Soạn mới giáo án Lịch sử 8 KNTT bài 9: Tình hình kinh tế, văn hóa, tôn giáo trong thế kỉ XVI - XVIII

Kinh Kì

Phố Hiến

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Nông nghiệp

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục 1a SGK tr.40 và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Hãy giới thiệu những nét chính về tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài và Đàng Trong trong các thế kỉ XVI – XVIII.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Vì sao tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài và Đàng Trong có sự khác nhau?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, hoàn thành Phiếu học tập số 1 và trả lời câu hỏi mở rộng.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện HS nêu những nét chính về tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài và Đàng Trong trong các thế kỉ XVI – XVIII theo Phiếu học tập.

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi mở rộng: Tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài và Đàng Trong có sự khác nhau vì:

+ Trong suốt hơn 50 năm của thế kỉ XVI, Đàng Ngoài chịu ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc hơn so với Đàng Trong qua 2 lần xung đột:

·      Bắc triều chịu sự hạch sách của nhà Minh, sự chống phá của dòng họ Vũ (Vũ Văn Uyên, Vũ Văn Mật,…).

·      Nhà Mạc quản lí đất canh tác ít hơn rất nhiều so với thời Lê sơ, quân đội duy trì ở mức độ cao.

·      Sau thời Mạc Đăng Doanh, thiên tai thường xuyên xảy ra.

+ Ở Đàng Trong, đất đai rộng lớn, màu mỡ, dân cư còn thưa thớt, nằm xa các trung tâm xung đột.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Ở Đàng Ngoài: Nền nông nghiệp sa sút nghiêm trọng. Tình trạng lấn chiếm ruộng công thành ruộng tư ngày càng phổ biến. Đời sống nhân dân đói khổ vì tô, thuế, thiên tai, mất mùa.

+ Ở Đàng Trong: Nông nghiệp có bước phát triển. Tình trạng nông dân bị bần cùng hóa cũng diễn ra xong chưa nghiêm trọng như Đàng Ngoài.

 - GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

1. Tình hình kinh tế trong các thế kỉ XVI – XVIII

a. Nông nghiệp

Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1 kết quả Phiếu học tập số 1.

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhiệm vụ 2: Thủ công nghiệp

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, quan sát Hình 9.1 SGK tr.41 và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về kĩ thuật sản xuất gốm nói riêng và sản xuất thủ công nghiệp của Đại Việt nói chung trong các thế kỉ XVI – XVIII?

- GV cung cấp thêm tư liệu về cây đèn gốm men lam xám:

+ Dòng gốm men lam xám đại diện cho phong cách gốm thời nhà Mạc, tiêu biểu là cây đèn gốm. Cây đèn có chiều cao 73,5 cm, đường kính miệng rộng 16,5 cm, đường kính đáy 22 cm, trọng lượng 12 kg; gồm 2 phần rời được khớp lại với nhau. Phần dưới cây đèn giống như một chiếc mai bình, phần trên như bông sen nở.

+ Cây đèn được trang trí hoa văn với các đề tài: rồng yên ngựa, rồng trong lá đề, răng cưa, vạch đứng song song, bông hoa tròn hình ngôi sao 8 cánh nhọn. Trên đèn có khắc thời gian tạo tác là 1852 – đời vua Mạc Mậu Hợp.

+ Hiện vật là bảo vật quốc gia.

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận cặp đôi, đọc thông tin mục 1b SGK tr.41 và trả lời câu hỏi: Nêu dẫn chứng thể hiện sự phát triển của thủ công nghiệp Đại Việt trong các thế kỉ XVI – XVIII.

- GV trình chiếu cho HS quan sát thêm một số hình ảnh:

Bình gốm Chu Đậu thuộc sở hữu của J.E.Ha-gen

Bát trà chân cao, gốm Việt Nam, thế kỷ XVI

Làng gốm Bát Tràng thế kỉ XVIII

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, tư liệu trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 HS nhận xét gì về kĩ thuật sản xuất gốm và sản xuất thủ công nghiệp của Đại Việt: tiêu biểu cho phong cách thời Mạc thế kỉ XVI – minh chứng cho sự phát triển nghề gốm nói riêng, thủ công nghiệp nói chung.

