Soạn văn 11 kết nối tri thức ngắn nhất bài 2: Nhớ đồng

[toc:ul]

I. Câu hỏi trong bài học

1. CÂU HỎI TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Theo trải nghiệm của bạn, một nỗi nhớ thường được khởi đầu và phát triển như thế nào?

Câu 2: Hãy tưởng tượng về cách bạn mở đầu một sáng tác ngôn từ có nội dung thể hiện nỗi nhớ của bản thân. Điều gì sẽ được nói đến trước hết? Vì sao?

2. CÂU HỎI ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Tiếng hò có mối quan hệ như thế nào với nỗi nhớ?

II. Soạn bài siêu ngắn: Nhớ đồng

1. CÂU HỎI TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Theo trải nghiệm của em, nỗi nhớ thường khởi điểm từ sự mong muốn, khát khao một điều gì đó hay mong muốn được gặp ai đó và chắc chắn, tình cảm mà mình dành cho nó là rất nhiều. Để rồi khi làm bất cứ điều gì, ta cũng đều sẽ nghĩ, nhớ về điều gì đó hay về ai đó, rồi khi gặp được, cảm xúc sẽ dâng trào được biểu hiện rõ nét qua nét mặt, cử chỉ của bản thân.

Câu 2: Khi mở đầu một sáng tác ngôn từ có nội dung thể hiện nỗi nhớ, điều được nói đến trước hết chắc hẳn là nói nỗi nhớ đó là gì. Bởi trước khi bắt đầu một bài viết, việc đặt luôn ý chính của tác phẩm lên đầu sẽ giúp người đọc dễ nắm bắt được thông tin về tác phẩm. Việc nhắc đến nỗi nhớ đó là gì và diễn giải ở phía dưới sẽ giúp người đọc dễ dàng hiểu và dựa trên mạch thơ của người viết để hiểu sâu hơn về tâm tư, tình cảm của người viết đặt trong đó.

2. CÂU HỎI ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Tiếng hò gợi ra những âm thanh của cuộc sống. Tiếng hò là cảm hứng của toàn bài. 

Câu 2: Cồn thơm, ruộng tre mát, ô mạ xanh mơn mởn, nương khoai ngọt sắn bùi, chiều sương phủ bãi đồng, xóm làng và con đường thân thuộc, xóm nhà tranh thấp....

→ Tất cả đều đơn sơ, gần gũi, quen thuộc, thân thương, nhưng đều bị ngăn cách.

Câu 3: Khổ thơ thứ nhất không mang nặng sắc thái biểu cảm như khổ thơ thứ hai này. Ở kkhổ thơ thứ hai từ "Ôi" xuất hiện ngay đầu câu thơ làm cho câu văn mang nặng nỗi nhớ khắc khoải.

Câu 4: Đó là những người dân cày quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời. Đó người nông dân với luống cày vất vả, gian nan, lưng còng theo năm tháng. Thế nhưng, ở họ, toát lên một vẻ đẹp sáng ngời của phẩm chất trong sáng, dù có ở trong bùn đen nhưng vẫn nức hương. Chính họ, chính những người lao động chân chất thôn quê ấy còn là những người gieo những tia hi vọng vào tương lai.

Câu 5: Hồn thân ở đây có thể là những người chiến sĩ chìm đắm trong nỗi nhớ nhung, trong dòng hồi ức miên man không dứt. 

Câu 6: Từ “tôi” ở khổ thơ này khác với khổ thơ trên ở chỗ” 

- “Tôi” ở khổ thơ thứ 11 là tôi khi đã tìm ra chân lý của đời mình, tìm thấy lý tưởng của đời mình, đang phấn đấu, thực hiện nó. Đó là một cái tôi đầy vui vẻ, yêu đời, tràn ngập niềm tin vào cuộc sống ẩn sau hình ảnh “con chim cà lơi”.

- “Tôi” ở khổ thơ thứ 10 là cái tôi đang tìm kiếm lý tưởng của đời mình. Đứng trước nhiều lựa chọn, không biết đi đâu, về đâu, băn khoăn rồi lại chán nản. Đó là một cái tôi đang chìm trong đen tối, buồn tủi bởi chưa tìm ra được chân lý của đời mình. 

