bên mẹ, ngả đầu và cánh tay mẹ, quan sát gương mặt mẹ”.

=> đoạn văn sẽ trở nên khô khan, không bộc lộ được tình cảm và tính cách nhân vật.

3. Nếu bỏ hết yếu tố kể: đoạn văn không thành truyện, người đọc sẽ không hiểu được nội dung.

[Luyện tập] Câu 1: Tìm một số đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm trong các văn bản đã học như Tôi đi học (Thanh Tịnh), Tức nước vỡ bờ (Ngô Tất Tố), Lão Hạc (Nam Cao)... Phân tích giá trị của các yếu tố đó.

Trả lời:

• Các yếu tố miêu tả:
• Sau Sau một hồi trống thúc vang dội cả lòng tôi, mấy cậu học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. 

• Các cậu không đi….dìu các cậu tới trước…hai chân các câu dềnh dàng mãi…duỗi mạnh như đá quả ban tưởng tượng. 

• Những yếu tố biểu cảm:

• Cháu van ông…ông tha cho…

• Khốn nạn ông giáo ơi…A! lão già tệ lắm…tôi ăn ở ….thế này à…

[Luyện tập] Câu 2: Hãy viết một đoạn văn kể về những giây phút đầu tiên khi em gặp lại một người thân (ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em...) sau một thời gian xa cách (chú ý sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong khi kể).

Trả lời:

Anh trai tôi đã đi lính được hơn một năm nay. Vì vậy, khi anh về cả gia đình ai cũng vui và phấn khởi. Tôi còn nhớ hôm đó, cả gia đình đang chuẩn bị ăn cơm tối thì bị ngạc nhiên đến sừng sững trước sự xuất hiện bất ngờ của một anh lính hải quân cao to vạm vỡ, nước da nâu bóng như đồng hin, đang tươi cười đứng trước mặt. Anh dậm chân đứng nghiêm rồi giơ tay chào kiểu nhà binh: “Con chào ba! Con chào mẹ!”. Còn em thì cứ đứng ngẩn ra vì sung sướng sau hơn một năm mới được gặp lại anh. Ôi! Anh trai của em. Người anh thân thiết từ bé nay đã trở về. Em ngắm mãi không chán  gương mặt trẻ trung, nụ cười tươi rói và đôi mắt đen sáng của anh. Căn nhà nhỏ xôn xao tiếng chào hỏi của bà con hàng xóm kéo sang chia vui.