Soạn siêu ngắn kinh tế pháp luật 11 cánh diều bài 14 Quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ những hiểu biết của mình về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử.

Hướng dẫn trả lời:

- Quyền bầu cử: Quyền này cho phép tất cả công dân đủ độ tuổi tham gia vào quá trình bầu cử các đại diện cho nhà nước, từ cấp cơ sở đến cấp quốc gia. Quyền bầu cử giúp công dân thể hiện sự lựa chọn và ảnh hưởng đến quyết định chính trị.

- Quyền ứng cử: Đây là quyền cho phép công dân nếu đủ điều kiện ứng cử vào các vị trí lãnh đạo, chức vụ quyền lực trong chính quyền. Điều này tạo cơ hội cho người có kiến thức và năng lực tham gia vào việc quản lý và thay đổi hướng đi của xã hội.

- Nghĩa vụ đăng ký và tham gia bầu cử: Một phần của nghĩa vụ công dân là đăng ký tham gia bầu cử và sau đó thực hiện việc bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử. Điều này đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình bầu cử.

- Nghĩa vụ tham gia đúng quy trình bầu cử: Công dân cần tuân thủ quy trình và luật lệ trong quá trình bầu cử, bao gồm việc không gian lận, không bỏ phiếu trái luật và không tham gia vào hành vi gian lận bầu cử.

KHÁM PHÁ

1. Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp (Trang 97, 98 SGK) và trả lời câu hỏi

a. Em hãy xác định nội dung quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong hai thông tin trên.

b. Căn cứ vào thông tin, em hãy nhận xét về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong các trường hợp trên.

Hướng dẫn trả lời:

a. Quy định liên quan đến quyền và trách nhiệm của công dân về bầu cử và ứng cử có thể được diễn đạt như sau:

- Công dân đủ 18 tuổi trở lên có quyền tham gia bầu cử, và khi đủ 21 tuổi, họ có quyền ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân một cách bình đẳng, không kể đến sự phân biệt, ngoại trừ các trường hợp được quy định bởi luật pháp.

- Tất cả công dân có quyền tham gia bầu cử sẽ được ghi tên trong danh sách cử tri và nhận thẻ cử tri, trừ trường hợp được quy định trong luật pháp. Mỗi công dân chỉ có thể ghi tên trong một danh sách cử tri tại nơi cư trú hoặc tạm trú thường trú của họ.

- Quyền bầu cử của công dân phải tuân thủ các nguyên tắc về tính công bằng, sự trung thực, và việc bỏ phiếu kín đáo.

- Quyền ứng cử của công dân có thể được thực hiện bằng cách tự mình ứng cử hoặc giới thiệu người khác để đứng ứng cử, trừ các tình huống được luật pháp quy định.

- Công dân phải tự mình tham gia vào việc bỏ phiếu bầu cử và không được phép nhờ người khác thay mình thực hiện, trừ khi được quy định trong luật pháp.

b. Nhận xét về việc thực hiện quyền và trách nhiệm của công dân liên quan đến bầu cử và ứng cử trong các tình huống sau:

- Trường hợp 1: Ông K đã thực hiện một cách hiệu quả vai trò của mình là thành viên trong Tổ bầu cử, phát thẻ cử tri đúng quy định và giải đáp các thắc mắc của công dân. Điều này chứng tỏ sự tuân thủ và sự hiểu biết đúng đắn về luật pháp.

- Trường hợp 2: Anh T đã thực hiện nguyên tắc bầu cử đúng đắn với tư cách là một cử tri, điều này là một hành động có trách nhiệm và đã góp phần vào quá trình bầu cử công bằng và minh bạch.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử 

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp (Trang 99, 100 SGK) và trả lời câu hỏi:

a. Em hãy xác định hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong trường hợp trên.

b. Theo em, hậu quả của những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về bầu cử và ứng cử trong các trường hợp đó là gì?

Hướng dẫn trả lời:

a. Các vi phạm luật liên quan đến quyền và trách nhiệm của công dân về bầu cử và ứng cử trong tình huống trên bao gồm:

-Đề nghị bầu cử cho một ứng viên khác mà không tuân theo mong muốn của người bầu cử.

- Lan truyền thông tin sai lệch về ứng cử viên.

- Yêu cầu người khác thay mình thực hiện quyền bầu cử.

b. Các hậu quả của việc vi phạm luật liên quan đến quyền và trách nhiệm của công dân về bầu cử và ứng cử có thể được mô tả như sau:

- Đối với cơ quan: Vi phạm này có thể dẫn đến việc xâm phạm đến quyền ứng cử và bầu cử của công dân, gây biến dạng kết quả bầu cử, thiệt hại tài sản của Nhà nước, không chọn được đại biểu có phẩm chất, năng lực và trách nhiệm vào các cơ quan nhà nước.

