Soạn siêu ngắn kinh tế pháp luật 11 cánh diều bài 6 Lạm phát

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy liệt kê một số loại hàng hóa trên thị trường có giá cả biến động theo xu hướng tăng lên trong thời gian qua và chia sẻ với các bạn.

Hướng dẫn trả lời:

Một số loại hàng hóa trên thị trường có giá cả biến động theo xu hướng tăng lên trong thời gian qua: Dầu thô, thực phẩm, gỗ, kim loại,…

KHÁM PHÁ

1. Khái niệm lạm phát và các loại hình lạm phát.

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

Thông tin (Trang 38, 39 SGK)

a. Từ thông tin 2, em hãy cho biết năm 2021 giá cả mặt hàng thiết yếu đã thay đổi theo xu hướng nào? 

b. Từ thông tin 1, 2, 3 em hãy cho biết lạm phát là gì. Căn cứ vào tỉ lệ lạm phát, có những loại hình lạm phát nào?

Hướng dẫn trả lời:

a. Từ thông tin 2, giá cả mặt hàng thiết yếu đã thay đổi theo xu hướng:

- Gia tăng giá xăng dầu 

- Gia tăng giá gạo 

- Gia tăng giá vật liệu 

- Gia tăng giá dịch vụ giáo dục

b. Từ thông tin 1, 2, 3 cho biết:

Lạm phát là hiện tượng tăng tỷ lệ giá cả của hàng hóa và dịch vụ trong một khoảng thời gian dài, dẫn đến mất giá trị của tiền tệ. Nói cách khác, lạm phát là sự giảm sức mua của tiền.

Căn cứ vào tỉ lệ lạm phát, có những loại hình lạm phát: Lạm phát phi mã, Siêu lạm phát, Lạm phát vừa phải.

2. Nguyên nhân và hậu quả của lạm phát

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp và trả lời câu hỏi:

Thông tin, trường hợp (Trang 40 SGK)

a. Từ thông tin 1, em hãy cho biết những nguyên nhân lạm phát?

b. Từ trường hợp 1 và 2, em hãy cho biết lạm phát gây ra những hậu quả gì?

Hướng dẫn trả lời:

a. Từ thông tin 1, lạm phát bắt nguồn từ việc tăng cung tiền tệ vượt quá nhu cầu thực tế, dẫn đến tăng giá trị chung của các mặt hàng trong nền kinh tế.

b. Từ trường hợp 1 và 2, lạm phát có các tác động tiêu cực sau:

Trường hợp 1: Tăng giá thực phẩm và thúc đẩy các hộ nuôi thú cưỡi phải tình trạng thua lỗ và giảm quy mô chăn nuôi của họ.

Trường hợp 2: Sự tăng giá nguyên vật liệu làm cho nhiều nhà thầu gặp khó khăn tài chính và khiến nhiều gia đình gặp khó khăn khi xây dựng vì giá vật liệu xây dựng leo thang.

3. Vai trò của Nhà nước và trách nhiệm của công dân trong công việc kiểm soát và kiềm chế lạm phát

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, trường hợp và trả lời câu hỏi:

Thông tin (Trang 41, 42 SGK)

a. Từ thông tin trên, em hãy cho biết Chính phủ có vai trò gì trong việc kiềm chế và kiểm soát lạm phát.

b. Theo em, công dân có trách nhiệm như thế nào trong việc kiềm chế và kiểm soát lạm phát?

Hướng dẫn trả lời:

a. Dựa trên thông tin trước đó, Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế và kiểm soát lạm phát trong nền kinh tế thị trường. Chính phủ có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Giảm tăng cung tiền, thắt chặt ngân sách, tăng thuế, và đảm bảo việc tăng giá diễn ra dưới sự kiểm soát.

- Thúc đẩy sự đầu tư và hút vốn đầu tư, giảm thuế, cải thiện hiệu suất sản xuất.

b. Theo em, công dân có trách nhiệm thực hiện các hành động sau để giúp kiềm chế và kiểm soát lạm phát:

- Tuân thủ và ủng hộ các chính sách và quyết định của Nhà nước nhằm kiểm soát lạm phát.

- Tránh các hành vi vi phạm quy tắc và luật pháp của Nhà nước liên quan đến kiểm soát và kiềm chế lạm phát.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy cho biết những nhận định dưới đây là đúng hay sai? Vì sao?

a. Lạm phát là tình trạng mức giá chung của nền kinh tế giảm xuống trong một khoảng thời gian nhất định.

b. Lạm phát do chi phí đẩy xuất hiện khi người dân tăng chi tiêu, doanh nghiệp  tăng đầu tư, Chính phủ tăng chi tiêu mua hàng hóa và dịch vụ,....

c. Lạm phát do cầu kéo xuất hiện khi giá nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, nhân công, thuế,... tăng.

d. Lạm phát do lượng tiền mặt trong lưu thông tăng vượt quá mức cần thiết xuất hiện khi ngân sách thâm hụt, Chính phủ tăng cường việc phát hành tiền giấy,....

Hướng dẫn trả lời:

- Nhận định A, sai. Lạm phát được định nghĩa là tình trạng trong đó mức giá chung của nền kinh tế tăng cao trong một khoảng thời gian nhất định không phải là sai.

- Nhận định B, sai. Bởi lạm phát chi phí xuất hiện khi chi phí sản xuất gia tăng, dẫn đến giảm sản lượng và tăng mức giá chung của nền kinh tế, không phải là sai.

- Nhận định C, sai. Lạm phát do cầu kéo xuất hiện khi tổng cầu của nền kinh tế tăng, bao gồm việc người dân tăng chi tiêu, doanh nghiệp tăng đầu tư và Chính phủ tăng chi tiêu mua hàng hóa và dịch vụ, không phải là sai.

