Soạn siêu ngắn ngữ văn 11 CTST bài 6 Thực hành Tiếng Việt

CH1: Tìm hiện tượng đảo trật tự từ ngữ trong các trường hợp sau và phân tích tác dụng của hiện tượng này:

a. Cây bưởi nhà mình đãng trí

Bỏ quên năm ngoái mùa hoa

Năm nay bưởi chừng hối tiếc

Ra hoa nhiều gấp đôi ba

(Trần Lê Văn, Hơi sức của cây)

b. Nhưng trên mặt biển, ùn ùn từ đâu đến - dân chài bảo từ Thủy phủ đùn lên - một đám sương mù dày đặc, mang vị mặn và hơi lạnh thấm thía."

(Bùi Hiển, Chiều sương)

Hướng dẫn trả lời:

a. Hiện tượng đảo trật từ: “Bỏ quên năm ngoái mùa hoa” =>  giúp câu thơ trở nên sinh động, giàu sức biểu đạt 

b. Hiện tượng đảo trật tự từ: "ùn ùn từ đâu đến - dân chài bảo từ Thủy phủ đùn lên - một đám sương mù dày đặc” => câu trở nên hấp dẫn hơn, làm tăng tính nghệ thuật của văn bản

CH2: Chỉ ra hiện tượng mở rộng khả năng kết hợp của từ trong các đoạn trích sau và phân tích tác dụng biểu đạt của những cách diễn đạt này:

a. Nắng đã vàng hanh như phấn bay,

Đã nghe tiếng sếu vọng sông gày.

Trước sân mây trắng về đông lắm,

Em ở xa nhà, em có hay.

(Vũ Quần Phương, Nắng đã hanh)

b. Vào một chiều trung tuần tháng Giêng, chàng trai ấy lang thang trong những ngõ hẻm làng. Chàng đi không mục đích, hồn lặng thấm cái êm ả lắng tự vòm trời trắng hơi biêng biếc như dát bạc, cái êm ả của những cuối ngày thôn dã.

(Bùi Hiển, Chiều sương).

Hướng dẫn trả lời:

a. Từ "vàng" và "hanh" kết hợp để thành "vàng hanh" => mô tả màu sắc của ánh nắng. Từ "vọng" và "gày" kết hợp để thành "vọng sông gày" => nhấn mạnh cảnh vật thiên nhiên. 

=> Tác dụng: tạo hình ảnh thơ độc đáo

b. Sử dụng từ ngữ mô tả hình ảnh cụ thể, ví dụ như “ngõ hẻm”, “hồn lặng thấm”, “êm ái”, “vòm trời trắng hơi biêng biếc như dát bạc”. 

Tác dụng: dễ dàng hình dung, gây ấn tượng cho người đọc bởi cách diễn đạt mới lạ

CH3: Phân tích hiệu quả của hiện tượng tách biệt trong các trường hợp:

a. Ào một cái, từ trong rừng đâu da bỗng như có tiếng quẫy động của một con vật khổng lồ. Ông Diểu biết là con đầu đàn đã đến. Con khỉ này cũng gớm lắm đây. Nó xuất hiện với một nghi lễ vương chủ. Tự tin đến thô bạo. Ông Diểu mỉm cười và chăm chú nhìn.

(Nguyễn Huy Thiệp, Muối của rừng)

b. Ông Diểu bỗng thấy bị xúc phạm ghê gớm. Tựa như ông bị theo đuổi, bị đòi ăn vạ.

(Nguyễn Huy Thiệp, Muối của rừng)

Hướng dẫn trả lời:

a. Việc tách biệt thành phần “tự tin đến thô bạo” => tạo ra sự căng thẳng và hồi hộp cho người đọc

b. Việc tách biệt giữa các vế trong câu => làm nổi bật tính bình tĩnh của ông Diểu, giúp ông giải quyết vấn đề một cách chủ động hơn.

CH4: Nhận xét về sự độc đáo của những kết hợp từ được in đậm trong đoạn thơ sau:

Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên,

Cây me ríu rít cặp chim chuyền.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,

Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền.

(Xuân Diệu, Thơ duyên)

Hướng dẫn trả lời:

- Từ "nhánh duyên" => hình ảnh thơ ấn tượng, thể hiện tình cảm ngọt ngào, lãng mạn, gây cảm xúc cho người đọc

- Từ "đổ trời xanh ngọc qua muôn lá" => tạo khung cảnh đẹp chiều thu lãng mạn 

Nhận xét: mang tới sự tươi mới, nhấn mạnh tình cảm sâu sắc của tác giả đối với cảnh thiên nhiên.

CH1: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vai trò thiên nhiên đối với đời sống con người. 

Hướng dẫn trả lời:

Thiên nhiên có vai trò vô cùng to lớn và quan trọng đối với con người. Nó cung cấp không gian sống, điều kiện sống và tài nguyên thiên nhiên cho con người. Nhờ đó mà con người có thể xây dựng cuộc sống và tồn tại trên trái đất. Thiên nhiên cung cấp các điều kiện sống cần thiết. Ngoài ra, thiên nhiên cung cấp các nguồn tài nguyên quan trọng như vàng, dầu mỏ, dầu khí và khí đốt, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh tế và đời sống của con người. Thiên nhiên cũng là nền tảng cho sự hình thành và phát triển của cộng đồng xã hội. Tuy nhiên, thiên nhiên cũng có thể gây ra các tác động tiêu cực như bão lũ và lũ lụt, đa số do các tác động của con người. Tóm lại, thiên nhiên đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển đời sống của con người.