Bài soạn siêu ngắn ngữ văn 10 cánh diều bài Tự tình (Hồ Xuân Hương)

[toc:ul]

[Đọc hiểu] Câu hỏi: Chú ý cách gieo vần; dùng từ ngữ, đặc biệt là động từ, tính từ chỉ màu sắc, mức độ; thời gian và không gian.

Trả lời:

• Cách gieo vần: vần cách.
• Động từ: xiên ngang, đâm toạc, đá, san sẻ.
• Tính từ: văng vắng, rêu từng đám, tí con con.

[Trả lời câu hỏi] Câu 1: Hãy xác định bố cục của bài thơ. Tác phẩm là lời của ai, về điều gì? Điều ấy có liên quan như thế nào đến nhan đề Tự tình?

Trả lời:

- Bố cục:

• Đề (hai câu đầu): Nỗi niềm buồn tủi cô đơn của nữ sĩ trong đêm khuya thanh vắng.
• Thực (hai câu tiếp): Tình cảnh đầy chua xót, bẽ bàng.
• Luận ( hai câu tiếp theo): Thái độ phản kháng phẫn uất.
• Kết (hai câu cuối): Tâm trạng chán chường, buồn tủi.

-Lời của nhà thơ viết.

- Điều ấy thể hiện được nhan đề Tự tình.

[Trả lời câu hỏi] Câu 2: Những hình ảnh trong bốn câu thơ đầu của bài thơ cho thấy hoàn cảnh và tâm trạng của chủ thể trữ tình như thế nào?

Trả lời:

• “ đêm khuya” – thời gian tâm hồn nhạy cảm. Không gian: trống trải, mênh mông, văng vẳng tiếng trống cầm canh. Hình ảnh nhỏ nhoi lẻ loi giữa nền không gian trải rộng. Hai câu thơ làm nổi bật lên sự cố đơn, lẻ loi của nhân vật trữ tình.
• Hai câu thơ tiếp: Nỗi buồn u uất đó nhân vật trữ tình tìm đến rượu để giải quên nhưng nỗi buồn. Trăng sắp tàn mà vẫn chưa tròn – tuổi xuân trôi qua mà hạnh phúc không trọn vẹn

[Trả lời câu hỏi] Câu 3: Hình ảnh thiên nhiên và nghệ thuật sử dụng từ ngữ, nghệ thuật đối trong hai câu luận có gì độc đáo? Qua đó, thái độ của nhà thơ được thể hiện như thế nào?

Trả lời:

- Nỗi niềm phẫn uất trào ra ùa vào cảnh vật, tiếp cho chúng sức mạnh công phá.

- Nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng động từ mạnh, tả cảnh ngụ tình => khẳng định sự nổi loạn trong tâm trạng chủ thể trữ tình.

[Trả lời câu hỏi] Câu 4: Phân tích hai câu kết của bài thơ để thấy được nỗi niềm tâm sự của chủ thể trữ tình?

Trả lời:

Hai câu kết nói lên tâm trạng chán chường, buồn tủi của nhà thơ. Tâm trạng được trực tiếp bộc lộ. Xuân của tự nhiên qua đi rồi trở lại nhưng xuân của người thì không. Xuân vừa là mùa xuân nhưng cũng chính là tuổi trẻ. Từ lại thứ nhất có nghĩa là thêm một lần nữa, từ lại thứ hai là sự trở lại. Câu thơ cuối phản phất sự cay đắng chua xót của người phụ nữ bất hạnh, có những cuộc tình duyên không trọn vẹn đủ đầy. Mảnh tình bé nhỏ lại đem san sẻ để chỉ còn tí con con. Người phụ nữ trong xã hội xưa, hạnh phúc với họ thật mong manh.

[Trả lời câu hỏi] Câu 5: Theo em, cách dùng từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ Tự tình (bài 1) của Hồ Xuân Hương có gì khác so với các bài thơ Đường luật đã học ở Trung học cơ sở?

Trả lời:

• Sử dụng từ ngữ giản dị mà đặc sắc với những động từ mạnh, từ láy tượng thanh đã thể hiện khao khát đến cháy bỏng và sự nổi loạn trong tâm hồn của Hồ Xuân Hương
• Sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi để diễn tả các cung bậc cảm xúc, sự tinh tế, phong phú trong tâm trạng của người phụ nữ khi nghĩ đến thân phận của mình.

[Trả lời câu hỏi] Câu 6: Bài thơ để lại trong em cảm xúc hoặc ấn tượng gì? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) ghi lại điều đó.

Trả lời:

Hồ Xuân Hương được biết đến là “Bà chúa thơ Nôm” viết về phụ nữ. Bài thơ “Tự tình 2” là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện rõ tâm trạng, thái độ của nữ sĩ. Bài thơ nói lên bi kịch tình yêu, gia đình của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Đồng thời đó là tâm trạng vừa buồn tủi, vừa phẫn uất trước duyên phận éo le và cuộc sống, số phận cay đắng của họ, dù đã gắng gượng vương lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch của cuộc đời. Qua đó, ta cũng thấy được bài thơ cũng cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc - những điều vô cùng giản đơn, bình dị nhưng lại là khao khát, niềm mơ ước cả cuộc đời của Hồ Xuân Hương nói riêng, của tất cả những người phụ nữ trong xã hội phong kiến nói chung.