- GV mời đại diện 1 HS nêu dẫn chứng thể hiện sự phát triển của thủ công nghiệp Đại Việt trong các thế kỉ XVI – XVIII.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Bức tranh chung của nền kinh tế Đại Việt (thủ công nghiệp) đã thay đổi theo chiều hướng tích cực, từng bước hội nhập với thế giới.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

b. Thủ công nghiệp

- Duy trì hoạt động của quan xưởng để phục vụ nhu cầu của vua quan, binh lính.

- Nghề thủ công trong nhân dân: phát triển mạnh mẽ với nhiều làng nghề nổi tiếng khắp Đàng Trong, Đàng Ngoài.

Nhiệm vụ 3: Thương nghiệp

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 9.2, 9.3, Tư liệu 1, 2, thông tin trong mục 3 SGK tr.41, 42 và trả lời câu hỏi: Hãy nêu những nét chính về tình hình thương nghiệp của Đại Việt trong thế kỉ XVII.

+ GV hướng dẫn HS tìm trong tư liệu từ/cụm từ thể hiện sự phát triển của các đô thị Phố Hiến, Hội An:

·      Tư liệu 1: có 8 phường thủ công, một số phường chuyên buôn bán, có khá nhiều người nước ngoài đến đây sinh sống hoặc qua lại buôn bán.

·      Tư liệu 2: cảng thị lớn nhất Đàng Trong, nơi cập bến của nhiều thuyền buôn nước ngoài, người Nhật, người Hoa, thương nhân Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh, Pháp thường xuyên lui tới.

- GV trình chiếu cho HS quan sát thêm video, hình ảnh về thương nghiệp Đại Việt:

Thương cảnh Hội An (tranh vẽ cuối thế kỉ XVIII)
https://www.youtube.com/watch?v=MVRiR3tCoSQ

(0p – 2p24s)

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Vì sao trong hai thế kỉ XVII – XVIII, các đô thị lại khởi sắc và có nhiều thương nhân châu Âu đến giao thương?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, video, tư liệu trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 HS nêu những nét chính về tình hình thương nghiệp của Đại Việt trong thế kỉ XVII.

- GV mời đại diện 1 HS trả lời câu hỏi mở rộng: Trong hai thế kỉ XVII – XVIII, các đô thị khởi sắc và có nhiều thương nhân châu Âu đến giao thương vì chính quyền Đàng Trong và Đàng Ngoài đều cho thương nhân vào buôn bán tấp nập, các thuyền buôn nước ngoài đến đông và thành lập nên các thương điếm.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận chung (mục 1):

+ Sự phát triển kinh tế hàng hóa trong bối cảnh xã hội Đại Việt các thế kỉ XVI – XVIII dẫn đến sự hưng khởi của các đô thị (Phố Hiến, Thanh Hà, Hội An,…) nhưng chưa đủ sức lan tỏa một nếp sống, một nền văn hóa mới).

+ Sự phát triển của quan hệ tiền tệ, kinh tế hàng hóa phát triển đã ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt.

+ Sự xuất hiện mầm mống của phương thức sản xuất mới trong lòng chế độ phong kiến Đại Việt.

- GV chuyển sang nội dung mới.

c. Thương nghiệp

- Buôn bán trong nước mở rộng qua hệ thống các chợ.

- Buôn bán với nước ngoài phát triển.

- Các đô thị hưng thịnh, trở thành trung tâm buôn bán lớn, nơi giao thương với thương nhân nước ngoài: Thăng Long, Phố Hiến, Thành Hà, Hội An, Gia Định.

- Nửa sau thế kỉ XVIII, thành thị dần suy tàn.