Soạn siêu ngắn ngữ văn 11 CTST bài 3 Viết văn bản nghị luận về một tác phẩm văn học (truyện thơ) hoặc một tác phẩm nghệ thuật (bài hát)

ĐỌC NGỮ LIỆU THAM KHẢO 1

CH1: Vấn đề nghị luận của bài viết trên là gì? Với vấn đề ấy, tác giả đã triển khai thành các luận điểm nào? Trình tự sắp xếp các luận điểm trong bài viết đã hợp lý chưa?

Hướng dẫn trả lời:

- Vấn đề nghị luận: Giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện thơ Trê Cóc.

- Bài viết có 2 luận điểm:

+ Luận điểm 1: Nội dung tác phẩm Trê Cóc

+ Luận điểm 2: Nghệ thuật của tác phẩm Trê Cóc

Các luận điểm được sắp xếp hợp lý, rõ ràng, mạch lạc. 

CH2: Mỗi luận điểm được làm sáng tỏ bằng những lí lẽ và bằng chứng nào? Các lí lẽ và bằng chứng có thuyết phục không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

- Về nội dung: phản ánh thực trạng xã hội của con người thông qua việc tạo ra một câu chuyện về loài vật

- Về nghệ thuật: xây dựng hình tượng phùng dụ giàu chất ngụ ngôn trên thể thơ lục bát được khai thác hợp lí. 

CH3: Bạn học được điều gì về cách viết bài văn nghị luận về một tác phẩm văn học từ bài viết trên.

Hướng dẫn trả lời:

- Nắm bắt được tình huống truyện, vai trò các nhân vật 

- Đưa ra nhận xét, đánh giá rõ ràng, đúng đắn thuyết phục.

- Triển khai bài viết theo hệ thống luận điểm, luận cứ, luận chứng có trình tự rõ ràng, mạch lạc. 

ĐỌC NGỮ LIỆU THAM KHẢO 2

CH1: Vấn đề nghị luận của bài viết, với vấn đề ấy, tác giả đã triển khai thành các luận điểm nào; nhận xét của bạn về trình tự sắp xếp các luận điểm trong bài viết.

Hướng dẫn trả lời:

- Vấn đề nghị luận: “Những cánh chim chào đón tương lai” của nhạc sĩ Văn Ký

- Các luận điểm:

+ Luận điểm 1: Nguồn gốc của cánh chim

+ Luận điểm 2: Ý nghĩa và thông điệp của đôi cánh chim 

-> Trình tự sắp xếp hợp lý, giúp người đọc dễ dàng hiểu văn bản hơn.

CH2: Bài viết tách riêng thành luận điểm về giá trị nội dung, luận điểm về giá trị nghệ thuật hay trình bày kết hợp trong mỗi luận điểm.

Hướng dẫn trả lời:

Sử dụng kết hợp linh hoạt giữa giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật trong từng luận điểm

CH3: Bài viết đã đáp ứng những yêu cầu của kiểu bài nghị luận về một tác phẩm nghệ thuật (bài hát) chưa?

Hướng dẫn trả lời:

Bài viết đã đáp ứng đủ - đúng về yêu cầu của kiểu bài nghị luận về một tác phẩm nghệ thuật ( bài hát). 

HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH VIẾT

CH1: Viết một bài văn nghị luận phân tích giá trị đặc sắc của một truyện thơ hay bài hát mà bạn yêu thích.

Hướng dẫn trả lời:

Câu chuyện “Thần trụ trời” giải thích cách phân chia bầu trời và mặt đất. Truyện "Prô-mê-tê và loài người" giải đáp về việc làm của các vị thần tạo ra sinh vật và loài người. Trong khi đó, truyện "Đi san mặt đất" đơn giản hơn khi giải thích về quá trình con người chung lòng, góp sức san phẳng mặt đất để làm ăn mà không có sự xuất hiện của các vị thần. Cả ba tác phẩm đều mang lại biểu tượng đặc sắc về chủ đề và đặc trưng nghệ thuật.