Câu 7: Nỗi nhớ mênh mang được ví với hình ảnh so sánh: "như cánh chim buồn nhớ gió mây" đã thể hiện thần tình nỗi nhớ đồng, thực chất là nỗi nhớ quê hương, đồng bào, đồng chí, đồng thời là khao khát tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng đang chịu cảnh tù đày. Cánh chim đó, cánh chim của tự do,của tình yêu quê hương,cánh chim bay vút lên để đón nhận lí tưởng cao đẹp.

3. CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Nhan đề Nhớ đồng đã bao quát được toàn bộ nội dung cảm xúc của bài thơ bởi bài thơ mang nặng nỗi nhớ da diết về cuộc sống bên ngoài của người tù cộng sản. Từ "đồng" có thể hiểu là quê hương của người tù cách mạng. 

Câu 2: Đặc điểm hình thức và nội dung của các khổ thơ 1,4,7,13 đều sử dụng các câu cảm thán để biểu đạt nỗi  nhớ của mình. 

Câu 3:

- Hệ thống hình ảnh trong bài thơ biểu đạt được nội dung: Trong bài thơ hiện lên các hình ảnh là những cồn, ruộng tre, ô mạ...-> cho thấy sự nhớ thương về đồng quê của tác giả. 

- Việc tác giả đan cài, sắp xếp các cụm hình ảnh này cho thấy: tác giả viết bài thơ theo mạch cảm xúc, cảm xúc dâng trào đến đâu thì lời thơ đi cùng tới đó. 

Câu 4: Từ "đâu" trong bài xuất hiện 10 lần trong bài thơ, thể hiện sự tiếc nuối về những hoài niệm một thời của tác giả. 

Câu 5: Việc sử dụng luân phiên những câu hỏi như “Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi?”; “Vãi giống tung trời những sớm mai?” gợi lên tâm trạng ngổn ngang của tác giả, bất giác nhớ về quê hương với những hình ảnh rất đỗi quen thuộc thân thương. Ẩn sâu trong đó ta thấy được sự mong ngóng về một ngày được gặp lại những khung cảnh ấy, để thỏa mãn được nỗi nhớ, tâm tư của tác giả.

Những câu kể cũng được đan xen hết sức tài tình. Đó là kể về hình ảnh quê hương trong tâm trí của tác giả. Là cồn đất thơm, những ô mạ xanh, những rặng tre, những xóm nhà tranh… Để từ đó, giúp người đọc hình dung ra được quê hương trong tác giả, nó giản dị, ấm no và hạnh phúc đến như thế nào.

Cuối cùng, việc đan xen những câu cảm thán bên cạnh câu kể và câu hỏi giúp làm tăng thê, giá trị biểu cảm của bài thơ. Bởi đó là những câu bộc lộ cảm xúc đang dâng trào của tác giả, là sự thể hiện cho một nỗi nhớ đã lên đến đỉnh điểm, thốt lên thành lời của một thanh niên với tấm lòng yêu nước sôi sục được cống hiến, góp sức mình cho Tổ quốc. 

Câu 6: Theo em, hình ảnh trong bài thơ mang tính tượng trưng hơn cả đó là hình ảnh về “ruộng đồng”. Đó là hình ảnh điểm hình của nông thôn Việt Nam tại thời điểm đó – nơi nổi bật lên những cánh đồng xanh bất tận, trải dài gợi lên một cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người dân khi mùa màng bội thu, ai cũng có cơm ăn, áo mặc. Hay ẩn trong đó từ “đồng” còn để chỉ những người đồng chí, bạn bè, những người cùng chí hướng cách mạng với tác giả. Họ vẫn đang ngày đêm chiến đấu trên mặt trận tư tưởng. Từ đó, giúp người đọc thấy được khát khao cháy bỏng của người thanh niên yêu nước.

Câu 7: Bài thơ cho thấy tâm trạng buồn mang theo nỗi niềm nhớ quê hương da diết, mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng, nhớ cuộc sống tự do, được cống hiến hết mình cho Tổ quốc, cho nhân dân. Qua đó, ta thấy được lý tưởng của một người chiến sĩ cách mạng đang sôi sục, chảy sâu trong con người của tác giả. Đó là lý tưởng của một người thanh niên khi đã được giác ngộ, tìm ra chân lý của đời mình, luôn cống hiến hết mình để thực hiện lý tưởng cao đẹp ấy, phụng sự cho Tổ quốc. Một khát khao cháy bỏng bảo vệ được quê hương, những hình ảnh rất đỗi bình dị, thân thương.