- Đối với công dân: Hậu quả có thể là việc không thể thực hiện được ý muốn và mong muốn cá nhân, không thực hiện đúng nghĩa vụ cá nhân, và không đóng góp vào quá trình xây dựng và hoạt động của máy chính trị nhà nước.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Theo em, nội dung nào sau đây là quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử? Vì sao? 

a. Công dân Việt Nam 18 tuổi là có quyền bầu cử

b. Công dân thực hiện bầu cử và ứng cử theo nguyên tắc bình đẳng

c. Công dân đang thi hành hình phạt tù theo bản án của Tòa án không có quyền bầu cử

e. Công dân là đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp phải có đầy đủ các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Hướng dẫn trả lời:

Đáp án đúng là: D; E. Vì:

- Theo quy định tại Điều 30 của Luật Bầu cử Đại biểu Quốc hội và Đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, những người đang thi hành án tù sẽ không được thêm tên vào danh sách cử tri. Trong trường hợp đã có tên trong danh sách cử tri nhưng vào thời điểm bỏ phiếu, họ đang phải thi hành án tù, UBND cấp xã sẽ xóa tên họ khỏi danh sách cử tri.

- Dựa theo quy định tại Điều 7 của Luật Tổ chức Chính quyền Địa phương năm 2015, được bổ sung bởi khoản 3 của Điều 2 trong Luật Tổ chức Chính phủ và sửa đổi năm 2019 về Luật Tổ chức Chính quyền Địa phương, các đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn sau:

• Hiển nhiên sự trung thành đối với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp...

• Sở hữu quốc tịch Việt Nam duy nhất.

• Gương mẫu với phẩm chất đạo đức cao, tính cần cù, kinh tế, chính trị đúng đắn, và hết lòng vì cộng đồng...

• Tích luỹ kiến thức văn hóa, chuyên môn, có khả năng và kinh nghiệm làm việc, và có uy tín.

Câu 2: Em hãy cho biết hành vi của các chủ thể nào sau đây là thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử. Vì sao?

a. Anh T trực tiếp bỏ lá phiếu bầu cử của mình vào hòm phiếu 

b. Ông V tự mình ứng cử vào Hội đồng nhân dân xã dù đang bị áp dụng hình phạt tù hưởng án treo.

C. Bà P không cho con gái nghỉ làm để đi bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã.

d. Bạn G đã viết hộ phiếu bầu cử đại biểu cho anh E tự mình bỏ phiếu vào hòm phiếu vì anh E bị khuyết tật.

Hướng dẫn trả lời:

Đáp án đúng là: A, D

Bởi theo quy định tại Điều 69 của Luật Bầu cử Đại biểu Quốc hội và Đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, có các điểm sau:

- Người cử tri phải thực hiện bầu cử một cách cá nhân, không được ủy quyền cho người khác thực hiện việc bỏ phiếu thay mình, trừ khi có sự cho phép theo quy định tại khoản 3 và khoản 4 của Điều này; và khi tham gia bầu cử, họ cần phải xuất trình thẻ cử tri.

- Trường hợp người cử tri không thể tự viết phiếu bầu, họ có thể nhờ người khác viết giúp, tuy nhiên, việc bỏ phiếu vẫn phải do họ thực hiện cá nhân; người viết giúp phải đảm bảo tính bí mật của phiếu bầu của người cử tri. Nếu người cử tri vì lý do khuyết tật không thể tự mình bỏ phiếu, họ có thể nhờ người khác thực hiện việc bỏ phiếu vào hòm phiếu.

Câu 3: D rất vui mừng vì được tham gia bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã khi chuẩn bị bỏ phiếu, anh A đã đề nghị D bỏ phiếu cho mình vì cùng ở một thôn và D đã đồng ý.

a. Theo em, hành vi của anh A và D có thể dẫn đến những hậu quả gì về thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử?

b. Nếu là D trong trường hợp trên, em có đồng ý với đề nghị của anh A không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

a. Theo em, hành vi của anh A và D có thể dẫn đến những hậu quả về thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử là không thể thực hiện được ý trí và nguyện vọng của bản thân, không thực hiện đúng trách nhiệm của bản thân, không tham gia xây dựng được bộ máy nhà nước.

b. Nếu là D trong trường hợp trên, em không đồng ý với đề nghị của anh A vì mỗi công dân đều có quyền bình đẳng chọn ra người mình muốn bầu chọn nên hành vi của anh A không được đồng ý.

Câu 4: Để chuẩn bị cho đợt bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã sắp tới., xã của N đang thực hiện tuyên truyền cho người dân các quy định của pháp luật về bầu cử Hội đồng nhân dân cấp xã.....

Em hãy nhận xét hành vi của bố và mẹ N?

Nếu là N, em sẽ cùng bố giải thích thế nào để mẹ hiểu được quyền và nghĩa vụ của bản thân trong tham gia bầu cử?