"Đi san mặt đất" viết về quá trình khai hoang và cải tạo tự nhiên của người Lô lô xưa. Quá trình này yêu cầu sức lực của tất cả mọi người. Người Lô Lô xưa đã nhận thức khá nguyên sơ, đơn giản về thế giới vũ trụ cùng với ý thức cải tạo môi trường sống. Khi Trái Đất vẫn còn hoang sơ, người xưa đã cùng nhau khai hoang và cải tạo tự nhiên. Tuy nhiên, thời gian chính xác của quá trình này không thể xác định cụ thể, chỉ biết được rằng ngày xưa đã làm điều đó: 

"Ngày xưa, từ rất xưa...

Người già không nhớ nổi

Mấy năm mấy nghìn đời

Ngày xưa từ rất xưa...

Người trẻ không biết tới

Mấy nghìn, mấy vạn năm"

Mốc thời gian không rõ ràng khiến chúng ta không thể biết chính xác đó là thời điểm nào. Khoảng thời gian đó đã quá xa xưa, đến mức người già không thể nhớ nổi, người trẻ thì lại chẳng thể biết. Cuộc sống con người lúc đó thật đơn giản. Trước khi đi san mặt đất, con người sống chung, ở chung và ăn chung. Người Lô Lô xưa đã tận dụng tự nhiên để trồng bắp, lấy nước uống từ "bụng đá". Tuy nhiên, sống trong không gian hoang sơ, thiếu thốn khi "Bầu trời nhìn chưa phẳng/ Mặt đất còn nhấp nhô" nên con người thời cổ đã khẩn trương cùng nhau đi tái tạo thế giới.

Để có thể san phẳng mặt đất, san phẳng bầu trời thì người Lô Lô đã biết tận dụng sức mạnh của các loài vật xung quanh lúc bấy giờ:

"Kiếm con trâu sừng cong

Chọn con trâu sừng dài"

 Họ kiếm những con trâu sừng phải cong, phải dài vì đây là những con trâu khỏe, trâu tốt. Có lực lượng trợ giúp của họ thì cuộc cải cách tạo ra mặt đất của người Lô xưa nhanh chóng hoàn thành. Tuy nhiên, công việc san phẳng mặt đất và bầu trời là công việc chung của tất cả các loài, nên khi người Lô Lô xưa kêu gọi các loài vật tham gia, chúng đều tìm cách tránh hoặc thải thác. Con người đã tích lũy sức mạnh để cải thiện thiên nhiên. Truyện "Đi san mặt đất" của người Lô Lô không chỉ đơn thuần là lời giải thích về sự bằng phẳng của mặt đất và bầu trời, mà còn phản ánh nhận thức của người Lô Lô xưa về quá trình tạo lập thế giới. Theo họ, để được mặt đất và bầu trời bằng như ngày nay, người Lô Lô xưa đã phải đi san mặt đất. Con người đã tự động nhận thức và tập hợp sức mạnh của cộng đồng để cùng nhau thực hiện công việc này. Từ đó, ta thấy rằng con người ở giai đoạn sơ khai đã có ý thức về việc cải cách tạo ra thiên nhiên để phục vụ cuộc sống của mình.

Truyện "Đi san mặt đất" không chỉ đặc sắc về chủ đề mà còn có những điểm đáng chú ý về mặt nghệ thuật. Người Lô Lô xưa đã sáng tạo truyện thần thoại bằng hình thức thơ ca, mang lại một giọng điệu vui tươi, tạo cảm giác thích thú cho người đọc. Việc nhân hóa các con vật và sử dụng ngôn ngữ gần gũi, giản dị đã giúp truyện trở nên sinh động và dễ tiếp cận độc giả ở mọi lứa tuổi.

"Đi san mặt đất" là một truyện thần thoại đặc sắc của người Lô Lô. Truyện đã lí giải nguyên sơ về vũ trụ và thế giới của người xưa thông qua thể thơ năm chữ và sử dụng các biện pháp nghệ thuật. Qua câu chuyện, ta nhận thấy được sự sáng tạo độc đáo của người xưa trong việc tạo ra những giá trị văn hóa dân gian.