→ Để từ đó, nổi bật lên trên bài thơ đó là nỗi nhớ da diết của một người con đối với quê hương. Nhớ về cuộc sống tự do như một chú chim được cất cao tiếng hót giữa bầu trời xanh thẳm, được tự do làm điều mình thích. Nghĩ về những ngày tháng tươi đẹp ấy, tác giả thấy buồn man mác bởi hiện thực tàn khốc, chịu đựng cảnh cầm tù không biết tương lai sẽ thế nào. Bởi vậy trong nỗi niềm thương nhớ, khát khao của tác giả, ta vẫn bắt gặp một nỗi buồn man mác, thầm kín. 

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT 

III. Soạn bài ngắn nhất: Nhớ đồng

1. CÂU HỎI TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Nỗi nhớ thường khởi điểm từ sự mong muốn, khát khao một điều gì đó, tình cảm mà mình dành cho nó là rất nhiều. Để rồi khi làm bất cứ điều gì, ta cũng đều sẽ nghĩ, nhớ về điều gì đó hay về ai đó, rồi khi gặp được, cảm xúc sẽ dâng trào.

Câu 2: Điều được nói đến trước hết chắc hẳn là nói nỗi nhớ đó là gì. Bởi trước khi bắt đầu một bài viết, việc đặt luôn ý chính của tác phẩm lên đầu sẽ giúp người đọc dễ nắm bắt được thông tin về tác phẩm. 

2. CÂU HỎI ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Gợi ra những âm thanh của cuộc sống. Tiếng hò là cảm hứng của toàn bài. 

Câu 2: Tất cả đều đơn sơ, gần gũi, quen thuộc, thân thương, nhưng đều bị ngăn cách.

Câu 3: Ở kkhổ thơ thứ hai từ "Ôi" xuất hiện ngay đầu câu thơ làm cho câu văn mang nặng nỗi nhớ khắc khoải.

Câu 4: Đó là những người dân cày quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời. Đó người nông dân với luống cày vất vả, gian nan, lưng còng theo năm tháng. Chính họ, chính những người lao động chân chất thôn quê ấy còn là những người gieo những tia hi vọng vào tương lai.

Câu 5: Hồn thân ở đây có thể là những người chiến sĩ chìm đắm trong nỗi nhớ nhung, trong dòng hồi ức miên man không dứt. 

Câu 6: 

- “Tôi” ở khổ thơ thứ 11 là tôi khi đã tìm ra chân lý của đời mình, tìm thấy lý tưởng của đời mình, đang phấn đấu, thực hiện nó. 

- “Tôi” ở khổ thơ thứ 10 là cái tôi đang tìm kiếm lý tưởng của đời mình. Đứng trước nhiều lựa chọn, không biết đi đâu, về đâu, băn khoăn rồi lại chán nản. 

Câu 7: Nỗi nhớ mênh mang, là nỗi nhớ đồng, thực chất là nỗi nhớ quê hương, đồng bào, đồng chí, đồng thời là khao khát tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng đang chịu cảnh tù đày. 

3. CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Rồi. Vì từ "đồng" có thể hiểu là quê hương của người tù cách mạng. 

Câu 2: Đều sử dụng các câu cảm thán để biểu đạt nỗi  nhớ của mình. 

Câu 3: 

- Trong bài thơ hiện lên các hình ảnh là những cồn, ruộng tre, ô mạ...-> cho thấy sự nhớ thương về đồng quê của tác giả. 

- Tác giả viết bài thơ theo mạch cảm xúc, cảm xúc dâng trào đến đâu thì lời thơ đi cùng tới đó. 

Câu 4: Xuất hiện 10 lần trong bài thơ, thể hiện sự tiếc nuối về những hoài niệm một thời của tác giả. 

Câu 5: 

- Việc sử dụng luân phiên những câu hỏi gợi lên tâm trạng ngổn ngang của tác giả, bất giác nhớ về quê hương với những hình ảnh rất đỗi quen thuộc thân thương. Ẩ

- Những câu kể cũng được đan xen hết sức tài tình. Từ đó, giúp người đọc hình dung ra được quê hương trong tác giả, nó giản dị, ấm no và hạnh phúc đến như thế nào.