Hướng dẫn trả lời:

a. Hành động của cha mẹ đã không tuân thủ đúng nghĩa vụ và trách nhiệm công dân khi họ không quan tâm đến quyền lợi cá nhân và đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

b. Nếu tôi là N, tôi sẽ cùng cha mẹ giải thích để họ hiểu rõ về quyền và trách nhiệm của mình khi tham gia bầu cử, đó là quyền và trách nhiệm của mọi công dân. Tất cả công dân đều được quyền tham gia bầu cử, được ghi tên trong danh sách cử tri và nhận thẻ cử tri...

Câu 5: Qua tìm hiểu và nghiên cứu, chị M đã quyết định lựa chọn anh Q là đại biểu để bầu vào Hội đồng nhân dân cấp xã. Khi chị M đang viết phiếu bầu cho anh Q thì anh T cùng đi tham gia bầu cử đã cố ý nhìn trộm nội dung phiếu bầu của chị M và kể lại cho mọi người xung quanh.

a. Em có đồng ý với hành vi của anh T không? Vì sao?

b. Nếu là chị M, em sẽ làm gì để bảo vệ quyền và nghĩa vụ của mình?

Hướng dẫn trả lời:

a. Em không đồng ý với hành động của anh T vì đã vi phạm nguyên tắc của quá trình bầu cử của người dân.

b. Nếu em ở vị trí của chị M, tôi sẽ thông báo tới các cơ quan có thẩm quyền để họ xem xét và xử lý hành vi của anh T.

Câu 6: Sau khi được chính quyền địa phương tuyên truyền pháp luật về bầu cử, ứng cử, được sự động viên của gia đình, anh H quyết định tự ứng cử làm đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Anh H đã chuẩn bị và nộp hồ sơ ứng cử cho Uỷ ban bầu cử cấp tỉnh nơi mình đang cư trú. Đồng thời, anh H còn tích cực tìm hiểu các quy định của pháp luật để có thể thực hiện đầy đủ các quyền của mình.

Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ ứng cử của anh H.

Hướng dẫn trả lời:

Anh H đã tuân thủ mọi quy định pháp luật liên quan đến quyền và trách nhiệm của công dân trong việc ứng cử. Để cụ thể hơn, anh H đã đặc biệt chú tâm vào việc nghiên cứu các quy định pháp luật, và thực hiện mọi bước tự ứng cử một cách chính xác.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng bạn sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có nội dung về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử để xây dựng thành một tập san trưng bày tại lớp.

Hướng dẫn trả lời:

Hình ảnh, tư liệu:

Câu 2: Em hãy viết một bài luận nói về trách nhiệm của công dân trong thực hiện quyền và nghĩa vụ bầu cử, ứng cử.

Hướng dẫn trả lời:

Bầu cử - quyền và nghĩa vụ của công dân!

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thấu hiểu giá trị vô cùng quý báu của lá phiếu bầu cử. Người ta đã trải qua biết bao khó khăn và hy sinh để giành được quyền này. Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định rằng Nhà nước là của Nhân dân, do Nhân dân, và vì Nhân dân. Bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp là dịp để Nhân dân thể hiện quyền làm chủ và lựa chọn đại diện cho mình trong hệ thống quyền lực Nhà nước.

Mỗi cử tri, khi tham gia bầu cử, không chỉ là việc thực hiện quyền dân chủ mà còn là nghĩa vụ công dân thiêng liêng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy một số người chưa thực hiện trách nhiệm của mình đối với quốc gia. Có những biểu hiện bàng quan, lơ là, và thiếu quan tâm đến cuộc bầu cử. Những người này thường nhờ người khác bầu hộ hoặc thậm chí không tham gia bỏ phiếu.

Có cử tri không tìm hiểu kỹ về ứng viên, không căn cứ vào tiêu chuẩn đại biểu để lựa chọn đại diện cho ý chí của Nhân dân. Một số thậm chí không hiểu rõ về quy trình bầu cử và có thể gạch tên đại biểu một cách vô thức.

Điều này làm cho họ tự mình tước bỏ quyền lợi thiêng liêng và thể hiện sự thiếu trách nhiệm đối với đất nước và dân tộc. Ngoài ra, các thế lực thù địch luôn tìm cách xuyên tạc và phá rối quá trình bầu cử để gây mất ổn định và tạo nên những rối ren cho xã hội.

Để đảm bảo cuộc bầu cử thành công và chọn ra những đại biểu xứng đáng, công dân cần nhận thức rõ ý nghĩa và trách nhiệm của mình. Mỗi công dân cần tham gia tích cực, tìm hiểu về ứng viên và tiêu chuẩn đại biểu, và tự mình tham gia bầu cử.

Ngoài ra, họ cũng cần tỉnh táo trước thông tin sai lệch và không để bị lừa dối bởi những nỗ lực xuyên tạc của các thế lực thù địch. Cuộc bầu cử không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm của mỗi công dân đối với đất nước và tương lai của mình.