- Nhận định D, đúng. Khi lượng tiền trong lưu thông tăng vượt mức cần thiết, ví dụ như ngân sách nhà nước thâm hụt hoặc Chính phủ tăng cường việc phát hành tiền giấy, điều này dẫn đến tăng mức giá chung của nền kinh tế và gây ra lạm phát.

Câu 2: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi (Trang 43 SGK)

a. Dựa trên tỉ lệ lạm phát của từng năm, em hãy sắp xếp các năm trong giai đoạn 2004- 2013 thành hai nhóm: nhóm lạm phát vừa phải và nhóm lạm phát phi mã.

b. Em hãy tìm hiểu thông tin về siêu lạm phát trên thế giới và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Hướng dẫn trả lời:

a. Nhóm lạm phát vừa phải: 2004, 2005, 2006, 2009, 2010, 2011

Nhóm lạm phát phi mã: 2007, 2008, 2012, 2013.

b. Tình trạng siêu lạm phát gây ra sự suy thoái nghiêm trọng cho sức mua của cả người dân và tổ chức trong quốc gia, đồng thời làm biến tài sản thể chất trở nên quan trọng hơn. Các tổ chức tài chính có thể rút khỏi nền kinh tế đang chịu tác động của siêu lạm phát này, gây ra suy thoái kinh tế sâu sắc, bất kể là nội tệ hay ngoại tệ mạnh cỡ nào.

Nếu lạm phát tiến triển thành siêu lạm phát, đồng tiền trong nước sẽ trở nên yếu hơn so với đồng tiền của các quốc gia có nền kinh tế ổn định. Người dân của những nền kinh tế ổn định có thể sẽ tận dụng chi phí thấp ở những nơi chịu tác động của siêu lạm phát, nhờ vào sự chênh lệch giá trị giữa hai loại tiền tệ. Chính phủ cũng có thể không cản trở quá mức sự xuất hiện của đồng tiền ổn định này, và trong trường hợp nghiêm trọng, đồng tiền mạnh có thể thay thế đồng tiền siêu lạm phát.

Câu 3: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

Thông tin (Trang 43, 44 SGK)

a. Theo em, các biện pháp Chính phủ đã thực hiện tăng hay giảm lượng lượng tiền mặt trong lưu thông?

b. Việc thực hiện các biện pháp đó trong giai đoạn 2008 - 2009 đã kiềm chế, kiểm soát lạm phát là hiệu quả hay không hiệu quả?

Hướng dẫn trả lời:

a. Giảm lượng lượng tiền mặt trong lưu thông.

b. Việc thực hiện các biện pháp đó là hiệu quả 

Câu 4: Em hãy cho biết hành vi nào dưới đây vi phạm chủ trương, chính sách của nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế lạm phát. Vì sao?

a. Chấp hành quyết định về giá, biện pháp bình ổn giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

b. Bịa đặt, loan tin, đưa tin không đúng sự thật về tình hình thị trường, giá cả hàng hóa, dịch vụ để kiếm lời.

c. Lợi dụng tình hình kinh tế không thuận lợi để định giá mua, giá bán hàng hoá dịch vụ bất hợp lý.

d. Đầu cơ, găm hàng chờ lên giá để trục lợi.

Hướng dẫn trả lời:

Hành vi vi phạm chủ trương, chính sách của nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế lạm phát: b, c, d.

Bởi vì công dân có trách nhiệm thực hiện và ủng hộ các hành động tuân thủ và thực thi chính sách của Nhà nước nhằm kiểm soát và hạn chế lạm phát. Đồng thời, cũng cần phải tuân theo luật pháp và không vi phạm các chính sách và quy định của Nhà nước trong việc đối phó với tình trạng lạm phát.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn trong lớp sưu tầm những bài viết trên các phương tiện thông tin đại chúng về tình hình lạm phát ở Việt Nam hiện nay hoặc tìm hiểu về tình hình biến động giá cả ở địa phương để làm thành một tập san.

Hướng dẫn trả lời:

- Trong 9 tháng đầu năm 2022, thị trường hàng hóa toàn cầu tiếp tục chịu nhiều biến động và bị ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế và chính trị khác nhau.

- Nhằm đối phó hiệu quả với sự gia tăng của lạm phát, Chính phủ Việt Nam đã thúc đẩy các bộ, ngành và địa phương triển khai nhiều chính sách và biện pháp cùng nhau để giới hạn những tác động tiêu cực của lạm phát đối với sự phát triển kinh tế và xã hội. Một số biện pháp đáng chú ý bao gồm:

• Giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) xuống từ 10% xuống 8% cho một số nhóm hàng hóa và dịch vụ từ ngày 01/02/2022.

• Giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay từ ngày 01/01/2022 đến hết ngày 31/12/2022.

• Giảm mức thu 37 khoản phí và lệ phí trong 6 tháng đầu năm 2022.

• Giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu.

• Thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động.

• Quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.

- Nhờ vào những biện pháp này, lạm phát trong 9 tháng đầu năm 2022 đã được kiểm soát ở mức 2,87%. Riêng trong quý III/2022, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,32% so với cùng kỳ năm 2021, với sự gia tăng đáng kể ở một số lĩnh vực như giao thông (tăng 10,22%), văn hóa, giải trí và du lịch (tăng 4,65%). Tuy nhiên, nhóm bưu chính viễn thông đã giảm 0,17%.

- Như vậy, có thể thấy rằng các chính sách phù hợp và sự quyết liệt trong chỉ đạo và điều hành của Nhà nước đã giúp giảm bớt áp lực lên mức giá, đồng thời ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và cuộc sống của người dân.