- Cuối cùng, việc đan xen những câu cảm thán bên cạnh câu kể và câu hỏi giúp làm tăng thê, giá trị biểu cảm của bài thơ. 

Câu 6: Đó là hình ảnh về “ruộng đồng”. Đó là hình ảnh điểm hình của nông thôn Việt Nam tại thời điểm đó – nơi nổi bật lên những cánh đồng xanh bất tận, trải dài gợi lên một cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người dân khi mùa màng bội thu, ai cũng có cơm ăn, áo mặc. 

Câu 7: Tâm trạng buồn mang theo nỗi niềm nhớ quê hương da diết, mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng, nhớ cuộc sống tự do, được cống hiến hết mình cho Tổ quốc, cho nhân dân. 

→ Để từ đó, nổi bật lên trên bài thơ đó là nỗi nhớ da diết của một người con đối với quê hương. 

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT 

IV. Soạn bài cực ngắn: Nhớ đồng

1. CÂU HỎI TRƯỚC KHI ĐỌC 

Câu 1: Nỗi nhớ thường khởi điểm từ sự mong muốn, khát khao một điều gì đó, tình cảm mà mình dành cho nó là rất nhiều. 

Câu 2: Điều được nói đến trước hết chắc hẳn là nói nỗi nhớ đó là gì. Bởi việc đặt luôn ý chính của tác phẩm lên đầu sẽ giúp người đọc dễ nắm bắt được thông tin về tác phẩm. 

2. CÂU HỎI ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Gợi ra những âm thanh của cuộc sống. 

Câu 2: Tất cả đều đơn sơ, gần gũi, quen thuộc, thân thương, nhưng đều bị ngăn cách.

Câu 3: Ở khổ thơ thứ hai từ "Ôi" xuất hiện ngay đầu câu thơ làm cho câu văn mang nặng nỗi nhớ khắc khoải.

Câu 4: Đó là những người dân cày quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời. Chính những người lao động chân chất thôn quê ấy còn là những người gieo những tia hi vọng vào tương lai.

Câu 5: Hồn thân ở đây có thể là những người chiến sĩ chìm đắm trong nỗi nhớ nhung.

Câu 6: 

- “Tôi” ở khổ thơ thứ 11 là tôi khi đã tìm ra chân lý của đời mình. 

- “Tôi” ở khổ thơ thứ 10 là cái tôi đang tìm kiếm lý tưởng của đời mình. 

Câu 7: Nỗi nhớ mênh mang, đồng thời là khao khát tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng đang chịu cảnh tù đày. 

3. CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Rồi. Vì từ "đồng" có thể hiểu là quê hương của người tù cách mạng. 

Câu 2: Đều sử dụng các câu cảm thán để biểu đạt nỗi  nhớ của mình. 

Câu 3: 

- Trong bài thơ hiện lên các hình ảnh gắn liền với đồng quê nơi quê hương của tác giả -> cho thấy sự nhớ thương về đồng quê của tác giả. 

- Cảm xúc dâng trào đến đâu thì lời thơ đi cùng tới đó. 

Câu 4: Xuất hiện 10 lần trong bài thơ -> sự tiếc nuối về những hoài niệm một thời của tác giả. 

Câu 5: 

- Việc sử dụng luân phiên những câu hỏi gợi lên tâm trạng ngổn ngang của tác giả.

- Những câu kể giúp người đọc hình dung ra được quê hương trong tác giả.

- Cuối cùng, việc đan xen những câu cảm thán bên cạnh câu kể và câu hỏi giúp làm tăng thê, giá trị biểu cảm của bài thơ. 

Câu 6: Đó là hình ảnh điển hình của nông thôn Việt Nam tại thời điểm đó – nơi nổi bật lên những cánh đồng xanh bất tận, trải dài gợi lên một cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người dân khi mùa màng bội thu, ai cũng có cơm ăn, áo mặc. 

Câu 7: Tâm trạng buồn mang theo nỗi niềm nhớ quê hương da diết, mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng. 

→ Để từ đó, nổi bật lên trên bài thơ đó là nỗi nhớ da diết của một người con đối với quê hương. 

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT